ناگفته هایی درباره تلگرام

«تلگرام به‌عنوان سانسورچی دولت‌ها عمل نخواهد کرد»؛ درواقع طبق قوانین و اساسنامه پیام‌رسان موبایلی - تلگرام- تا آخرین نفس اطلاعات کاربرانش را محرمانه حفظ خواهد کرد و با هیچ سیاستی به جز مقابله با تروریست همسو نخواهد شد. اما این سیاست تلگرام موجب نشده دولت‌ها نسبت به فیلترینگ این شبکه پیام‌رسان موبایلی اقدام کنند. وزارت ارتباطات که خود از کاربران پیش‌کسوت این اپلیکیشن محسوب می‌شود، بارها اعلام کرده در صورت پذیرفته‌نشدن شروط ایران، این اپلیکیشن فیلتر خواهد شد.

آنچه موجبات نارضایتی و تمایل برای فیلترکردن این پیام‌رسان را به همراه داشته، وجود استیکرها و کانال‌های غیراخلاقی است. با ایجاد دسترسی ساخت استکیر توسط تمامی کاربران و امکان به اشتراک‌گذاری آن، نارضایتی‌های اولیه وزارت ارتباطات شکل گرفت. تلگرام نیز اعلام کرد دسترسی ایرانی‌ها برای ساخت و انتشار استیکر قطع خواهد شد. اما پس از آن فراگیرشدن روبات‌ها و کانال‌های غیراخلاقی، به بحث فیلترینگ پیام‌رسان موبایلی قوت بخشید؛ به‌نحوی‌که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بیان کرد: «قطعا اگر این صفحات و دسترسی به آنها مسدود نشود، مراجع تصمیم‌گیرنده در ایران وارد عمل شده و درخواست خود را به وزارت ارتباطات ارجاع می‌دهند، چراکه به‌هرحال این وزارتخانه درباره فیلترکردن سایت‌ها در هیچ کجای دنیا تصمیم‌گیرنده نیست و ما فقط تصمیمات گرفته‌شده در مراجع ذی‌ربط را اجرا می‌کنیم».

نکته اینکه تلگرام قوانین دقیق، مشخص و قاطعانه‌ای برای خود دارد؛ قوانینی که بعد از دریافت کد تأیید نصب اپلیکیشن معمولا بسیاری کاربران بدون مطالعه آن را قبول می‌کنند؛ تعهداتی که هنگام نصب تمامی اپلیکیشن‌ها و نرم‌افزارها آن را می‌پذیریم و شاید بعد از سال‌های سال استفاده از اپلیکیشن یا نرم‌افزار، هیچ‌گاه به‌درستی از آن آگاه نشویم. تلگرام می‌گوید: به هیچ‌عنوان اطلاعات کاربران را در اختیار شخص سومی قرار نمی‌دهد؛ چه این شخص سوم دولتمردان باشند چه مهندسان و چه بازاریابان. البته تأکید شده است کاربر هر زمان و از طریق هر دستگاهی که روی آن تلگرام نصب شده باشد، به اطلاعات خود دسترسی دارد، مگر اینکه خود اطلاعات را پاک کند. دیگر آنکه پاک‌کردن اطلاعات از سوی یکی از طرفین گفت‌وگو باعث ازبین‌رفتن اطلاعات نمی‌شود و اطلاعات زمانی که هر دو طرف فرستنده و گیرنده آن را پاک کنند، از بین می‌رود، حذف اطلاعات در صورت حذف اکانت یا استفاده‌نکردن از آن برای مدت‌زمان شش ماه نیز اتفاق می‌افتد.
موضوع جالب حفظ عکس گربه‌هاست؛ تلگرام درباره این استیکر خود گفته است: «هرچه از طرف کاربر حذف شود برای همیشه پاک خواهد شد به‌جز گربه‌ها، ما هیچ‌وقت عکس گربه‌های بانمک شما را پاک نمی‌کنیم، ما آنها را بسیار دوست داریم».

تلگرام از چه طریق هزینه‌های خود را تأمین می‌کند

تلگرام هرگونه استفاده از اطلاعات کاربران را برای تبلیغات و فروش رد کرده و گفته است: «سرمایه تجاری مورد نیاز خود را از طریق صندوق مالی شرکت طراحی نرم‌افزار در آمریکا به نام Digital Fortress تأمین می‌کند و آن‌قدرها پول دارد تا بتواند برای مدت‌ها این سرویس را اداره کند و چنانچه بودجه‌اش تمام شود، از خود کاربران درخواست اهدای پول خواهد کرد. سوددهی هیچ‌گاه برای تلگرام یک هدف نبوده است». تلگرام می‌افزاید: نسبت به استیکر، روبات و کانال‌هایی که تخلف آنها گزارش شود حساس است، زیرا این سه گروه در اختیار عموم بوده و جنبه شخصی ندارند، اگر کاربری با استیکر یا روباتی که غیرقانونی است، مواجه شود، می‌تواند از طریق «abuse@telegram.org» آن را گزارش دهد. تلگرام با وجود اینکه مخالفت خود را با تروریسم و مبارزه با آن اعلام کرده، اما می‌گوید: با درخواست‌ها و سیاست‌های دولت‌ها همگام نخواهد شد و به‌عنوان سانسورچی دولت‌ها عمل نخواهد کرد. دیگر آنکه، پدیدآورندگان - صاحبان تلگرام برای کشف حفره امنیتی این پیام‌رسان جایزه ٣٠٠‌ هزار دلاری تعیین کرده‌اند که البته گزارشی درباره دریافت چنین جایزه‌ای از سوی شخصی وجود ندارد.

آمارها نشان می‌دهد ٤٨ درصد کاربران تلگرام ایرانی هستند. اما تلگرام در ٤٦ کشور از آلمان گرفته تا اکوآدور و آمریکا محبوب‌ترین اپلیکیشن رایگان است. گفته می‌شود پس از یک اختلال چهارساعته که برای پیام‌رسان واتس‌اپ اتفاق افتاده است، کارابران به سمت تلگرام مهاجرت کرده و در همین مدت پنج ‌میلیون بار دانلود و نصب شده است. البته این مهاجرت پیش از خرید واتس‌اپ توسط فیس‌بوک اتفاق افتاده است. درعین‌حال گفته می‌شود تلگرام امن‌ترین و سریع‌ترین پیام‌رسان حال حاضر دنیاست و طبق اعلام رویترز، این پیام‌رسان براساس پروتکل mtproto -که در اصل برای تست همین پروتکل بوده- ایجاد شده است.

در نهایت آنکه فیلترینگ به‌راحتی و با کمترین هزینه از طریق خرید فیلترشکن‌های متنوع دور زده خواهد شد، مانند اتفاقی که در زمان فیلتر فیس‌بوک، وی‌چت، بی‌تاک و بادو افتاد. فیلترینگ هوشمند هم روشی است که فارغ از نتیجه، در آزمون اینستاگرام آزموده شد. اما شاید بد نباشد فرصتی ایجاد شود تا کاربران با گذشت زمان انتخاب کنند که استفاده از چه کانال‌هایی برایشان سودمند است و در زمینه گزارش صفحه‌های غیراخلاقی برای زندگی سالم گام بردارند شاید بعد از تلگرام پیام‌رسان‌های بسیار پیشرفته‌تری عرضه شود که فیلترینگ نیز بر آنها بی‌اثر باشد و اینکه با تمام بررسی‌های صورت‌گرفته مسلم است، پیام‌رسان تلگرام می‌تواند بستر مناسبی برای انتقال دانش یا پرکردن اوقات فراغت باشد و تاکنون به‌خوبی توانسته از عهده چنین امری برآید؛ حال باید دید بهترین راه برای مقابله با آنچه خط قرمز نامیده می‌شود، چیست.