شكل‌گيري دوران جديد روابط ايران و اروپا پس از توافق هسته ای از نگاه سعيد خالوزاده
«به ايران مي‌آييم». شايد اين پر تكرارترين جمله‌اي باشد كه هم‌اينك از سوي مقامات ارشد اروپايي شنيده مي‌شود. از فرداي دستيابي به توافق هسته‌اي جمهوري اسلامي ايران و گروه ١+٥، وزراي امور خارجه يكي پس از ديگري اعلام آمادگي كرده‌اند تا به تهران بيايند. در روزهاي گذشته نيز هياتي بلندپايه و پرشمار از مقامات عالي سياسي و اقتصادي از آلمان به تهران سفر كرد و در آخرين موضع‌گيري، لوران فابيوس، وزير امور خارجه فرانسه و فدريكا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا بيان كرده‌اند تا در هفته‌هاي آتي به ايران مي‌آيند. رييس‌جمهوري اتريش و وزراي امور خارجه ايتاليا، اسپانيا و آلمان نيز از ديگر كساني هستند كه قرار است در ماه‌هاي پيش‌رو به ايران بيايند. سعيد خالوزاده، استاد دانشگاه تهران و پژوهشگر ارشد مطالعات اروپا در گفت‌وگو با «اعتماد» با اشاره به دستيابي به توافق هسته‌اي معتقد است كه از مدت‌ها پيش نيز مشخص بود پس از دستيابي به توافق هسته‌اي اين رفت و آمدها افزايش مي‌يابد و سرعت همكاري‌ها شتاب مي‌گيرد و در هفته‌هاي آينده نيز بايد شاهد حضور هرچه بيشتر هيات‌هاي سياسي و اقتصادي به كشورمان باشيم. وي با متعدد دانستن زمينه‌هاي همكاري ايران و اتحاديه اروپا تاكيد دارد كه همكاري‌هاي منطقه‌اي ايران و اتحاديه اروپا مي‌تواند نقش بسيار مثبتي در حل بحران‌هاي منطقه‌اي داشته باشد. مشروح گفت‌وگوي «اعتماد» با سعيد خالوزاده در ادامه مي‌آيد:
روابط جمهوري اسلامي ايران و اتحاديه اروپا در دولت تدبير و اميد به چه شكلي است؟
قبل از روي كار آمدن دولت آقاي روحاني در ٢٤ خرداد ٩٢ شاهد ركود روابط ديپلماتيك با كشورهاي عضو اتحاديه اروپا بوديم و به عبارت ديگر، در هشت سال دولت نهم و دهم، اتحاديه اروپا حكم به كاهش روابط با ايران داده بود و اجازه سفر به هياتي با حجم بزرگ همانند هيات‌هاي امروز را نمي‌داد ولي با پيروزي آقاي حسن روحاني و روي كار آمدن دولت يازدهم اين روابط ميان طرفين، شكل ديگري به خود گرفت و ما شاهد دوره جديدي از روابط فيمابين هستيم كه اروپايي‌ها خود را آماده سرمايه‌گذاري و حضور در ايران مي‌كنند.
در اين مدت شاهد افزايش رفت و آمد هيات‌هاي سياسي و اقتصادي از سوي اروپا به ايران بوده‌ايم و در اين راستا وزراي امور خارجه و اقتصادي كشورهاي اروپايي آمادگي خود براي سفر به ايران را اعلام كرده‌اند. دليل اين امر در چه مساله‌اي نهفته است؟
آمادگي وزراي اروپايي براي حضور در تهران، امر جديدي نيست و قابل پيش‌بيني بود كه كشورهاي اروپايي آمادگي خود براي حضور در ايران و سرمايه‌گذاري در كشورمان را بيان كنند. از مدت‌ها پيش و قبل از توافق شاهد حضور هيات‌هاي سياسي و اقتصادي متعددي از كشورهاي عضو اتحاديه اروپا در ايران بوده‌ايم كه اين امر از ٢٠ ماه پيش يعني بعد از توافق ژنو سرعت بيشتري به خود گرفت و هيات‌هايي از اتحاديه اروپا، پارلمان اروپا، هيات‌هاي كشورهاي اروپايي به تهران آمدند كه هدف از آن، حضور بيشتر و موثرتر در صحنه ايران و بازار بزرگ كشورمان بود تا مقدمات كار را فراهم كنند. از مدت‌ها پيش نيز مشخص بود كه پس از دستيابي به توافق هسته‌اي اين رفت و آمدها افزايش مي‌يابد و سرعت همكاري‌ها شتاب مي‌گيرد و در هفته‌هاي آينده نيز بايد شاهد حضور هرچه بيشتر هيات‌هاي سياسي و اقتصادي به كشورمان باشيم.
پس شما نقش مذاكرات و حصول توافق را در اين مساله چشمگير مي‌دانيد؟
نقش دستيابي به توافق در اين مساله بيش از اندازه است. در واقع، اگر توافق هسته‌اي نبود شايد اين حجم از رفت و آمدها نيز صورت نمي‌گرفت.
عملكرد و سياست سه كشور اروپايي و مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا در مذاكرات هسته‌اي چگونه بود؟
نمي‌توان سياست سه كشور اروپايي حاضر در مذاكرات را با سياست اتحاديه اروپا جدا از يكديگر كرد و اين دو لازم و ملزوم يكديگر هستند. اگر سه كشور فرانسه، آلمان و انگليس به عنوان سه ضلع قدرت اتحاديه اروپا در مذاكرات حضور داشتند، در واقع سياست ٢٨ كشور اروپايي را دنبال مي‌كنند و مواضع آنها را تبيين مي‌كردند. درست است كه كشوري مانند آلمان نقش سازنده‌تر در مذاكرات داشت يا فرانسه پليس بد مذاكرات بود ولي در نهايت بايد مواضع آن را در يك جهت ديد كه برآيند سياست و جهت‌گيري‌هاي اتحاديه اروپا است و آنها نيز همان سياست اتحاديه اروپا را دنبال مي‌كردند.
زمينه‌هاي همكاري ايران و اتحاديه اروپا در چه مسائلي است؟
زمينه‌هاي همكاري جمهوري اسلامي ايران و اتحاديه اروپا شامل موضوعات متعددي اعم از همكاري‌هاي سياسي و ديپلماتيك، منطقه‌اي، دوجانبه در زمينه‌هاي كنسولي، امنيتي، مبارزه با تروريسم، تجاري، صنعتي و سرمايه‌گذاري و ورود شركت‌هاي مهم و معتبر اروپايي به بازار ايران است. در شرايط كنوني بازار ايران مي‌تواند عرصه و بهانه خوبي براي مشاركت اروپايي باشد و كمك بزرگي برلي حل مشكلات آنها باشد. به نظر مي‌آيد كه برآيند كلي در اين جهت است كه ما بايد منتظر شكل‌گيري يك چشم‌انداز از دوره‌اي جديد در تعامل ايران و اروپا باشيم.
از همكاري‌هاي منطقه‌اي ايران و اتحاديه اروپا سخن گفتيد. اين همكاري‌ها به چه ميزان در كاهش بحران‌هاي منطقه‌اي مي‌تواند اثرگذار باشد؟
همكاري‌هاي منطقه‌اي ايران و اتحاديه اروپا نقش بسيار مثبتي مي‌تواند در حل بحران‌هاي منطقه‌اي داشته باشد. از طرفي نفس مذاكرات هسته‌اي ايران نشان داد كه ديپلماسي نقش تعيين‌كننده‌اي در حل معضلات دارد و مي‌تواند الگوي خوبي براي حل بحران‌هاي منطقه‌اي باشد.
پس مي‌توان بيان كرد كه توافق هسته‌اي موجب نقش‌آفريني بيشتر ايران در منطقه مي‌شود؟
بله. از مدت‌ها پيش اين مساله از سوي مقامات عالي كشورهاي اروپايي بيان شده بود و ابراز اميدواري كرده بودند كه با توافق هسته‌اي، ايران نقش سازنده‌تري را در منطقه ايفا كند. آنها تاكيد داشتند كه ايران كليد حل بحران‌هاي منطقه‌اي است و هم فدريكا موگريني به عنوان مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا و هم مسوولان عالي فرانسه، آلمان و انگليس به قدرت منطقه‌اي و تاثيري كه كشورمان در حل بحران‌ها مي‌تواند داشته باشد، اذعان داشته بودند.
نظر شما