ترس از شبکه‌های اجتماعی برای چیست؟

یک کارشناس رسانه و شبکه‌های اجتماعی معتقد است: کسانی که بر سر راه شبکه‌های اجتماعی مانع ایجاد می‌کنند، از دیالوگ و تفاهمی که بین مردم به‌وجود می‌آید، می‌ترسند.

حمید ضیایی‌پرور درباره‌ی نقش و تأثیر شبکه‌های اجتماعی، توضیح داد: نقش شبکه‌های اجتماعی، دو بعد تکنولوژیک و بینشی و فلسفی دارد؛ در بعد تکنولوژیک، شبکه‌های اجتماعی آخرین محصول فضای مجازی هستند، یعنی در روند طبیعی رشد فضای مجازی از ظهور اینترنت تا وب 2، شبکه‌های اجتماعی مدرن‌ترین تکنولوژی هستند که اطلاعات را پیاده می‌کنند و باعث ایجاد اشتراک اطلاعات و تعامل میان کاربران می‌شوند.

او ادامه داد: اگر رییس‌جمهور در یکی از سخنرانی‌های خود به موضوع و اهمیت شبکه‌های اجتماعی اشاره و از آن‌ دفاع کرد، به این دلیل است که ما در محیطی زندگی می‌کنیم که باید از این فضا در راستای تقویت فرهنگ استفاده کنیم.

این کارشناس رسانه با اشاره به بعد بینشی و فلسفی شبکه‌های اجتماعی، اظهار کرد: بعد فلسفی شبکه‌های اجتماعی، مهم‌ترین بعد آن‌هاست، چراکه این شبکه‌ها محل تضارب آرا، ارتقای دانش و شکل‌گیری گفت‌وگو بین مردم هستند. کسانی که بر سر راه این شبکه‌ها مانع ایجاد می‌کنند، از شکل‌گیری دیالوگ میان مردم هراس دارند. مثلا زمانی ما راه دسترسی به این شبکه‌ها را با عنوان محتوای مستهجن مسدود می‌کردیم، اما وقتی اپلیکیشنی که صرفا جایگزین تلفن است، فیلتر می‌شود، واضح است که دیگر موضوع محتوای مستهجن در میان نیست.

ضیایی‌پرور با تأکید بر این‌که شبکه‌های اجتماعی موجب شکل‌گیری نهادهای مدنی می‌شوند، تصریح کرد: گروه‌ها، مجامع و نهادهای مدنی می‌توانند در شبکه‌های اجتماعی شکل بگیرند. این نهادهای مدنی می‌توانند جایگزین نهادهای مدنی واقعی که در کشور ما وجود ندارند، شود. این نهادها موجب می‌شوند که قدرت‌ها بشکند. با این اوصاف، وقتی رییس جمهور مردم را به استفاده از شبکه‌های اجتماعی دعوت می‌کند، به این دلیل است که پایگاه اجتماعی میانه‌روها و طبقه‌ی متوسطی در شبکه‌های اجتماعی شکل گرفته که پر از گفت‌وگو، صاحب خلاقیت و نقد است.

او گفت: خوشبختانه دولت بعد از یک سال سکوت در این‌ زمینه، اظهار نظری امیدوارکننده در حوزه‌ی شبکه‌های اجتماعی کرد. باید توجه داشت که در سال‌های اخیر، با ابزارهای مسدودسازی و کند کردن زیرساخت‌های تکنولوژیک شبکه‌های اجتماعی، تلاش شده است که در مسیر گفت‌وگو میان مردم مانع ایجاد شود. خوشبختانه رییس‌جمهور هر دو بخش این ماجرا را مورد هدف قرار داد و بر نقش شبکه‌های اجتماعی، توسعه و آموزش کشور تأکید کردند.

این کارشناس رسانه با بیان این‌که سخنان آقای روحانی، نقطه‌ی عطفی در حوزه‌ی ارتباطات ایران است، افزود: امیدوارم چنین دیدگاهی در نهادهایی که دولت در آن‌ها حضور دارد، به‌صورت عملی خودش را نشان دهد، تا ما طعم این تغییر را در حوزه‌ی سیاست‌های فضای مجازی بچشیم.

ضیایی‌پرور در پاسخ به این پرسش که آیا برخوردهای سلبی در مقابله با شبکه‌های اجتماعی پاسخگو است، تأکید کرد: خیر؛ من شما را به آماری که مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی منتشر کرده است، ارجاع می‌دهم. در این گزارش، ایران جزو سه کشور نخست فیلترکننده در دنیا قرار دارد. این نشان می‌دهد که ما در حوزه‌ی اقدامات سلبی، هر آنچه را که در توان داشتیم، انجام دادیم، اما پاسخ مثبتی نگرفته‌ایم.

وی ادامه داد: آن چیزی که باید مد نظر قرار گیرد، کارهای ایجابی در این حوزه است. آقایانی که در حوزه‌ی فیلترینگ هستند، بهتر است بیایند و بگویند چند ریال برای کارهای ایجابی در حوزه‌ی شبکه‌های اجتماعی خرج کرده‌اند.

این کارشناس رسانه با اعتقاد به این‌که برای فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی، نگرانی‌های فرهنگی مطرح می‌شود، تأکید کرد: ما نباید نگران بحث‌های فرهنگی باشیم. طوفان‌های فرهنگی زیادی در این سال‌ها داشته‌ایم که نتوانستند ما را از فرهنگ دور کنند. نسل اینترنت، نسلی است که سازنده‌ی اقتصاد و توسعه‌ی کشور خواهد بود. البته موضوع حریم خصوصی افراد، یکی از دغدغه‌هایی است که مطرح می‌شود؛ اما می‌توان با زیرساخت‌های قوی، ایمنی افراد را در فضای مجازی فراهم کرد. درباره‌ی بحث فرهنگی نیز ما باید آموزش بدهیم.

ضیایی‌پرور اضافه کرد: کار ایجابی، تنها کاری است که باید در حوزه‌ی شبکه‌های اجتماعی انجام شود، اما از آنجا که کار ایجابی مانند ساختن ساختمان، سخت است و کار فیلترینگ مانند مین گذاشتن زیر یک ساختمان، راحت است، مسوولان ترجیح داده‌اند که کار سلبی انجام دهند. در حالی که کار سلبی تا کنون پاسخ نداده و رشد کاربران شبکه‌ی فیس‌بوک در ایران که در طول این سال‌ها رشد تداومی داشته، نشان می‌دهد که این اقدامات بی‌فایده بوده است.