فارن پالسی: پنج خواسته مقامات سابق از اوباما درباره ایران

اخیراً گروهی از ناظران سیاسی آمریکا، از جمله برخی از مقامات سابق دولت اوباما، با انتشار نامه ای پنج خط قرمز را مشخص کرده اند که به نظر آنها باید بخشی از توافق پایدار با تهران و کنترل برنامه هسته ای این کشور باشد. نامه منتشر شده در روز پنج شنبه در رسانه های آمریکا به عنوان انتقاد شدید از جانب مشاوران سابق خود رئیس جمهور دیده شده است؛ با این حال، دو نفر از نویسندگان این نامه با چنین تفسیری از نامه مخالفند.

این نامه در حالی منتشر می شود که هیاتی مرکب از 20 مقام ارشد دولت اوباما عازم وین شده اند تا پس از سال ها تلاش، توافق دیپلماتیکی با ایران امضا کنند که هدف آن محدود کردن برنامه هسته ای ایران است. ترکیب افراد امضاکننده این نامه تا حدی عجیب است و از نومحافظه کاران جنگ طلب مانند جو لیبرمن تا لیبرال هایی مانند رابرت آینهورن و گری سیمور، مقامات سابق دولت اوباما را شامل می شود.

کاخ سفید می گوید که پنج خواسته مطرح شده توسط این گروه، همان اولویت هایی هستند که مذاکره کنندگان آمریکایی در وین به دنبال آنند. با این حال، نحوه پوشش این نامه توسط رسانه ها باعث القای این برداشت شده است که مشاوران سابق اوباما اعتماد خود را به تیم مذاکره کننده رئیس جمهور از دست داده اند. دو نفر از امضاکنندگان نامه این ادعا را نفی می کنند. به گفته «رابرت آینهورن» که کارشناس منع گسترش سلاح های هسته ای است «این مسئله اصلاً در نامه مطرح نبود. نکته اصلی نامه این نبود که برای برخی مقامات سابق دولت اوباما سوال پیش آمده است؛ این بود که چنین ترکیب متنوعی از افراد بر سر مجموعه ای از توصیه های معقول و قابل حصول با هم توافق کرده اند». آینهورن تأکید دارد که برخلاف مجموعه درخواست های اخیراً مطرح  شده توسط کمیته روابط آمریکا و اسرائیل یا همان آیپک، نامه این گروه شامل آن «قرص های سمی» [توصیه شده توسط آیپک] نمی شود. به گفته او، ایران هیچ وقت چنین پیشنهاداتی را قبول نخواهد کرد.

گروه دوحزبی امضاکننده نامه خواستار آن شده است که بازرسان بین المللی «دسترسی به موقع و مفید» به هر مرکز نظامی یا غیرنظامی مدنظرشان داشته باشند تا اطمینان حاصل شود که ایران از توافق هسته ای پیروی می کند. در این نامه، نویسندگان همچنین خواستار اعمال محدودیت های شدید بر توانایی تحقیق و توسعه ایران بر روی سانتریفیوژهای پیشرفته شده اند. توانایی بازگشت سریع تحریم ها در صورت تخطی ایران، و برنداشتن یکباره تحریم ها بر ضد ایران از دیگر خواسته های مطرح شده در این نامه هستند.

امضاکنندگان در یکی از بندهای این نامه گفته اند که میل داشتند توافق بهتری صورت بگیرد. شاید این بند برای برخی نشانه ای از آن بوده است که نحوه مدیریت مذاکرات هسته ای مورد انتقاد اعضای سابق دولت اوباما است. با این حال، یکی دیگر از امضاکنندگان این نامه که نمی خواست نامش فاش شود به نشریه «فارن پالسی» می گوید این برداشت درست نیست. به گفته او، هدف نامه آن بود که دموکرات ها و جمهوری خواهان را حول مجموعه ای از «اهداف قابل حصول» گردهم بیاورد تا نشان بدهد در راه رسیدن به توافق، راهکاری وجود دارد که مورد توافق دو حزب باشد.

او می گوید: «اگر این توافق، توافق خوبی باشد، دولت از حمایت این گروه دوحزبی برخوردار خواهد بود. اگر توافق خوبی در کار نباشد، دولت باید با ما دست و پنجه نرم کند. اما رئیس جمهور به صراحت گفته است که فقط به دنبال توافق خوب است، و من حرفش را قبول می کنم».

ماری هارف، یکی از سخنگویان وزارت خارجه آمریکا، می گوید که از نظر او این نامه قصد ندارد مذاکرات هسته ای را محکوم کند. وی می افزاید: «مواضعی که این نامه خواهان پایبندی به آنها شده است با درخواست های ما در پشت درهای بسته مذاکرات همخوانی زیادی دارند. در توافق نهایی، ما خودمان و ایران را ملزم به رعایت توافقات لوزان خواهیم کرد. استانداردهای این توافق از موارد درخواست شده در این نامه اگر بالاتر نباشد، پایین تر هم نیست».

به گفته مقامات آمریکا، توافق اولیه ای که در ماه آوریل در لوزان حاصل شد، ایران را متعهد به محدود کردن ظرفیت غنی سازی و برنامه تحقیق و توسعه هسته ای کرده است. این توافق همچنین بر لغو با تأخیر تحریم ها و دسترسی بازرسان به «هر نقطه ای از کشور» تأکید داشت. با این حال، به نظر می رسد درباره تعهدات دقیق ایران در چارچوب این مذاکرات توافق چندانی وجود ندارد. رهبر ایران آیت الله خامنه ای اعلام کرده است که تحریم های وضع شده علیه ایران همزمان با امضای قرارداد برداشته شوند. او همچنین امکان تعلیق برنامه هسته ای ایران برای مدتی طولانی را رد کرده است. آیت الله خامنه ای اخیراً گفته است که محدودیت ده یا دوازده سال را برای تحقیق و توسعه قبول ندارد و «تحریم های اقتصادی و مالی و بانکی، چه آنچه به شورای امنیّت ارتباط پیدا می کند، چه آنچه به کنگرۀ آمریکا ارتباط پیدا می کند، چه آنچه به دولت آمریکا ارتباط پیدا می کند، همه باید فوراً در هنگام امضای موافقت نامه لغو بشود».

سخنان آیت الله خامنه ای باعث نگرانی ناظرانی از قبیل آینهورن و دیگران حامیان مذاکرات در آمریکا شده است. آینهورن می گوید: «من نگران این مسئله هستم که مواضع عمومی رهبر ایران با آنچه که تیم مذاکره کننده ایرانی موافقت کرده است تفاوت دارد. آیا این حرکت تاکتیکی و برای چانه زنی است؟ آیا ایران قصد دارد به توافقات اولیه برگردد؟ یا در حال ترسیم مجدد خطوط قرمز است؟ ما از این مسائل اطلاع دقیق نداریم، اما وضعیت نگران کننده است».