کاشت هلو در سکونتگاه هفت هزارساله

محوطه ازبکی به‌عنوان یکی از نخستین سکونتگاه‌های بشری با هفت هزار سال تاریخ هنوز تعیین حریم نشده است. برنامه بازدید از محوطه باستانی تپه ازبکی ازجمله برنامه‌های خبرنگاران حوزه میراث‌فرهنگی در روز جمعه‌دوم خرداد بود که پیش از ظهر با حضور مدیر کل میراث‌فرهنگی استان البرز انجام شد.

خبرنگاران در بازدید خود از محوطه باستانی تپه ازبکی متوجه شدند که زمین‌های دور تا دور تپه زیر کشت قرار گرفته است. از 5/1 سال پیش اداره میراث‌فرهنگی استان البرز پیگیر مسائل حقوقی مالکیت تپه، تعیین حریم آن و حفاظت از این محوطه بوده است.

در این برنامه فرزان احمدنژاد از باستان‌شناسان استان البرز در جمع خبرنگاران بیان کرد: این تپه در فهرست میراث ملی ثبت شده و در یک ملک خصوصی قرار دارد منتهی طبق قانون محوطه‌های باستانی تا آبریزگاه تپه متعلق به ملت هستند و کسی نمی‌تواند ادعای مالکیت آنها را داشته باشد. او بیان کرد: به احتمال زیاد رودخانه بزرگی از کنار این محوطه رد می‌شده به همین علت این محدوده یکی از نخستین سکونتگاه‌های بشری است که دارای 6 دوره و 38 لایه فرهنگی است و در دوره‌های مختلف تخریب شده و سکونتگاه‌های جدیدتری روی آن بنا شده است.

به گفته احمدنژاد تپه ازبکی از سال 80 تا 84 به سرپرستی یوسف مجیدزاده مورد کاوش قرار گرفته است. حتی بخشی از این تپه به صورت پلکانی کاوش شده تا بتوان دوره‌های مختلف تاریخی را در آن شناسایی کرد. در این محوطه سفال‌های زیادی نشانگر دوره‌های تاریخی موجود در محوطه بوده‌اند که نشان‌دهنده هفت هزار سال تاریخ از دوره نوسنگی تا دوره عصر آهن بوده است. کاوش‌هایی که انجام شده منجر به شناسایی بقایای دژ مادی شده است.

این دژ‌ها قلعه‌های تدافعی بوده‌اند. اکنون روی محوطه‌های خشتی این تپه آجرهایی از هشت سال پیش کار گذاشته شده تا آسیب کمتری به آن وارد شود. مالکیت خصوصی این محوطه یکی از بحث‌های پیش‌آمده توسط خبرنگاران و باستان شناسان حاضر در این محوطه بود چراکه اطراف این محوطه زمین‌های کشاورزی زیادی وجود دارد. این زمین‌ها اکنون زیر کشت هستند، حتی گمش تپه نیز در وسط این زمین‌های کشاورزی قرار گرفته‌است.

ابوالفضل عبیدی، مدیرکل میراث استان البرز به این موضوع اشاره کرد و گفت: از 5/1 سال پیش مدارک خود را تکمیل می‌کنیم تا موضوع مالکیت اینجا مشخص شود. اکنون با مالک این زمین‌ها مشکل خاصی نداریم و هر زمان که کارشناسان میراث‌فرهنگی بخواهند به این محدوده مراجعه می‌کنند منتهی از آنجا که تنها چند سال است اداره‌کل میراث البرز تشکیل شده شاهد حفاظت‌های غیراصولی در سال‌های گذشته بوده‌ایم. حتی تجاوز به حریم اثر و منظر آن نیز انجام شده است ولی هنوز حریمی برای آن تعیین نشده‌است. ما تلاش داریم اعتباری را برای تعیین حریم این محوطه بگیریم.

او افزود: سال پیش اعتباری برای حفاظت از آثار معماری آن در نظر گفته بودیم، دو سال پیش این اعتبار 35 میلیون تومان و امسال 50 میلیون تومان بوده است. عبیدی همچنین در جمع خبرنگاران به اشیای کشف شده در این محوطه اشاره کرد و گفت: اشیای تاریخی آن که غالباً سفال بوده اکنون در موزه ایران باستان نگهداری می‌شود. بخشی از آن نیز در میراث استان تهران قرار دارد.

او درباره ادامه کاوش‌ها در این محوطه گفت: سوالات بی‌جواب کمتری را درباره این محوطه داریم و اکنون به درخواست آقای مجیدزاده فعلاً کاوش دیگری انجام نمی‌شود. یکی از قدیمی‌ترین محوطه‌های اطراف ازبکی جیران تپه است که به همراه مارال تپه، دوشان تپه و کیان تپه جزو محوطه‌های باستانی این محدوده به شمار می‌آیند منتهی در روی مارال تپه باغ هلو کشت شده است، این موضوع در دست پیگیری اداره کل میراث‌فرهنگی البرز قرار دارد.

محوطه ازبکی با تمام تپه‌ها و محوطه‌های تاریخی اطرافش هنوز تعیین حریم نشده. عدم تعیین حریم می‌تواند مجوزی برای تجاوز به حریم بصری و حتی عرصه آن نیز باشد بنابراین این اعتبار برای این امر یکی از الزامات مورد پیگیری سازمان میراث‌فرهنگی خواهد بود.