بدون توافق هسته‌ای، خاورمیانه به چه سویی می‌رود؟
مذاکره‌کنندگان ایران و 5+1 چندین روز است که در وین در حال تلاش برای نهایی کردن توافقی هسته‌ای هستند که در صورت به دست امدن باید در قبال محدودیت‌هایی موقت بر برنامه هسته‌ای ایران، تحریم‌ها علیه ایران را از میان بردارد. چنین توافقی برای طرفین از اهمیت زیادی برخوردار است ولی نمی‌توان از حصول آن اطمینان داشت. اگر طرفین نتوانند شکاف میان مواضع خود را پر کنند چه اتفاقی خواهد افتاد؟ یا اگر توافق به دست آید و کنگره آمریکا ان را از بین ببرد چه اتفاقی خواهد افتاد؟
به گزارش «تابناک»، وبسایت نشربه آمریکایی فارین افرز در مطلبی در این باره نوشته است که با یادآوری این که کنگره آمریکا مدعی است که توافق نکردن را به یک توافق بد ترجیح می‌دهد، اکنون زمان مناسبی است که به این سوال پاسخ داده شود که خاورمیانه در غیاب یک توافق هسته‌ای به کدام سو خواهد رفت.
نرسیدن به توافق هسته‌ای و یا ابطال توافق هسته‌ای از سوی کنگره امریکا یک یا چند مورد از گزینه‌های زیر را رقم خواهد زد: گسترش برنامه هسته‌ای ایران؛ فرسایش رژیم تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران بدون هیچ فایده‌ای برای امنیت منطقه و جهان؛ افزایش احتمال درگیری نظامی؛ و از دست دادن فرصت‌های همکاری‌های مهم با ایران در حوزه‌های مشترک.
از نگاه آمریکا، توافق احتمالی هسته‌ای نیز با خطراتی از این دست همراه است: نقض توافق هسته‌ای از سوی ایران، از سرگیری برنامه هسته‌ای ایران پس از انقضای دوره توافق و یا ادامه بخش‌هایی از برنامه هسته‌ای ایران به شکل مخفیانه و به دور از چشم نهادهای نظارتی. ارزیابی‌های زیادی در باره مشکلات احتمالی که ممکن است پیش بیاید وجود دارد و به همین سبب است که مذاکرات در وین سخت است و نمی‌توان انتظار داشت که در آن از الگوی مبتنی بر اعتماد مذاکرات بین شوروی و آمریکا در اواخر جنگ سرد پیروی شود. ولی همه اختلافات و مباحث در این باره، باید با در نظر داشتن این انجام شود که اگر توافق به دست نیاید چه خواهد شد؟
اولین و خطرناک‌ترین سناریو این است که ایران از ادامه توافق ژنو که در دو سال گذشته مانع گسترش برنامه هسته‌ای ایران شده، دست بکشد. اگر امکان کاهش بیشتر و مداوم تحریم‌های ایران وجود نداشته باشد، ممکن است ایران برنامه خود را به شکلی از سر بگیرد که مدت زمان لازم برای ساخت سلاح هسته‌ای در ایران کاهش یابد. در غیاب یک توافق هسته‌ای، ایران می‌تواند بدون نقض ان‌پی‌تی به سلاح هسته‌ای بسیار نزدیک شود.
سناریوی خطرناک‌تر این است که اگر ایران در شکست مذاکرات مقصر دانسته نشود آن گاه حمایت از تحریم علیه ایران کاهش خواهد یافت. شرط موفقیت تحریم علیه ایران این است که کشورهای عمده واردکننده نفت از ایران مانند چین، هند، کره جنوبی و ژاپن به آن متعهد بمانند. برخی تخمین‌ها حاکی از این است که تحریم‌ها باعث نصف شدن صادرات نفت ایران شده و سالانه تا چهل میلیارد دلار از درآمد نفتی ایران کاسته است. تحریم‌های اولیه آمریکا علیه ایران و تحریم‌های ثانویه آمریکا علیه نهادهای اقتصادی که با ایران رابطه دارند، بعد از شکست مذاکرات هم باعث دور ماندن شرکت‌های آمریکایی و اروپایی از ایران خواهد بود ولی برخی از قدرت‌های مهم جهانی و حتی اروپایی از اعمال تحریم‌هایی که به خودشان هم ضربه می‌زند خسته خواهند شد به خصوص اگر اثبات شود که ایران با حسن نیت در مذاکرات شرکت کرده است. بنابراین با گذشت زمان انزوای ایران کاهش خواهد یافت به ویژه در شرایطی که کنگره آمریکا توافق هسته‌ای را به هم بزند که در این صورت گناه شکست مذاکرات به گردن آمریکا خواهد افتاد. در واقع این بدترین احتمال ممکن است زیرا ایران برنامه هسته‌ای خود را گسترش خواهد داد و فشارهای بین‌المللی علیه ایران نیز به تدریج کاهش خواهد یافت.
نرسیدن به توافق هسته‌ای، تنش نظامی با ایران را نیز افزایش خواهد داد. در ایران، موضع مخالفان مذاکره که معتقدند امریکا هیچ علاقه واقعی به مذاکرات ندارد در برابر طرفداران مذاکره تقویت خواهد شد و این باعث افزایش تلاش‌های ایران برای تاثیرگذاری در عراق، سوریه و نیز حمایت از حزب‌الله خواهد شد. حزب‌الله و اسرائیل فعلا علاقه‌ای به درگیری با هم ندارند ولی تحولات در مرزهای سوریه و اسرائیل و یا محاسبات جدید ممکن است به یک درگیری بین دو طرف منجر شود. در شرایط گسترش برنامه هسته‌ای ایران، اسرائیل برای حفظ پرستیژ خود، احتمالا به هر حمله موشکی از سوی حزب‌الله واکنشی بسیار تند نشان خواهد داد و این می‌تواند به سرعت به یک درگیری مرزی منجر شود.
سرانجام این که در صورت گسترش برنامه هسته‌ای ایران و نزدیک شدن به وضعیتی که اسرائیل آن را خط قرمز اعلام کرده، تهدیدات نظامی اسرائیل علیه تاسیسات هسته‌ای ایران افزایش خواهد یافت. از سوی دیگر، برخی کشورهای منطقه نیز احتمالا به تلاش‌های خود برای دستیابی به توان هسته‌ای خواهند افزود.
نظر شما