پایان «پی‌ام‌دی»، آغاز مسیر تازه
در روابط بین‌الملل و مسائل سیاست خارجی، برخی فرصت‌ها ناگهان بروز کرده و به‌سرعت می‌گذرند. کشوری که می‌تواند نبض زمان را در دست گرفته، اهمیت رخدادهای هر مقطع را درک کرده و با واکنش مثبت نسبت به آن، معضلات خود با کشورهای دیگر را حل کند، از یک دیپلماسی هوشمند برخوردار است. می‌دانیم گسترش برخی موضوعات و اصرار طرفین بر حل‌نشدن آن، زمان بیشتر برای حل مسئله و هزینه‌های گزاف‌تری را برای کشورهای درگیر یک پرونده بین‌المللی در پی دارد. جلوي ضرر از هر نقطه‌ای که گرفته شود، منفعت است. گزارش اخیر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره موضوع مطالعات ادعایی نظامی، موسوم به پی‌ام‌دی، در مقایسه با سایر گزارش‌های آمانو، فاصله بیشتری از لحن دوپهلوی معمول گزارش‌ها داشته و سعی شده در راستای حل مسئله گام بردارد. در گزارش‌های سابق مدیرکل، همواره در بند آخر ابهاماتی باقی می‌ماند اما این‌بار این گزارش، وضوح بیشتری دارد و تأکید بر انجام تعهدات ایران براساس نقشه راه میان دو طرف، از نقاط مثبت گزارش است. به‌هرحال مذاکرات هسته‌ای در دولت جدید از سال ٩٢ آغاز شد و در مسیر گفت‌وگوی مستقیم با ایالات متحده و کشورهای اروپایی، فضای گذشته میان طرفین تا حد زیادی از میان رفت.
ماهیت سیاسی پرونده‌های بین‌المللی مانند موضوع ایران، راه‌حل سیاسی می‌طلبید و در دوسال گذشته، مذاکرات با همین رویکرد دنبال شد. شرایط منطقه خاورمیانه و خطر جدی تروریسم نیز به‌گونه‌ای است که نیاز به همکاری ایران بیش از پیش احساس می‌شود. بنابراین غرب می‌داند اگر بخواهد با همان روش‌های گذشته و دیدگاه انتقادی صرف به ایران و مسائل آن بنگرد، نمی‌تواند روی این همکاری حساب کند. ورود نظامی گسترده روسیه به خاورمیانه و مسائلی که پس از تنش‌ها بر سر اوکراین میان غرب و روسیه ایجاد شد، ورود طرف دیگری به تحولات منطقه را اجتناب‌ناپذیر کرد و ایران گزینه مناسبی برای این مسئله است. برداشتن تحریم‌ها و آغاز برجام، همکاری نوینی با آژانس انرژی اتمی و کشورهای ١+٥ به‌شمار می‌رود. گزارش اخیر آمانو به شورای حکام می‌رود و ١٥ دسامبر احتمالا با قطع‌نامه پیشنهادی اعضای ١+٥ درباره آن، مطرح خواهد شد. جورج اورول می‌گوید همه ما برابر هستیم ولی برخی برابرترند! در سازمان‌های جهانی مانند شورای امنیت و آژانس انرژی اتمی نیز معمولا طرف‌های اروپایی و حتی چین و روسیه، تحت‌تأثیر مواضع آمریکا قرار دارند پس استقبال سخنگوی وزارت خارجه آمریکا از این گزارش و سخن‌گفتن درباره بسته‌شدن پرونده پی‌ام‌دی را باید نشانه‌ای از رأی‌آوردن قطع‌نامه به سود ایران ارزیابی کرد. روسیه و چین نیز قبلا اظهاراتی داشتند که ایران تعهدات خود را طبق برجام و نقشه راه با آژانس انجام داده است. اگر در مسیر اجرائی‌شدن برجام، لغو تحریم‌ها، نشست وین درباره آینده سوریه و مسائل دیگر، همکاری مناسبی میان طرف‌های مختلف صورت گیرد، برخی مواضع انتقادی احتمالی آینده غرب در زمینه حقوق‌بشر یا حمایت ایران از برخی گروه‌های منطقه، با لحن متفاوت و با نوعی نگاه مرضی‌الطرفین مطرح خواهد شد تا مسائل به طور نسبی حل‌وفصل شود. شیوه عمل دستگاه سیاست خارجی و مجموعه نهادهای تصمیم‌گیر کشور در دوسال گذشته، نادرست‌بودن برخی مواضع هیجانی و طرح آن خارج از ضوابط و معیارهای پذیرفته‌شده جهانی در دولت گذشته را بیشتر نمایان کرد؛ مواضعی که برخی هزینه‌های غیرضروری در پی داشت. حال که طرف‌های غربی، افق جدیدی از رفتار با ایران را به نمایش گذاشته‌اند باید زمینه همکاری برای حل معضلات فی‌مابین و مسائل منطقه را بیش از پیش فراهم کرد.
منبع: روزنامه شرق
نظر شما