ترفند چینی‌ها برای ماندن در بازار خودرو ایران
زمستان ١٣٩٢ بود که گل‌ازگل بازار خودرو شکفت و قیمت‌ها دو برابر شد. مصاحبه‌ها و جلسه‌ها یکی‌یکی برگزار شدند و هرکسی در حد توان از افزایش قیمت خودرو، حمایت یا با آن مخالفت کرد.
بعد از آن در شرایطی که قیمت‌ها کم‌کم به مرز سه‌برابری نزدیک می‌شدند، شورای رقابت برای کشیدن ترمز قیمت‌ها وارد گود قیمت‌گذاری شد. روزها گذشتند و رکودِ حاکم بر اقتصاد، چهارچرخ خودرو را نیز مانند باقی بازارها لنگ کرد. دراین‌میان؛ امیدها به امضای توافق بود و اینکه بعد از آن، خودروسازهای مطرح دنیا به ایران می‌آیند و بنز و تویوتا، جایگزین پراید و پژوهایی می‌شوند که میراث‌دار فناوری چنددهه قبل هستند.
این تصورات زیبا و مدل‌بالا هنوز هم کم‌وبیش ادامه دارند، اما از گوشه‌وکنار خبرهایی شنیده می‌شود که اگر درست باشند، باید گفت: نه قرار است خودروهای آن‌چنانی تولید شود و نه قرار است قیمت‌ها با قدرت خرید مردم متناسب شود تا بتوانند بنز سوار شوند. پیرو خبرها و شایعات، کمپین‌های وطنی و غیرمجازی نیز برای نخریدن و شکستن قیمت خودرو به راه افتاده است؛ گرچه برخی از صاحب‌نظران، اهداف این کمپین‌ها را چیزی جز حمایت از مردم می‌دانند، اما موضوع گفت‌وگوی ما چیز دیگری است. آخرین شایعاتی که از جاده مخصوص می‌رسد حاکی از این است که کار قرارداد ایران‌خودرو و پژو تمام شده و ظاهرا اولین محصولی که قرار است پس از تحریم‌ها در «جاده مخصوص» به تولید برسد، پژو٣٠٧ است.
تولید این خودروی فرانسوی از سال ۲۰۰۱ شروع شده و در سال ۲۰۰۲ توانسته است جایزه خودرو سال اروپا را به دست آورد. پژویی‌ها تولید ٣٠٧ را در کشورهایی مانند چین، همچنان تا سال ٢٠١٤ ادامه دادند. حال این سؤال مطرح می‌شود که آیا قرار است همچنان خودروهایی در ایران تولید شوند که یکی، دو نسل از فناوری روز دنیا عقب هستند؟ احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان، در گفت‌وگویی ، شرط اصلی عمر دوساله عرضه خودرو برای تولید آن در ایران را یادآوری می‌کند و از برنامه‌ریزی میهمان‌های چشم‌بادامی برای بیشترماندن در ایران نیز خبرهایی می‌دهد که برای اولین‌بار در دستور کار آنها قرار گرفته است.
آقای نعمت‌بخش، اخیرا خبرهای زیادی در شبکه‌های مجازی راجع به خودرو و خودروسازان وجود دارد که شما هم درباره آن پاسخ‌هایی داده‌اید و قصد ما بازپرسی آنها نیست. آخرین شایعه این است که: درحالی‌که هنوز خبری رسمی مبنی‌بر نهایی‌شدن و امضای قرارداد ایران‌خودرو و پژو منتشر نشده است، خبر می‌رسد آبی‌های جاده مخصوص در حال آماده‌سازی خط تولید پژو٣٠٧ هستند. تولید این خودرو از سال ۲۰۰۱ شروع شده و توانسته در سال ۲۰۰۲ جایزه خودروی سال اروپا را به دست بیاورد. این مسئله حقیقت دارد؟
من اطلاعی درباره این مسئله ندارم. قرار نیست درباره همه جزئیات کار خودروسازان، بلافاصله اطلاع پیدا کنم، اما وزارت صنعت، معدن و تجارت برای خودروسازان تکلیف کرده نسبت به تولید مشارکتی خودروهایی اقدام کنند که حداکثر دو سال از تاریخ تولید و عرضه آنها به بازار گذشته باشد. پس مطمئنا اگر قراردادی بین خودروسازان داخلی و خارجی منعقد شود، مبتنی بر همین قاعده خواهد بود.
اگر این شایعه درست باشد نشان می‌دهد خودروسازان علاقه‌مند هستند با شرکای قبلی خود و تا حد امکان با همان خطوط تولید و تکنولوژی قبلی، یک‌سری خودرو مشخص تولید کنند. با این اوصاف با توقف تولید ٤٠٥، یک خودرو دیگر جایگزین می‌شود که از اصول تعریف‌شده وزارت صنعت هم پیروی نمی‌کند. می‌تواند خلاف این باشد؟
خطوط تولید فعلی که مخصوص تولیداتی از شرکت‌های پژو و رنو هستند با تغییراتی اندک، این قابلیت را دارند که برای تولید و مونتاژ هر خودرویی از آنها استفاده شود. این‌طور نیست که فرضا چون ایران‌خودرو محصولات پژو را تولید می‌کرده الان نیز برای استفاده از خطوط تولید قبلی به همکاری با پژو بیش از سایر خودروسازان متمایل باشد. شاید بخواهند تولید ٢٠٧ را ادامه بدهند، اما اینکه یک خودروی جدید که چندین سال از تولید آن گذشته، بخواهد تولید شود، بعید است.
آمدورفت شرکت‌های خودروساز به ایران نشان می‌دهد کماکان همان شرکای قدیمی برمی‌گردند و گویا جایی برای خودروسازان دیگر از جمله ژاپنی یا آمریکایی باز نشده است. چینی‌ها هم که بی‌سروصدا به تولید ادامه می‌دهند. قرار نیست اتفاق جدیدی بیفتد؟
هنوز که تحریم‌ها لغو نشده‌اند و به همین دلیل تا اواخر سال، زمینه فعالیت خودروسازان خارجی هم در ایران مهیا نخواهد شد، اما پس از لغو تحریم‌ها، اولویت خودروسازان داخلی، پس از اقداماتی مانند برگزاری مناقصه، همکاری با آن دسته از شرکایی است که بیشترین امتیازات را بدهند و همکاری با آنها مزیت‌های بهتری داشته باشد. پس از لغو تحریم‌ها فصل جدیدی در صنعت خودروسازی خواهیم داشت و هر خودروسازی که مایل باشد می‌تواند با همکاری خودروسازان داخلی به تولید خودرو بپردازد، اما اصل اول، همچنان که قبلا هم گفته شده، سرمایه‌گذاری ٤٠ درصدی در ایران و تولید با هدف صادرات ٣٠ درصدی محصولات خواهد بود.
چینی‌ها چه می‌کنند؟
چینی‌ها هم از بازار خودرو ایران به قدر توان سهم خواهند داشت. اگر تصور کنیم خودروسازان مطرح دنیا پس از ورود به ایران خودروهایی بهتر اما با قیمتی مشابه خودروهای چینی تولید می‌کنند، اشتباه است. فعالیت خودروسازان خارجی مطابق با تقاضای جامعه خواهد بود و طبیعی است هر شرکتی بتواند بازار بزرگ‌تری برای خود فراهم کند، فعالیت گسترده‌تری خواهد داشت. گرچه یقینا شرایط دوران جدید، رقابتی خواهد بود و خودروسازان چینی هم کمربند خود را محکم خواهند کرد.
دقیقا می‌خواهند چه‌کار کنند؟
در سه‌شنبه هفته جاری، یک شرکت خودروساز داخلی قرار است یک خودرو چینی را با پنج سال گارانتی، در مشهد رونمایی کند. همه می‌گویند جنس چینی مرغوب نیست. حالا این شرکت تولیداتش را با پنج سال گارانتی عرضه می‌کند. این نشان می‌دهد خودروسازان چینی هم برای ماندگاری در بازار ایران برنامه‌ریزی کرده‌اند و اولین کار هم افزایش کیفیت و گارانتی محصول بوده است.
شاید این‌کار برای فروش بیشتر باشد. می‌گویند اوضاع فروش خودروسازها بد شده است، کمپین «نخریدن خودروی صفرکیلومتر» هم در شبکه‌های مجازی به راه افتاده است و می‌گویند هم شرایط پیش‌فروش و فروش اقساطی تسهیل شده و هم قیمت‌ها در حال شکستن است؟
فروش را باید در دفاتر فروش شرکت‌ها ببینند؛ گرچه کل اقتصاد دچار رکود است و کسادی بازار، گریبان‌گیر همه صنایع است.
وضعیت خودروسازها چطور است؟ تکلیف بدهی به قطعه‌سازها چه شد؟
بدهی خودروسازان به شرکت‌های قطعه‌ساز وضعیت روبه‌راهی ندارد؛ البته طبق قرارداد بین خودروسازان و شرکت‌های قطعه‌ساز، تسویه‌حساب باید سه ماه بعد از تحویل قطعه انجام شود و تا پایان این سه ماه، وجه قرارداد جزء بدهی محسوب نمی‌شود، اما خودروسازان یکی، دوماه پس از این سررسید سه‌ماهه هم بدهی معوق دارند. امیدواریم یا مشتری مناسب برای اموال و دارایی‌های خودروسازان پیدا شود یا اوضاع بازار بهتر شود تا بتوانند بدهی قطعه‌سازان را هم بپردازند.
شرکت‌های خودروساز، قطعه‌ساز و زیرمجموعه‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری وابسته به خودروسازان در بورس هستند و هر اتفاق و اخباری که در این صنعت و این شرکت‌ها بیفتد، تأثیر زیادی بر پرتفوی سرمایه‌گذاران این صنعت می‌گذارد. چرا اخبار این صنعت این‌قدر ضدونقیض اعلام می‌شود؟ مثلا یک‌بار خبرهایی مبنی بر فروش سهام یک شرکت خودروساز داخلی به یک شرکت خودروساز خارجی اعلام شد و یکی، دو روز بعد تکذیب شد!
وزارت صنعت، معدن و تجارت از سال گذشته به خودروسازان دستور داد خود را کوچک کنند و شرکت‌های تابعه و سهامی را که دارند، بفروشند؛ اگر مشتری مناسبی پیدا شود برای فروش و رفع بدهی‌های خود این کار را انجام می‌دهند. کمااینکه سال گذشته هم بعضی از دارایی‌های خود را فروختند. اینکه خبرها از کجا اعلام شود، مهم است. جلو شایعه را نمی‌شود گرفت. از قدیم هم گفته‌اند درِ دروازه را می‌شود بست، اما درِ دهان مردم را نه.
این صحبت‌ها قبلا هم کم‌وبیش مطرح شده‌اند، خبر جدیدی از صنعت خودرو برای اعلام ندارید؟
خبر تازه‌ای ندارم، اما پنج ماه از سال گذشته است و متأسفانه برخی از دستگاه‌های حاضر در شورای رقابت، هنوز نمایندگان خود را معرفی نکرده‌اند. ما از عید تاکنون منتظر تشکیل جلسه شورای رقابت هستیم. ابتدا قرار بود شورای رقابت هر شش ماه یک‌بار با تشکیل جلسه و قیمت‌های مربوط به خودرو را بررسی کند، بعد قرار شد هر سال یک‌بار این اتفاق بیفتد، اما از اردیبهشت پارسال که آخرین جلسه ما بوده است تا امروز، اصلا جلسه‌ای تشکیل نشده است. ما اسناد و مدارک خود برای بررسی و تجدیدنظر راجع به قیمت خودرو را داده‌ایم، اما اصلا جلسه‌ای برگزار نمی‌شود که بخواهد نتیجه‌ای داشته باشد.
چرا نمایندگان خود را معرفی نکرده‌اند؟ قصد دارند با تشکیل‌نشدن جلسه از افزایش قیمت خودرو جلوگیری کنند؟
ما به آقای شیوا می‌گوییم چرا جلسه تشکیل نمی‌دهید؟ می‌گوید بعضی از دستگاه‌ها نماینده خود را معرفی نکرده‌اند. من نمی‌دانم. شما از جناب شیوا بپرسید چرا.
منبع: روزنامه شرق
نظر شما