مذاکرات هسته ای / آغاز پایان یک بحران؛ "برنامه جامع اقدام مشترک" نهایی شد

سرانجام پس از 13 سال و چهار ماه طولانی‌ترین مذاکرات و مساله سیاسی و بین‌المللی میان ایران و کشورهای غربی خاتمه یافت و دو طرف بر سر یک "برنامه جامع اقدام مشترک" به توافق رسیدند.

برنامه اقدام جامع مشترک (برجام) سندی سیاسی و بین‌المللی شامل 100 صفحه متن اصلی و پنج ضمیمه است که طی 22 ماه مذاکره فشرده و جدی به دست آمده است. با اعلام توافق بر سر این برنامه باید سه مرحله مقدماتی، عملیاتی و اجرایی صورت گیرد تا توافق جامع به طور رسمی شکل گیرد.

پس از اعلام تفاهم بر سر "برجام" در وین از سوی وزیران خارجه ایران و 1+5 این برنامه به سرعت در اختیار پایتخت‌های دو طرف به ویژه ایران و آمریکا برای بررسی و اعلام نظر نهایی و رسمی قرار می‌گیرد.

این سند سیاسی و بین‌المللی طی دو هفته آینده در قالب یک قطعنامه در شورای امنیت سازمان ملل مورد تایید قرار خواهد گرفت که به این شکل برنامه جامع اقدام مشترک رسمیت می‌یابد. در این قطعنامه ضمن تایید آن، نقشه راه آینده اجرای توافق مشخص و کلیه تحریم‌های چهار جانبه علیه ایران لغو و متوقف خواهد شد.

در مرحله بعد برنامه جامع اقدام مشترک به کنگره آمریکا و هم‌زمان برای بررسی و اعلام نظر به مجلس شورای اسلامی می‌رود و پس از بررسی و اعلام رای، متن توافق برای عملیاتی شدن آماده می شود. تاریخی از قبل برای شروع اجرای توافق از سوی دو طرف هماهنگ و توافق شده است که با آغاز اجرای برنامه، ضمن اعمال برخی محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران تمامی تحریم‌های سازمان ملل در ابعاد چهارگانه رفع و متوقف خواهد شد.

تمامی تحریم‌ها علیه ایران لغو شده و ایران از این پس کشوری تحت تحریم شناخته نخواهد شد.

ایران صرفا برخی محدودیت‌های موقت پیش‌بینی شده مطابق با خطوط قرمز تعیین شده از سوی مقام معظم رهبری که پس از مدتی معقول و محدود رفع خواهند شد را می پذیرد.

کلیه تحریم‌های اقتصادی، بانکی و مالی مطابق تاکیدات مقام معظم رهبری در روز اجرای برجام، به طور قطعی لغو خواهند شد.

ایران از این پس تحت تحریم‌های تسلیحاتی نخواهد بود و طبق قطعنامه شورای امنیت (قطعنامه‌ای که قرار است بعد از حصول به توافق صادر شود) این تحریم‌ها (تسلیحاتی) لغو و بر اساس ضمیمه آن صرفا برخی محدودیت‌های موقت برای زمانی محدود اعمال می‌شود.

این برجام در واقع مجموعه‌ای از چندین توافق است که همگی آنها در چارچوب خطوط قرمز تعیین شده از سوی رهبری نظام تعریف شده و برخی اقدامات موقت و محدود با دوره‌های زمانی متفاوت در آن پیش‌بینی شده است.

این قطعنامه شورای امنیت آخرین قطعنامه شورای امنیت در مورد برنامه هسته‌ای ایران خواهد بود و پرونده هسته‌ای ایران را از ذیل فصل هفت منشور ملل متحد خارج خواهد کرد و در آن صرفا به بند 41 از فصل هفت اشاره می شود. هم چنین مدت زمان اجرای قطعنامه محدود بوده و در پایان این مدت ملغی خواهد شد.

برای اولین بار یک کشور ذیل تحریم‎‌های فصل هفت منشور ملل متحد موفق می شود با مذاکرات و دیپلماسی فعال خود را از وضعیت "تهدید صلح و امنیت بین الملل" برهاند.

بنا بر این گزارش، از آنجایی که "برنامه جامع اقدام مشترک" یک سند سیاسی و بین المللی و غیرحقوقی است این‌گونه اسناد امضا نمی شوند نه این سند بلکه هیچ یک از اسناد غیرحقوقی بین المللی برای اجرایی شدن امضا نمی‌شوند. امضای اسناد مربوط به معاهدات حقوقی دو جانبه و معاهدات حقوقی بین المللی است که اول امضا می‌کنند و بعد مرحله تصویب آن انجام می شود، اما سندهای غیرحقوقی نه امضا می شوند و نه تصویب مثل قطعنامه های شورای امنیت. با وجود این که قطعنامه های شورای امنیت بسیار مهم و لازم الاجرا هستند اما امضا نمی شوند.

در عین حال امضا نشدن این سند به این معنا نیست که ضمانت اجرا نداشته باشد. بلکه دولت ها اجرای آن را تضمین می کنند.

به گزارش ایسنا، اگر نگوییم بی‌سابقه‌ترین و تاریخی‌ترین مذاکرات سیاسی و بین‌المللی قرن، اما سرنوشت مهم‌ترین مذاکرات پنج دهه گذشته برای پایان دادن به بحران هسته‌ای به زودی مشخص خواهد شد. بحرانی ساختگی که می‌رود تا به دست سازندگان این بحران رفع شود.

برنامه هسته‌ای ایران بیش از یک دهه است که به یک مساله بین‌المللی تبدیل شده است و در این میان کشورهای غربی و اعضای دائم شورای امنیت فشارها، تهدید و تحریم‌های بی‌سابقه و ظالمانه‌ای علیه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران و نیز اقتصاد و معیشت مردم وضع و اعمال کردند.

آنها در قطعنامه‌های خود در شورای امنیت خواستار تعلیق غنی‌سازی و کلیه فعالیت‌های مرتبط با آن شدند. اما بعد از 13 سال "غنی سازی" ایران مورد پذیرش و اکنون این موضوع در برنامه جامع اقدام مشترک به تایید شش قدرت بزرگ دنیا و پنج عضو دائم شورای امنیت رسیده است و همزمان تمامی تحریم های شورای امنیت، یک جانبه آمریکا و اتحادیه اروپا و نیز کنگره با فرا رسیدن زمان اجرای توافق برداشته و متوقف خواهد شد.

ایران از ابتدای شروع این بحران ساختگی از سال‌های 1382 -83 همواره از مذاکرات استقبال کرده و هیچ وقت میز مذاکرات را ترک نکرد. تهران همواره به همکاری با جامعه بین‌الملل برای رفع نگرانی‌هایش پرداخت و در این مسیر بیشترین همکاری را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشته است. مذاکرات هسته‌ای در سه دوره ریاست جمهوری سید محمد خاتمی، محمود احمدی‌نژاد و حسن روحانی ادامه داشته است و مقامات کشورمان حسن روحانی، علی لاریجانی، سعید جلیلی و محمد جواد ظریف در این 13 سال مدیریت این پرونده را بر عهده داشته اند. موضوع هسته ای از ابتدا به عنوان مساله امنیت ملی و مهم در سیاست خارجی کشور مطرح شد از این رو نظارت کامل مقام معظم رهبری همواره بر آن وجود داشته است. چه آن زمان که ایران تصمیم به مذاکره و همکاری و تعلیق بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای اش گرفت یا تصمیم برای فک پلمپ و گسترش فعالیت‌ها و برنامه هسته‌ای درحالی که غرب هر روز یک قطعنامه علیه ایران در شورای امنیت صادر می کرد و چه اکنون که این تصمیمات تحت نظارت و رهنمودهای رهبری انقلاب بوده است.

ایران همواره بر صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای‌اش و حرمت سلاح‌های هسته‌ای تاکید کرده است و از مذاکره و حل و فصل مسالمت آمیز موضوع با حفظ منافع ملی و حفظ خطوط قرمز تعیین شده از سوی نظام استقبال کرده است.

به طور قطع تاریخ سازمان ملل به یاد ندارد کشوری که موضوع قطعنامه‌های متعدد شورای امنیت بوده است خود بخشی از راه‌حل و روند لغو این قطعنامه‌ها باشد.