هشدار وزیر نیرو درباره بحران آب

 وزیر نیرو با بیان اینکه ایران در زمان حاضر در مرحله تنش آبی است، هشدار داد: با شرایط کنونی، روز به روز به سمت بحران آبی حرکت می کنیم. 

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی وزارت نیرو (پاون)، مهندس "حمید چیت چیان" روز یکشنبه (امروز) در آیین گشایش نخستین همايش ملي "بازيافت آب، راهبردي اصولي در مديريت بحران آب"، از بحران آب به عنوان چالش اصلي جهان در هزاره سوم یاد کرد و گفت: تامين امنيت آبي در قرن 21 دغدغه اصلي دولت‌ها بوده و لازم است بدانيم كه براساس گزارش سازمان ملل متحد در اجلاس جهاني مكزيك، در سال 2006 بيش از 1.2 ميليارد نفر از مردم جهان از دسترسي به آب شرب بهداشتي محروم بودند و پيش‌بيني شده‌ است كه اين تعداد در سال 2025 به 2.8 ميليارد نفر و در سال 2050 به چهار ميليارد نفر برسد. 

وی افزود: به اين ترتيب حدود 40 درصد از جمعيت 9 ميليارد نفري جهان در سال 2025 به آب سالم دسترسي نخواهند داشت به طوري‌كه در اين سال از هر پنج نفر مردم جهان، دو نفر دغدغه‌ تامين آب خواهند داشت. 

وزیر نیرو سپس گفت: كشور ما نيز به دليل قرار گرفتن در منطقه خشك و نيمه‌ خشك جهان و با ادامه روند موجود در استفاده از آب، بحران آب را با شدت بيشتري تجربه خواهد کرد به طوري‌ كه در حال حاضر نيز با حدود 9 ميليارد مترمكعب اضافه برداشت از منابع آب زيرزميني (منتهي به سال 1391)، افت حدود 20 متري سطح آبخوان‌هاي كشور، كاهش بارش، افزايش بي‌سابقه مصارف بویژه در بخش كشاورزي و كاهش 46 درصدي در رواناب‌هاي سطحي و با حدود 1700 مترمكعب سرانه آب تجديدپذير در معرض تنش آبي قرار داريم. 

وی تصریح کرد: در سال‌هاي آينده نيز با ادامه روند موجود و با رسيدن به سرانه آب تجديدپذير حدود 1000 مترمكعب در معرض بحران شديد آب قرار خواهيم گرفت ضمن آنکه هم اکنون در برخی مناطق پرآب کشور مانند حوضه دریاچه ارومیه و شرق تبریز، سرانه آب تجدیدپذیر کمتر از 600 مترمکعب است و چنانچه هرچه سريعتر در زمينه مديريت بهينه منابع آب مبتني بر اصول مديريت يكپارچه منابع آب، استفاده از پساب‌ها و زهاب‌ها، فناوري‌هاي نوين و استفاده از منابع نامتعارف آب در استحصال و مصرف آب و بسياري موارد ديگر اقدام نكنيم، به طور یقین هم در مبحث توسعه دچار عقب‌ماندگي خواهيم شد و هم در بخش توسعه آب و تامين آب شرب، اين حياتي‌ترين ماده براي زندگي بشر، دچار مشكلات عديده خواهيم شد. 

وی افزود: اکنون 6500 روستای کشور فاقد منابع آب شرب هستند و توسط تانکر از مناطق دوردست آب شرب منتقل می شود. ارایه اين مطالب از اين‌رو ضروري بود كه همگان بدانند بحران آب در كشور جدي‌ است و چنانچه اقدام های اصولي و علمي در اين زمينه انجام ندهيم و از تمام منابع آب در اختيار به درستي استفاده نكنيم، نسل آينده كشور را دچار چالش‌هاي جبران‌ناپذيري خواهيم کرد. 

وزیر نیرو سپس با بیان آنکه اکنون در تنش آبی هستیم و روز به روز به سمت بحران آبی حرکت می کنیم، اظهار داشت: اگر کشوری 20 تا 40 درصد از منابع آب تجدیدشونده خود را استفاده کند، در دامنه مطمئن قرار دارد. حداکثر میزان مجاز برای استفاده از منابع آب تجدیدشونده 60 درصد است اما اکنون از 120 میلیارد مترمکعب، 96 میلیارد مترمکعب مصرف می شود یعنی به جای 60 درصد 80 درصد استفاده می شود که این فشار زیاد به منابع طبیعی وارد می کند و موجب خشکی تالاب هایی مانند هامون، بختگان و دریاچه ارومیه شده است. 

چیت چیان تصریح کرد: ما از حد مجازی که قوانین الهی در طبیعت اجازه داده، عبور و آسیب های شدیدی در ابعاد مختلف به منابع طبیعی وارد کرده ایم. 

وی در ادامه گفت: مجموع سدهای در دست اجرا و اجرا شده در کشور 66 میلیارد مترمکعب آب در سال تنظیم می کند در حالی که کل روان آب های موجود کشور 46 میلیارد مترمکعب است و از سدهایی که ساخته شده است و یا در حال ساخت داریم، حدود 20 میلیارد مترمکعب فاقد آب هستند مانند سد ساوه که به خاطر تغییر اقلیم، کاهش بارش ها، افزایش تبخیر، افزایش برداشت ها در بالادست و کاهش بارش های موثر بوده است. 

به گفته چیت چیان، در کشوری که روزی 88 میلیارد مترمکعب روان آب جریان داشته اکنون این میزان به 46 میلیارد مترمکعب رسیده است و روش های گذشته پاسخگوی نیازهای ما نیست و نیازمند بازنگری هستیم. 

وی افزود: در همين راستا، يكي از منابعي كه مي‌تواند نقش مهمي در تامين آب برخي مصارف ايفا كند، استفاده از فاضلاب‌هاي تصفيه‌شده شهري، روستايي، صنايع و نيز زهاب‌هاي كشاورزي است. در جهان پيشرفته، ديگر به فاضلاب به عنوان يك ماده زايد نگاه نمي‌شود بلكه از آن به عنوان منابع آب خاكستري يادشده و حداكثر استفاده از آن به عمل مي‌آيد. در كشورهاي پيشرفته و پرآب جهان نيز استفاده از اين منابع و حتي پسماندهاي حاصل از فرآيند تصفيه، كاربرد بسياري دارد و بسياري از كشورهاي كم‌آب جهان نيز توانسته‌اند با استفاده از سامانه هاي پيشرفته تصفيه، كمبود منابع آب خود را با استفاده از اين منابع تا حدود زيادي جبران کنند. 

وی خاطرنشان کرد: متاسفانه در كشور ما در اين زمينه عقب‌ماندگي‌هایي وجود دارد كه به دنبال آن هستيم تا هرچه سريعتر اين كاستي‌ها را مرتفع کنيم. 

وزیر نیرو افزود: در زمان حاضر، حجم پساب هاي تصفيه شده در كشور افزون بر 862 ميليون مترمكعب در سال رسيده است كه براساس آمارهاي موجود، از اين حجم مقدار 553 ميليون مترمكعب براساس بخشنامه‌هاي موجود به سازمان هاي آب منطقه‌اي تحويل شده و 269 ميليون مترمكعب بلاتكليف است كه بخشي از آن نيز بدون استفاده به محيط تخليه مي‌شود. 

وی گفت: براساس پيش‌بيني‌هاي انجام شده، حجم فاضلاب هاي شهري در سال 1400 به پنج ميليارد مترمكعب خواهد رسيد که 70 درصد از این آب به صورت پساب قابل استفاده است. 

چیت چیان اظهار داشت: شمار تصفيه‌خانه‌هاي فاضلاب در كشور تا پیش از انقلاب اسلامي به كمتر از پنج تصفيه‌خانه مي‌رسيد و نخستين تصفيه‌خانه در سال 1340 در صاحبقرانيه تهران مورد بهره‌برداري قرار گرفت اما پس از انقلاب اسلامي، شمار شهرهایي كه داراي سامانه‌هاي جمع‌آوري و تصفيه فاضلاب شدند، رفته رفته بيشتر شد به نحوي كه در سال 1369 كه همزمان با تشكيل شركت هاي آب و فاضلاب بود، شمار تصفيه‌خانه‌هاي فاضلاب به 11 تصفيه‌خانه و در پايان سال 91 به 146 تصفيه خانه رسيده است. 

وی جمعيت زیرپوشش شبكه فاضلاب را نيز تا پايان سال گذشته، 20 ميليون نفر اعلام کرد که در 263 شهر كشور و 38 روستا اين امر عملياتي شده است. 

وزیر نیرو گفت: اين آمار نشان مي دهد كه بسياري از شهرهاي ما و تقريباً بخش اعظم روستاهاي ما فاقد سامانه پیشرفته جمع‌آوري و تصفيه فاضلاب هستند و این در حالی است که به ازای یک حجم از فاضلابی که در محیط رها می شود، 40 برابر منابع آب آلوده می شود. 

وی افزود: اگرچه طبق ضوابط و مقررات، صنايع ملزم به ايجاد تصفيه‌خانه فاضلاب هستند، اما به دلايل عديده يا اين سامانه ها ايجاد نشده‌اند و يا اينکه كارآيي لازم را ندارند و در مورد زهاب‌هاي كشاورزي نیز هيچ سامانه پايش و تصفيه‌اي تاكنون انجام نشده‌ است. 

چیت چیان اظهار داشت: به‌هر‌حال وزارت نيرو با علم به اين موضوع ها و باتوجه به خلاءهايي که هم در زمينه اطلاعات مربوط به توليد فاضلاب و پساب و نيز استفاده از فناوري‌هاي مربوط به تصفيه فاضلاب و بومي‌سازي روش‌هاي نوين در اين زمينه وجود داشت، طرح کلان ملي "دانش و فناوري بازيافت پساب‌هاي شهري، صنعتي و کشاورزي" را به عنوان يکي از طرح‌هاي کلان پژوهشي در شوراي عالي عتف (علوم، تحقيقات و فناوري) مصوب کرد. 

وی افزود: بهره‌برداران طرح افزون بر وزارت نيرو، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي، سازمان حفاظت محيط‌ زيست، وزارت جهادکشاورزي و ساير دستگاه‌هاي مرتبط هستند كه همين امر اجراي قوي‌تر اين طرح را طلب مي‌کند. 

وزیر نیرو تصریح کرد: خوشبختانه با انتخاب مجري توانمند و نيز همکاران علمي قوي براي اين طرح كه سابقه علمي درخشاني نيز در اين امر دارند، وزارت نيرو اميدوار است که نتايج ارزشمند اين طرح، راهگشاي بسياري از مسایل مربوط به تصفيه فاضلاب‌ و زهاب در کشور و نيز استفاده مجدد اين منابع در کشور باشد. 

وی در پایان با ابراز امیدواری کرد: نتايج علمي حاصل از همايش ملي "بازيافت آب" كمك مؤثري در اجراي بهتر و مطلوب‌تر طرح ملي "دانش و فناوري بازيافت پساب شهري، صنعتي و كشاوري" باشد و بتوانيم با تلاش‌ها و اقدام های مؤثر در صيانت از منابع آب و استفاده بهينه از اين منابع محدود، اين ميراث ارزشمند را با حفظ كميت و كيفيت آن به نسل آينده بسپاريم.