لاریجانی باز از وزیر اقتصاد دفاع می‌کند؟/ بازخوانی استیضاح وزیر احمدی نژاد در آستانه استیضاح طیب نیا

استیضاح علی طیب نیا وزیر اقتصاد دولت یازدهم چند روزی است که در مجلس نهم کلید خورده است.

اما این اولین باری نیست که مجلسی تصمیم می‌گیرد وزیر اقتصاد را به محک رأی اعتماد مجدد بگذارد.پيش از اين مجلس هشتم استیضاح شمس‌الدین حسینی را عملی کرد. استیضاح او روز متفاوتی را در مجلس رقم زد. روز سه شنبه دهم آبان سال 90 وزیر اقتصاد احمدی نژاد به مجلس آمد تا در اعتراص به مشکلات اقتصادی عدیده ای که مردم گریبانگیر آن شده بودند، استیضاح شود. عدم اجرا، اجرای ناقص و یا نقض احکام قانونی مربوط به وظایفی که نسبت به بانک‌ها یا نهادهای پولی و مالی داشته است، نصب افراد به سمت‌های مهم بدون آن‌که صلاحیت یا اهلیت لازم را داشته باشند، عدم نظارت بر کارکرد بانک‌ها به عنوان نماینده دولت به رغم هشدارهای نهادهای نظارتی و عدم مقاومت در برابر اعمال نفوذ مقامات اجرایی، 4 محور طرح تهیه شده برای استیضاح وزیر اقتصاد بود و 22 نماینده مجلس هم پای آن را امضا کرده بودند، البته اصل ماجرا شفاف‌تر از این حرف‌ها بود و از اختلاس سه هزار میلیارد تومانی آب می‌خورد.

طراحان این استیضاح، بروز چنین اختلاسی را دست‌کم ناشی از قصور شمس‌الدین حسینی می‌دانستند. حسینی کسی است که در اواسط دهه هفتاد در زمان حمید میرزاده اولین کار جدی خود را در بدنه دولت به عنوان کارمند سازمان برنامه و بودجه وقت آغاز کرده بود و اولین پست مدیریتی خود را به عنوان مدیر کل روابط عمومی وزارت نیرو در زمان بیژن زنگنه در سوابق خود داشت. او در سن 43 سالگی در 15 مرداد ماه سال 88 در مقابل نمایندگان مجلس هشتم پشت تربیون مجلس قرار گرفت تا از برنامه‌های خود به عنوان وزیر امور اقتصاد و دارایی دفاع کند.

طرح استیضاح وزیر اقتصاد پس از فاش شدن ماجرای اختلاس سه هزار میلیارد تومانی در شبکه بانکی ایران کلید خورد. این اختلاس بزرگ‌ترین اختلاس در تاریخ بانک‌داری ایران نامیده شد. وزیر اقتصاد متهم شد که فردی نامناسب را به ریاست بانک ملی ایران منصوب کرده است. محمودرضا خاوری رییس بانک ملی ایران که تابعیت کانادا را دارد پس از مطرح شدن نامش در پرونده اختلاس، از ایران گریخت و اینک در شهر تورنتو در کانادا به سر می‌برد.

مدیرعامل مستعفی بانک ملی برخلاف وعده پیشین سخنگوی وقت این بانک به ایران بازنگشت تا استیضاح وزیر اقتصاد و برکناری رئیس‌کل بانک مرکزی به‌دلیل کوتاهی در انجام وظایف خود و عدم‌ اطلاع از خروج محمودرضا خاوری مدیرعامل بزرگ‌ترین بانک دولتی ایران وارد فاز تازه‌ای شود. بازنگشتن خاوری دست‌کم باعث شد که رضایت نسبی افکار عمومی از برکناری 4 مدیر بانکی به نارضایتی بیشتری تبدیل شود، چراکه مسئولان ارشد اقتصادی کشور درباره ادعای فرار خاوری مدیرعامل مستعفی بانک ملی که البته در دولت‌‌های گذشته هم مدیرعامل بانک سپه بود و عزیمت او به کانادا، سکوت کرده‌ بودند و این پرسش مطرح شد که آیا او بدون هماهنگی از ایران رفته یا اینکه از او خواسته شده با خروج از کشور استعفا دهد.

استیضاح وزير اقتصاد دولت دهم، اول آبان 90 اعلام وصول شد و پای آن را آقاتهرانی نماینده تهران، ابیانی راد نماینده قائم شهر، اکبریان نمایده کرج، اکرمی نماینده تهران، برنا نماینده بروجن، توکلی نماینده تهران، ثروتی نماینده بجنورد، جعفری نماینده کبودرآهنگ، دهقان نماینده چناران، رضاحسینی نماینده شهر بابک، صادق نماینده آستانه اشرفیه، عباسپور نماینده تهران، قاضی پور نماینده ارومیه، کاتوزیان نماینده تهران، کعبی نماینده آبادان، کوچکی‌نژاد نماینده رشت، مطهری نماینده تهران، مطهری نماینده شبستر، مقیمی نماینده بهشهر، موسوی لارگانی نماینده فلاورجان، نادران نماینده تهران و نقوی نماینده ورامین در مجلس هشتم امضا کرده بودند.

استیضاح حسینی از صبح در جلسه علنی شروع شد و تا عصر ادامه یافت. سردمدار استیضاح کنندگان نیز احمد توکلی بود. او در نطق مخالفتش با وزير اقتصاد با بیان این‌که قرار بود مزه عدالت به همه مردم چشیده شود و دکان مافیا بسته شود، گفت: «ضعف مدیریت کار را به جایی کشانده که اکنون از جواب دادن به مردم خجالت می‌کشیم». رییس وقت مرکز پژوهش‌های مجلس با اعلام این‌که سه نامه موجود حاکی از آن است که مشاور وزیر و مدیرکل بازرسی وی نسبت به اقدامات مالی گروه امیرمنصور آریا به وزیر اقتصاد هشدار داده بودند، گفت: «مردم توقع نداشتند در دوران مجلس و دولت طرف‌دار عدالت رکورد رانت‌خواری و سوءاستفاده مالی زده شود». او به چگونگی داستان سوءاستفاده مالی گروه امیرمنصور آریا اشاره کرد و توضیح داد:‌ «خلاصه داستان این است که فعالیت گروه امیرمنصور در سال ۸۵ به دست چند خواهر و برادر با راه اندازی یک شرکت توسعه شروع شد که تنها سرمایه آن‌ها ۵۰ میلیون تومان بود اما طی سه سال سرمایه این شرکت دویست برابر شد و تا امسال شصت شرکت توسط این گروه تاسیس و خریداری شده‌است». نماینده تهران ادامه داد: «تلخ‌تر از این داستان دریافت میلیاردها تومان تسهیلات و اعتبارات حکایت وثیقه‌هایی است که در قبال میلیاردها تاراج بیت المال گرفته شده است».

چند نماینده دیگری که در حمایت از استیضاح سخن گفتند مانند توکلی، نامدار نبودند اما سخنانشان علیه عملکرد آقای وزیر کوبنده بود. به عنوان مثال عزیز اکبریان گفت: «چرا دارید دروغ می‌گویید در حالی که سهل انگاری وزارت اقتصاد و آقای وزیر در عدم نظارت بر پنج مجموعه زیرنظر وی کاملا محرز است.»

سیدعماد حسینی عضو کمیسیون انرژی مجلس، عبداله کعبی و حسين دهدشتی، اعضای کمیسیون انرژی و سیدحسن نقوی حسینی نماینده ورامین نیز در موافقت با طرح استیضاح وزیر وقت اقتصاد نطق داشتند.

در حالي که به نظر مي​ رسيد فضاي حاکم بر مجلس به نفع شمس ​الدين حسيني نيست و استيضاح‌کنندگان ادله متقني براي اين کار دارند، وزير اقتصاد پشت تريبون رفت و گفت که احمدي​ نژاد به او توصيه کرده از موضع متواضعانه ​اي در مجلس سخن بگويد. توصيه ​اي که حسيني به گوش جان شنيده و به آن عمل کرد. او در مقابل خواست مکرر نمايندگان براي «پوزش طلبي»، از مردم، نمايندگان و همکارانش در دولت عذرخواهي کرد و گفت اينکه تاکنون استعفا نداده بدين دليل بوده که اختلاس اخير در دوره مسئوليت وي رخ داده و نخواسته از زيربار مسئوليت شانه خالي کند.

نطق او از سوي رئيس​ مجلس تحسين شد و به دليل تقارن با اذان ظهر، جلسه به پايان رسيد تا ادامه بررسي استيضاح به جلسه عصر موکول شود.

رئیس جمهور وقت راس ساعت 14 در حالی که تعداد کمی از نمایندگان در صحن حاضر شده بودند، وارد مجلس شد، اما  حدود ساعت 14:20 پشت تریبون قرار گرفت. محمود احمدی‌نژاد نطقش را با دعای فرج آغاز کرد و 20 دقیقه اول از وقت خود را به تحولات خاورمیانه و فضای عمومی کشور اختصاص داد و تنها 15دقیقه درباره استیضاح سخن گفت. احمدی‌نژاد در لابه‌لای سخنان خود وقتی گفت «قوه‌قضائیه باید با هر کسی که هر غلطی کرده، برخورد کند»، با احسنت-احسنت نمایندگان روبرو شد.

او خطاب به مجلس گفت: «خواهش می​ کنم همه مراقب باشند. آبروی افراد خیلی مهم است. ما جمهوری اسلامی هستیم.» و «برخی گفتند استیضاح رای نیاورد، آبروی مجلس می​ رود. ولی من چنین تصوری ندارم. اکثر نمایندگان هم چنین تصوری ندارند. آبرو در گرو عدالت است».

 رئیس دولت دهم در خلال صحبت هایش گفت: «آقای حسینی فردی جوان است که تعامل خوبی با مجلس دارد. با آقای باهنر شوخی کردم و گفتم که 6-5 ماه است با هر وزیری که کار داریم، می​ گویند در مجلس است. نصف وقت وزرا در مجلس می ​گذرد و در خدمت شما هستند.» اما رئیس مجلس هشتم این سخن را بی‌پاسخ نگذاشت و به شوخی گفت: «لابد وزرا جای دیگری می​ روند و به شما می گویند مجلس هستند! چون اینگونه نیست که هر روز در مجلس باشند.» احمدی نژاد هم در پاسخ به او گفت: «لابد کمال همنشین در آنها اثر کرده است. چون نمایندگان هم خودشان در جلسات کمیسیون‌ها حضور نمی‌یابند!»

نادرترین اتفاقی که در جلسه استیضاح شمس الدین حسینی افتاد، نطق لاریجانی در دفاع از او بود. این اتفاق در طول دوران ریاست او بر مجلس تنها یک بار دیگر و در زمان رای اعتماد رستم قاسمی به عنوان وزیر نفت بود. رئیس مجلس هشتم با بیان اینکه معمولا در موارد استیضاح و یا رای اعتماد به وزیری، وارد بحث نمی​ شود، گفت که تنها برای دفاع از جایگاه سپاه پاسداران در حمایت از وزیر نفت نطق می‌کند.

لاریجانی سپس به جلسه سران قوا و رایزنی هایش با حسینی اشاره کرد: «ديروز به وزير اقتصاد گفتم که بهتر است قبل از استيضاح شما کنار برويد چون احترام به افکار عمومي است. ايشان علتي داشتند که نگفتند. اما در جلسه سران قوا مطرح شد که اگرچه نبايد بگوييم اما وقتي از خدا پنهان نيست از شما هم پنهان نباشد. من به آقاي احمدي نژاد گفتم که قصور وزارت اقتصاد در اين مساله براي استيضاح‌کنندگان محرز است و براي احترام به افکار عمومي بايد بروند و پيشنهاد کردم که او را عوض کنيد و حتي به شوخي گفتم که سنت شما اين است که هفت تا وزرا را عوض کنيد، اين هم رويش؛ اما موضع رئيس جمهور اين بود که نبايد به ناحق به افراد ظلم شود. بگذاريد مساله روشن شود و با هر فرد خاطي برخورد شود. وزير اقتصاد در مجموع وزير توانمندي است. ما هم در گزارش کميسيون اصل نود به اين نرسيديم که او واقعا مقصر است».

او که از نمایندگان می خواست به استیضاح حسینی رای ندهند ادامه داد: «حسيني امروز با صراحت چهار بار اعلام کرد که عذرخواهي مي​ کند. ما نبايد به اين پديده و فرهنگ صحيح عذرخواهي يک مسئول بي توجه باشيم. بايد به مسئولان تفهيم کنيم که اگر قصوري داشتند، عذرخواهي کنند. ملت و نمايندگانشان نيز متواضعانه بپذيرند تا اين فرهنگ اصيل اسلامي جا بيفتد».

پس از دفاع لاریجانی از حسینی، توکلی پشت تریبون رفت و مدارک خود را درباره آنچه که مدعی بود اظهارات دروغ حسینی است، ارائه کرد.  وی برای اثبات سخنان خود، صحبت‌های ضبط شده حسینی در کمیسیون اصل نود را در صحن علنی مجلس پخش کرد. حسینی گفته بود که در نصب جهرمي دخالتي نداشته و رئيس ​جمهور از او خواسته​ است که وي را براي مديرعاملي بانک صادرات منصوب کند.

در نهايت، وزير اقتصاد در آخرين دفاعش گفت: اميدوارم در آينده اگر روز ديگري وزيري آمد با آقاي توکلي حرف زد، شک نداشته باشد که او در جيبش دارد اين مکالمات را ضبط مي​کند.

البته لاريجاني به او توضيح داد که توکلي ضبط سخنان وي را از کميسيون گرفته است و اينگونه نبوده که خودش ضبط کرده باشد. با اين حال توکلي در تذکري در پايان جلسه گفت: آقاي حسيني مرا متهم کرد که ضبط صوت مي​ گذارم در جيبم و صداي وزرا را ضبط مي​ کنم، در حاليکه اينگونه نيست. من اين صوت را از کميسيون اصل نود گرفتم و اجازه خواستم که آن را در جلسه علني منتشر کنم. رئيس ​مجلس این عذر توکلی را نپذیرفت و در پاسخ به وي گفت: من هم اين توضيح را خدمت آقاي وزير گفتم. اما شما هم اشتباه کرديد. شما فقط اجازه داشتيد اسناد کميسيون را مشاهده کنيد نه اينکه صوت را بياوريد اينجا و پخش کنيد.

رای گیری درباره طرح استیضاح وزیر اقتصاد به اوایل شب موکول شد اما آن شب، شب شانس حسینی بود؛ از مجموع 245 نماینده حاضر در جلسه، 244 نفر در رای گیری شرکت کرده بودند و 141 نماینده به این استیضاح رای مخالف دادند، 93 نفر هم موافق استیضاح بودند و 10 نفر هم نظرشان ممتنع بود.

حالا و حدود چهار سال پس از دفاع لاریجانی از شمس الدین حسینی، در حالی که ماجرای استیضاح سردمدار اقتصادی کشور جدی شده است، رئیس مجلس بار دیگر به دفاع از وزیر پرداخته و این بار پیش از شروع استیضاح ابراز امیدواری کرده که از اساس استیضاحی انجام نشود. او روز گذشته وقتی وارد فرودگاه مشهد شده، در جمع خبرنگاران، طیب نیا را از وزیران زحمت کش دولت خوانده و گفته است: «مقرر شده با دوستان (نمایندگان معترض وسووال کننده ) صحبت کرده تا در این زمینه همکاری بیشتری داشته باشند».

 حال باید منتظر ماند و دید که اگر طرح استیضاح در دستورکار مجلس قرار بگیرد، باز هم لاریجانی به عنوان نماینده مخالف استیضاح سخن می‌گوید یا خیر.