ديابت و روزه‌داری

شرايط روزه‌داري ديابتي‌ها وقتی فرد مبتلا به ديابت، به فشار خون كنترل نشده، بيماري‌هاي قلبي وعروقي، نارسايي قلبي، عوارض پيشرفته ديابت بر چشم، كليه يا سيستم عصبي مبتلا نيست، در زمان حاضر هم قندخون او در حد قابل قبولي يعني در حالت ناشتا كمتر از١٤٠ و بعد از غذا كمتر از١٨٠ است و در سه ماهه اخير دچار افت قندخون يعني قندخون كمتر از٦٠ يا افزايش شديد قندخون منجر به كما و بستري شدن در بيمارستان نشده است و همچنين داروهاي تاثيرگذار روي هوشياري را هم مصرف نمي‌كند، در صورت صلاحديد پزشك خود و انجام اصلاحات لازم توسط پزشك درباره دوز داروهاي خوراكي، اجازه روزه داري دارد. مبتلايان به ديابت بايد حتما از دو تا سه ماه قبل از روزه داري جهت ارزيابي پزشكي و مشاوره به پزشك خود مراجعه كنند تا با انجام آزمايشات خون وضعيت قند آنان بررسي و كنترل شود. در صورت توانايي بيمار جهت روزه داري، پزشك بايد دوز داروهاي خوراكي يا انسولين را با توجه به شرايط بيمار تنظيم كند و آموزش‌هاي لازم جهت آگاه شدن از علائم افت يا افزايش قند خون، كاهش فشارخون و نحوه برخورد با آنها، اندازه‌گيري قند خون در خانه با گلوكومتر (نام دستگاه اندازه‌گيري قند)، برنامه غذايي مناسب و فعاليت فيزيكي در زمان روزه‌داري را به بيمار ارائه دهد. 

 

چهار ونيم تا پنج ميليون ديابتي در كشور بسر مي‌برند كه بيشتر اين بيماران تمايل دارند در ماه مبارك رمضان، روزه بگيرند اما روزه داري براي آنها شرايطي دارد كه رعايت آن ضرروي است. ديابتي‌ها بايد در صورت تصميم به روزه داري، قند خود را كنترل و آمادگي‌هاي لازم را كسب و از همه مهم‌تر با پزشك متخصص خود مشورت كنند. كارشناسان مي‌گويند: اين بيماران حتما بايد برنامه غذايي خود در ماه رمضان را طبق توصيه پزشكان، تنظيم كنند زيرا توصيه‌هاي تغذيه‌اي كارشناسان تغذيه براي ماه مبارك رمضان فقط براي افراد سالم است و درباره ديابتي‌ها صدق نمي‌كند. 

 

هر بيمار ديابتي كه روزه مي‌گيرد بهتر است گلوكومتر در اختيار داشته باشد و قبل از افطار، دو ساعت بعد از افطار و پيش از سحري، قند خون خود را اندازه‌گيري كند. در صورتي بيمار مبتلا به ديابت، گلوكومتر در دسترس ندارد، بهتر است آزمايش‌هاي خود را تحت نظارت پزشك و در زمان تعيين شده انجام دهد. بررسي قند خون ناشتا در ماه رمضان بايد قبل از افطار صورت گيرد كه اين امر بسيار كمك‌كننده است. 

 

بهتر است مبتلايان به ديابت، افطاري خود را با يك غذاي ساده مشابه صبحانه آغاز كنند و شام را به فاصله يك تا دو ساعت بعد، صرف كنند. بيمار قبل از خوابيدن نيز مي‌تواند غذاي مختصري مانند عصرانه بخورد؛ سحري را هم حتما ميل كند. 

 

از آنجا كه عدم مصرف مايعات طي روز مي‌تواند به غليظ شدن خون و بالاتر رفتن قند خون و عوارض ديگر منجر شود به ويژه در صورتي كه معمولا قند خون شان بالا است، توصيه مي‌شود حتما قرص خود را به موقع مصرف كنند و اگر فراموش كردند آن روز را روزه نگيرند. همچنين اگر مبتلايان ديابت براي خوردن سحري نتوانستند بيدار شوند، بهتر است از روزه گرفتن در آن روز منصرف شوند. 

 

اگر ميزان قند خون بيماران، پس از افطار بالاي 250 بود، بايد شب، 20 درصد غذاي مصرفي را كم كنند و تا زماني كه قند خون شان همچنان بالاست رژيم غذايي شان را كنترل كنند. اين بيماران مي‌توانند از مشاور تغذيه خود يا پزشكشان كمك بگيرند تا دچار مشكل نشوند. به هر حال متوجه باشند كه اگر قند خون شان هنگام شب بالا باشد، نتايج مثبت روزه داري عايد آنان نخواهد شد. 

 

اگر ميزان قند خون بيماران، بعد از سحري بالاي 200 باشد، بايد از مواد غذايي سحري خود 20درصد كم كنند؛ اما اگر قند خون شان بالاي 350 بود، توصيه مي‌شود كه اصلا روزه نگيرند و حتما با پزشك خود مشورت كنند. 

 

بيماران ديابتي به طور كلي قرص‌هاي مصرفي صبح و ظهر را همزمان هنگام افطار و قرص شبانه را پيش از سحري مصرف كنند. البته اگر قند خون اين بيماران تحت كنترل باشد، ممكن است تحت نظارت پزشك بتوانند تعداد قرص‌هايشان را كاهش دهند. 

 

فعاليت بدني مبتلايان ديابت بايد در حد معمول باشد و استراحت زياد به نفع آنها نيست. ضمن اينكه اين افراد، امور نيازمند به فعاليت جسمي شديد را بهتر است بعد از ظهرها انجام ندهند تا از افت شديد قند خون پيشگيري كنند. ورزش سبك 10 تا 15 دقيقه‌اي هنگام صبح احتمالا برايشان مناسب است اما ورزش هنگام بعد از ظهر و قبل از افطار مشكل‌سازخواهد شد؛ اين بيماران بايد در صورت امكان شب‌ها چند ساعت بعد از افطار زماني را به ورزش اختصاص دهند. 

 

بهتر است كه مبتلايان ديابت، آب كافي بنوشند تا در طول روز دچار كمبود آب بدن نشوند. توصيه مي‌شود مبتلايان ديابت بعد از خوردن سحري و قبل از شروع روزه، حداقل يك تا دو ليوان آب بنوشند.