آرایش جدید در بازار ارز

درحالی که مذاکره‌کنندگان ایرانی با گروه‌های 1+5 وارد مذاکرات برای تدوین پیش‌نویس نهایی در وین اتریش شده‌اند، در چهارراه استانبول تهران، فعالان رسمی و غیررسمی بازار ارز به دیده‌بانی این مذاکرات پرداخته‌اند. 

گفته می‌شود بازار تحت‌تاثیر انتظارات، حالت سکون قیمتی اتخاذ کرده است تا متناسب با بادهای موافق یا مخالف وین تعیین مسیر کند. روند سه روز‌گذشته نشان می‌دهد با وجود نوسان‌های جزئی قیمت بسته شده در سه روز ‌گذشته تقریبا یکسان بوده است. بنابراین آرایشی ارزی در بازار تا حدودی بسته به تحولات رخ داده در وین است. بازار ارز چهارشنبه را در انتظار آمدن خبرها از ژنو به سر برد. هر صراف و حتی دلالی در تحلیل اوضاع بازار در روزهای آینده معتقد است: «باید ببینیم آقای ظریف چه می‌کند.» دلار روز چهارشنبه را با 3245 تومان آغاز کرد همان قیمتی که دو روز پیش ثبت شده بود. 

در ادامه معامله‌ها نوسان 10 تومانی در بازار به وجود آمد و قیمت فروش دلار روی 3240 تا 3250 مدام در نوسان بود؛ اما قیمت خرید روی 3220 تومان ثابت ماند. به‌طور کلی بازار در روزهای اخیر آرام بود و روز‌ گذشته هم دلار در استانبول با نوسان کم روز را به شب رساند. فعالان بازار به «دنیای اقتصاد» می‌گویند: در حال حاضر، بازار ارز در انتظار به سر می‌برد. آنها منتظر نتیجه مذاکرات نهایی کشورمان با قدرت‌های جهانی بر سر مسائل هسته‌ای هستند. به اعتقاد برخی از این فعالان، نتیجه این مذاکرات اثرات روانی بر بازار خواهد داشت. بخشی از متقاضیان بازار هم تا روشن شدن نتیجه این مذاکرات دست نگه داشته‌اند.

 یکی از صرافان به «دنیای اقتصاد» گفت: امروز (چهارشنبه) حتی دلالان هم زیاد برای ایجاد نوسان تلاش نمی‌کنند و می‌خواهند ببینند چه اتفاقی در روزهای آینده رقم می‌خورد. البته این موضوع به معنی قفل شدن معاملات در بازار آزاد ارز نیست. دلالان همچنان در میدان افشار حضور داشتند، اما تعدادشان کاهش یافته بود و رمق روزهای گذشته را در آنها نمی‌شد دید. به گفته فعالان بازار، چهارشنبه هم روند معامله‌ها مانند روزهای دیگر بوده، فقط کمی از هیجان‌ها کاسته شده است. همین موضوع باعث شده با یک بازار کم نوسان مواجه باشیم. 

یکی از صرافان می‌گوید: دلالان به میزان قابل توجهی قدرت اثرگذاری‌شان بر بازار کم شده است. در نوسان‌های هفته‌های اخیر، شاهد نوعی زورآزمایی بین آنها با بخش‌های دیگر بازار بودیم و دیدیم درحالی که دولت دخالت آنچنانی در بازار نکرد و ارز پتروشیمی‌ها هم به بازار نرسید، اما تلاش‌های کاذب برای ایجاد نوسان مصنوعی تا حدی خنثی شد. به گفته او، بازار فعلا در انتظار خبرهایی است که از مذاکرات ژنو خواهد رسید، در صورتی که این خبرها مثبت باشد، روند فعلی هم حفظ خواهد شد. او البته تاکید می‌کند در حال حاضر قدرت ایجاد سفته‌بازی و نوسان‌های کاذب کاهش پیدا کرده و رفتار متقاضیان هم منطقی‌تر از سال‌های گذشته شده است. 

کارشناسان بازار ارز هم بر این نکته تاکید می‌کنند که روند طی شده در بازار ارز مناسب است. درحالی که هنوز 2/1 میلیارد دلار ارز وعده داده شده از سوی پتروشیمی‌ها به بازار نیامده، دلار در مرز 3240 تا 3250 به یک نوع از ثبات رسیده است و دامنه نوسان‌ها هم کاهش یافته است. به عقیده آنها، این موضوع باعث می‌شود ورود ارز حاصل از صادرات پتروشیمی‌ها هم اثر مثبت بیشتری بر بازار بگذارد و نقش بیشتری در پیش بردن بازار ارز به سمت ثبات داشته باشد. انتظار در بازار ارز آزاد و گوش به زنگ شدن فعالان این بازار برای خبرهایی که از ژنو خواهد رسید در حالی است که بازار نوسان محدودی داشت. کارشناسان قبلا رسیدن دلار به سطح تعادلی 3200 تومان را پیش‌بینی کرده بودند. 

در صورتی که نتیجه مذاکرات ژنو مثبت باشد احتمال اینکه از روز شنبه قیمت دلار به تدریج به این سطح نزدیک شود، وجود دارد. فعالان بازار می‌گویند: در هر حال بازار تمایلی برای ثبت دلار بالاتر از 3300 ندارد، مگر اینکه تحول خارج از هضم و کنترل بازار در بخش‌های تاثیرگذار بر آن رخ دهد. بنا براین باید منتظر ماند و دید روند کم نوسان چهارشنبه از روز شنبه در بازار چگونه پیگیری می‌شود.

گرچه در بازار نگاه‌ها به مذاکرات وین دوخته شده، اما برخی از هم‌اکنون معتقدند اثر روانی مذاکرات موقت است و فارغ از نتایج مثبت یا منفی مذاکرات، باید متغیرهایی پایه‌ای در بازار متحول شود.تقویت سمت عرضه در کنار ساماندهی تقاضا دو عاملی است که از سوی کارشناسان بر آن تاکید می‌شود. بر همین اساس کارشناسان پیشنهاد می‌کنند سیاست‌های ارزی در سال 93 حداقل در دو سناریو بدبینانه و خوش‌بینانه تنظیم شود. در سناریو بدبینانه که نشان‌دهنده تداوم محدودیت تحریم‌های نفتی و بانکی است، مکانیزم نرخ ارز مبادله‌ای برای انجام واردات کالاهای اولویت‌دار، با نرخ ارز پیش‌بینی‌شده در بودجه، ادامه پیدا کند؛ ولی ارزش‌گذاری صادرات با نرخ ارز آزاد به‌طور شفاف و اعلام شده رسمیت یابد. در این حالت توسعه صادرات غیرنفتی باید در اولویت باشد. 

حتی در صورت ایجاد بی‌ثباتی و نوسانات احتمالی شدید نرخ ارز چه به سمت پایین و چه به سمت بالا باشد، نرخ ارز ترجیحی می‌تواند برای حمایت از صادرکنندگان تعریف شود. در سناریو خوش‌بینانه نیز سیاست ارزی در یک فرآیند تدریجی از نظام ارزی دوگانه فعلی به سمت یکسان‌سازی نرخ ارز، با هدف‌گذاری روی متغیر نرخ ارز حقیقی، حرکت می‌کند.

 این فرآیند در یک برنامه زمان‌بندی شده باید تکمیل شود. از این رو در صورت مطلوب بودن نتایج در گام اول نرخ ارز مبادله‌ای به ۲۶۵۰تومان افزایش یابد تا مطابق تصمیمات بودجه‌ای دولت باشد. در گام دیگر دولت به شفاف‌سازی و رسمیت دادن به نرخ ارز بازار آزاد اقدام کند تا زمینه برای تبدیل ارز صادرات غیرنفتی و گردش آن در داخل کشور بیش از گذشته فراهم شود. برآورد ارز حاصل از نفت با فرض رفع تدریجی تحریم‌ها و همچنین برآورد تقاضای ارز با توجه به بهبود فضای کسب‌وکار و توسعه روابط تجاری و تامین ارز مورد نیاز مرکز مبادله در سطح سال ۹۲ و حفظ باقی درآمدهای ارزی نفت در ذخایر ارزی بانک مرکزی به‌منظور دخالت در بازار ارز آزاد به‌منظور ایجاد ثبات و جلوگیری از جهش‌های ناگهانی از دیگر گام‌های پیشنهادی در سناریو خوش‌بینانه است. 

در ادامه با تنظیم برنامه هدفمند یارانه‌ای مورد نیاز برای حمایت از تامین کالاهای اساسی موردنظر دولت به سوی یکسان‌سازی نرخ ارز گام برداشته شود. البته در مرحله یکسان‌سازی قاعده‌گذاری قیمتی باید به گونه‌ای باشد که نرخ حقیقی ارز کاهنده نباشد. نرخ حقیقی ارز (حاصل‌ضرب قیمت‌های خارجی و نرخ ارز اسمی به قیمت‌های داخلی) بیان‌کننده شاخص رقابت‌پذیری اقتصاد است.برای ممانعت از روند کاهشی به‌دلیل آثار سوئی که دارد نرخ ارز رسمی باید متناسب با تحولات اقتصاد کلان تعدیل شود.

بازار سکه هم تا حدی در انتظار روشن‌شدن نتیجه مذاکرات ژنو به‌سر، می‌برد اما قیمت‌ها در این بازار متاثر از افزایش قیمت طلای جهانی روز‌ گذشته گران‌تر شد. قیمت هر سکه تمام بهار آزادی در بازار تهران روز چهارشنبه 990هزار تومان ثبت شد و هر گرم طلای 18 عیار هم 101 هزار و 100 تومان معامله شد. هر دو این فلزات پرطرفدار نسبت به روز قبل افزایش قیمت داشتند. 

افزایش قیمت سکه در حالی است که این فلز هفته پرنوسانی را پشت سر گذاشت و از بالای یک میلیون تومان به 970 هزار تومان کاهش قیمت داشت. اما سه‌شنبه و چهارشنبه دوباره قیمت‌ها بالا رفت و حالا سکه در تلاش است، قله یک میلیون تومان را بار دیگر فتح کند. سکه حدود 10 روز قبل با بهره‌گیری از نوسان‌های دلار به بالای یک میلیون تومان رسید و حالا بالا رفتن قیمت طلا متاثر از بحران اوکراین را دستمایه رسیدن به بالای این مرز قیمتی قرار داده است. فعالان این بازار معتقدند در صورت کاهش مجدد قیمت دلار در بازار و حتی به ثبات رسیدن آن در قیمت فعلی قدرت مانور را از این فلز می‌گیرد. 

منبع: دنیای اقتصاد