روایت هاشمی رفسنجانی از «جمعه خونین حج 1366»
سرزمین وحی به تولیت آل سعود در حالی برای انجام مناسک حج آماده می‌شود که حج ابراهیمی هر ساله یادآور کشتار تلخ زائران ایرانی در مکه مکرمه است.
به گزارش ایسنا، موضع سیاسی متفاوت عربستان نسبت به ایران در منطقه و همچنین هجوم آل سعود به یمن، سبب بروز تردیدهایی درباره برگزاری مراسم برائت از مشرکان که اعلام انزجار مسلمانان جهان نسبت به استکبار جهانی است، شده است اما حجت‌الاسلام و المسلمین سیدعلی قاضی عسکر - سرپرست حجاج ایرانی -ر پاسخ به این تردیدها، به هماهنگی‌هایی که با عربستان برای انجام این مراسم صورت گرفته اشاره کرد و گفت: مراسم برائت از مشرکان امسال نیز با قوت برگزار می‌شود.
عربستان روزهای پرالتهابی را می‌گذراند. در حالی که حادثه مکه انگشت اتهام را به سوی دولت آل سعود نشانه رفته و آن را در تامین امنیت زائران ناتوان جلوه داده، یک میلون و 400 هزار زائر آماده می‌شوند تا برای انجام مناسک بزرگ حج، این شهر پرحادثه را ترک کنند. با این حال هنوز نحوه تامین امنیت این زائران به‌ویژه در «رمی جمرات» که معمولا بیشترین سانحه حج در آن رخ می‌دهد، جای سوال دارد.
با همه این ابهام‌ها و به‌ویژه پس از حادثه اخیر مکه، رسانه‌های سعودی که بیشتر نیز دولتی هستند تاکنون هیچ اظهارنظر یا واکنشی را از سوی مقامات این کشور منتشر نکرده‌اند و مانند تمام فجایع دیگر، مُهر سکوت بر لب زده‌اند.
برخورد محافظه‌کارانه رسانه‌های سعودی در این روزها یادآور وقایع سه‌دهه قبل مکه، دقیقا در چنین روزی است؛ ششم ذی‌الحجه یا همان جمعه خونین در مکه.
در سال 1366 وقتی کشتار زائران ایرانی در مکه رخ داد، دولت آل سعود برای جلوگیری از افشاگری بیشتر از جزئیات نحوه قتل عام حجاج، تصویر و فیلمی را در اختیار هیچ کشوری قرار نداد و این موضوع با یک بایکوت وسیع خبری مواجه و تنها در برخی مطبوعات محدود و کوچک اروپایی منعکس شد.
وزارت کشور عربستان در هشتم ذیحجه، با دروغ‌پراکنی به حجاج شرکت‌کننده در برائت از مشرکین اتهام اخلال در مراسم حج را زد و اعلام کرد که حجاج با چوب و سنگ و چاقو به طرف مسجدالحرام هجوم آوردند و ماموران برای جلوگیری از هرج و مرج وارد عمل شدند!
دولت سعودی از پذیرش هیأت تحقیق اعزامی دولت جمهوری اسلامی ایران جلوگیری کرد و تا مدت‌ها از تحویل اجساد حجاج ایرانی و انتقال مجروحان نیز خودداری می‌کرد.
پس از آن، مراسم برائت از مشرکین از سال‌های 1367 تا 1369 از سوی سعودی‌ها ممنوع شد اما از سال 1370 هجری شمسی دوباره در مکه انجام شد.
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در کتاب کارنامه و خاطرات سال ۱۳۶۶ «دفاع و سیاست» درباره جمعه خونین مکه که آن روز، ۲۷۵ تن از زائران ایرانی، ۸۵ عربستانی از جمله نیروهای پلیس و ۴۵ تن از حجاج دیگر کشورها کشته شدند، این طور نوشته است: «خبر درگیری (مأموران) عربستان سعودی با حجاج ایرانی، در رأس اخبار قرار گرفته است. تبلیغات ارتجاع و استکبار می‌خواهد قضیه را به دروغ به درگیری حجاج ایرانی با حجاج دیگر کشورها و سپس دخالت عربستان مربوط کنند، توطئه آمریکا و اجرای عربستان است.
در دفتر آیت‌الله خامنه‌ای، جلسه‌ای با حضور من و ایشان و نخست وزیر و آقای موسوی اردبیلی داشتیم. موضوع مکه و عکس‌العمل‌های ممکن از طرف ما را مورد بررسی قرار دادیم. جلسه فوق‌العاده دولت با حضور سران قوا تشکیل شد و پس از بحث، تصمیماتی اتخاذ شد. قرار شد سه روز عزای عمومی اعلان شود و فردا (11 مرداد 1366) تعطیل و راهپیمایی عمومی در سراسر کشور باشد و رئیس‌جمهور مصاحبه کنند.
با عربستان تماس گرفته شد. آقای (مهدی) کروبی (نماینده امام و رئیس حجاج ایرانی) گفت: پنجاه و یک جنازه به دست خودمان رسیده و تعدادی هم در دست سعودی‌هاست و به مجروحان که در دست سعودی‌هاست، اجازه ملاقات و عیادت نمی‌دهند.
شایعه‌ای هست که مرتضایی‌فر (وزیر شعار) شهید شده و آقای (عبدالله) جوادی آملی مجروح است. آقای کروبی گفته عده‌ای از شخصیت‌ها مجروح شده‌اند که بناست همراه جنازه‌ها به ایران بازگردانده شوند. قرار شد هیأتی برای بررسی امور به عربستان برود که تا ساعت یک و نیم بعدازظهر، هنوز ویزا داده نشده است.
ظهر به دفترم آمدم. جمعی از نمایندگان با نگرانی برای کسب اطلاع و تکلیف آمدند. امروز در تهران، مردم به طور پراکنده تظاهرات داشته‌اند و به سفارتخانه‌های عربستان و کویت و بعضی جاهای دیگر حمله و آسیب‌هایی وارد کرده‌اند. کارگران کارخانه‌ها و دانشجویان به خیابان‌ها ریخته‌اند.»
در ادامه خاطرات رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام به تاریخ 11 مرداد سال 1366 که پنج روز از وقوع آن حادثه گذشته، به تصمیم‌گیری سران قوا درباره فاجعه مکه اشاره شده است: «اول وقت به مجلس آمدم. در گزارش‌ها فاجعه مکه، در صدر اخبار قرار گرفته و خفت آمریکا در خلیج‌فارس در درجه دوم است.
راهپیمایی مردم در سراسر کشور برای اعتراض به جنایات سعودی‌ها نسبت به حجاج بود و در تهران مقابل مجلس آمدند. جمعیت خیلی زیاد بود و مسئولان هم آمده بودند. من سخنرانی مفصلی ایراد کردم.
بعد از مراسم، آقایان خامنه‌ای و موسوی اردبیلی به دفتر من آمدند و موضوع بحث کیفیت برخورد با سعودی‌ها و آمریکایی‌ها بود ...
شب سران قوا در دفتر آیت‌الله خامنه‌ای جلسه داشتند. درباره عکس‌العمل ما در مقابل جنایت سعودی‌ها نسبت به حجاج ایرانی بحث شد. قرار شد در حدی باشد که به جنگ منتهی نشود و تبلیغات ضد سعودی هم باشد.
کشتار زائران بیت‌الله الحرام به دست مأموران عربستان سعودی، با واکنش شدید مردم و مسئولان جمهوری اسلامی روبه‌رو شد.
آقای مهدی کروبی، نماینده امام خمینی و سرپرست حجاج ایرانی در پیامی به محضر امام، با اشاره به مراسم راهپیمایی برائت از مشرکین و کشتار حجاج بیت‌الله الحرام به دست نیروهای امنیتی سعودی در حریم حرم امن الهی، نوشت: «حمله وحشیانه رژیم آل سعود که نمی‌تواند بدون هماهنگی و همفکری آمریکای جنایتکار باشد، دلیل روشنی است بر سرسپردگی این رژیم به رؤسای کاخ سیاه که این روزها برای جبران شکست‌های نظامی و رسوایی سیاسی خود، خون می‌طلبد.»
در این روز میلیون ها تن از مردم خشمگین در شهرهای ایران با راهپیمایی و سر دادن شعارهایی چون «مرگ برآمریکا» و «مرگ بر آل سعود»، خشم خود را از کشتار بی‌رحمانه زائران خانه خدا نشان دادند.»
هاشمی رفسنجانی که آن زمان ریاست مجلس شورای اسلامی را بر عهده داشت، در مصاحبه‌ای با روزنامه «دی‌ولت» چاپ آلمان گفته بود: «در پی درگیری‌های مکه، تصمیمات محرمانه‌ای اتخاذ شده است و هنگامی که جنبه عملی پیدا کند، همه از آن اطلاع حاصل خواهند کرد. ایران اطلاعاتی را که در اختیار دارد، برای زیر سؤال بردن آمریکا متعاقباً به اطلاع همه خواهد رساند. اگر به نفوذ فراوان آمریکا بر عربستان سعودی توجه کنیم، درمی‌یابیم که چنین اقدام خطرناکی هرگز بدون کمک آمریکا نمی‌توانسته صورت بگیرد.»
تاریخ حوادث تلخ مکه به ویژه در ایام حج مبیّن آن است که عربستان در تامین امنیت زائران، مستقیم یا غیرمستقیم نه‌تنها مسئولیتی را متوجه خود نمی‌داند بلکه حفظ مطامعش پیش‌روتر از هر چیز دیگری است.
حال در چنین شرایطی چگونه کشورهای اسلامی از عربستان توقع دارند برای تامین امنیت زائرانشان و همچنین حفظ شأن آنها تضمین بدهد؟ یا ایران چگونه عمره را به هوای گرفتن تضمین امنیت و حفظ شأنیت از عربستان که هنوز پاسخ قاطع و شفافی به دادخواهی ایران در ماجرای فرودگاه جده نداده، تعلیق کرده است؟
نظر شما