زنگنه: وزارت نفت وکیل بابک زنجانی شد
وزیر نفت می‌گوید که وزارت نفت وکیل بابک زنجانی در فروش اموال وی شده است.
به گزارش صدای ایران، مشروح گفت‌وگوی هفته‌نامه «صدا» با بیژن نامدار زنگنه در پی می‌آید:
* آقای زنگنه، جنابعالی یک روز قبل از آغاز اجلاس وزرای اوپک در وین، تایید کردید که ایران نامه‌ای رسمی به اوپک فرستاده و اظهار کرده است که می‌خواهد تولید نفتش را پس از لغو تحریمها تا سطح قبل از تحریم، بالا ببرد. دقایقی قبل از شروع اجلاس صد و شصت و هفتم وزرای اوپک هم گفتید که «اوپک سالهاست یاد گرفته در تعامل زندگی کند.» شما در نامه‌تان به اوپک، از اعضاء خواسته بودید که برای حفظ ثبات بازار، جا برای افزایش تولید نفت ایران باز کنند. تا اینجا، ماجرای یک روی سکه است. روی دیگر سکه را دبیرکل اوپک، در نشست مطبوعاتی بعد از جلسه وزراء نشان داد. وقتی که از آقای البدری درباره قصد ایران از افزایش تولید نفت ایران پرسیده شد و ایشان با این مضمون پاسخ داد که «فعلا زود است در‌این‌باره صحبت کنیم. هر وقت که زمانش شد می‌توان درباره‌اش حرف زد.» حالا سوال اینست که واقعا اوپک در تعامل زندگی می‌کند؟ چنین موضعی از طرف دبیرکل اوپک متعاملانه و همراهانه بوده است؟
- اگر آقای البدری چنین جمله‌ای گفته باشد کار درستی انجام نداده و از نظر من ایشان به وظیفه خود عمل نکرده است.
* واکنش شما به این اظهار نظر دبیرکل اوپک چه خواهد بود؟
- دبیرکل اوپک وزن و جایگاهی ندارد که بخواهم درباره اظهاراتش واکنشی نشان دهم.
* در جلسه خصوصی با وزرای اوپک درباره نامه ایران برای افزایش تولید نفت با آنها صحبت نکردید؟
- همه‌جا درباره‌اش صحبت کردیم. مشکلی در‌این‌باره وجود ندارد. البته ما در این نامه فقط واقعیتی را به‌طور رسمی بیان کردیم که همه آن‌را می‌دانند. همه اعضاء وقتی رسما درباره بازگشت ایران صحبت می‌کنند، اظهار خوشحالی می‌کنند. اصلا نمی‌توانند به‌خاطر محدودیت‌هایی که برای یک عضو موثر و بنیانگذار اوپک، ستمکارانه ایجاد شده است ابراز ناراحتی نکنند و حالا هم که قرار است این محدودیت‌ها برداشته شود و این عضو به اندازه سابقه تاریخی تولید نفتش به بازار جهانی برگردد نمی توانند اظهار خوشحالی نکنند.
* شما در طول برگزاری سمینار دو روزه اوپک و در بخش عمومی و رسانه‌ای اجلاس وزرای اوپک اصلا با وزیر نفت عربستان روبرو نشدید. آیا در جلسه خصوصی وزراء هم آقای النعیمی را ندیدید؟
- چرا همدیگر را دیدیم. با هم روبوسی کردیم و صحبت‌های خوبی هم انجام دادیم. البته صحبت‌هایمان مختصر بود.
* درباره چه مطالبی با وزیر نفت عربستان صحبت کردید؟
- درباره بازار نفت و بازگرداندن ثبات به این بازار با ایشان صحبت کردیم.
* چرا با وجود اینکه به وین رسیده بودید به افتتاحیه ششمین سمینار اوپک نرفتید و در جلسه‌ای که وزیر نفت عربستان ریاست آن را بر عهده داشت شرکت نکردید؟
- من دیر رسیدم. از فرودگاه به هتل آمدیم و تا آماده شویم دیر شد.
* یعنی از پیش برنامه‌ای نداشتید که در جلسه‌ای که آقای النعیمی حضور دارد شرکت نکنید؟
- خیر، چنین برنامه‌ای نداشتم.
* عدم حضور شما در جلسه سخنرانی وزیر نفت عربستان از این جهت مهم است که در شرایط فعلی رابطه سیاسی تهران - ریاض بسیار حساس و تیره است. سوالی که می‌خواستم بپرسم این است که آیا می‌توان همکاری‌های نفتی ایران و عربستان را از مسایل سیاسی جدا کرد؟
- به معنای واقعی نمی‌شود موضوعات را از هم جدا کرد. چون در عالم واقعیت، همه چیز به هم مرتبط است. اما به هر حال ما در کار خودمان سعی می‌کنیم از ابزار نفت و روابط نفتی برای بهبود روابط سیاسی هم استفاده کنیم.
* فکر می‌کنید این آمادگی از طرف عربستان هم وجود دارد که از روابط نفتی برای بهبود روابط سیاسی بهره بگیرد؟
- معمولا به‌طور تاریخی اینطور بوده است.
* اخیرا خبری در خصوص نشست برخی مسوولان سعودی و اسراییل علیه ایران منتشر شده است. این اخبار می‌تواند بر روابط نفتی تهران و عربستان تاثیر بگذارد؟
- ابتدا باید دید این اخبار چقدر صحت دارد.
* به نظر شما، بعد از تحریم ایران چند درصد از سهم بازار نفت ایران را عربستان گرفته است؟ چون بررسی‌ها نشان می‌دهد بطور مثال در بازار اروپا، بعد از اعمال تحریمها، عمده سهم بازار 600 هزار بشکه‌ای ایران را روسیه گرفته است نه عربستان سعودی.
- آمار و ارقام در‌این‌باره مشخص است. اما به‌طور عمومی سه کشور نفت‌شان را بیشتر جایگزین کرده‌اند. عراق، عربستان و روسیه.
* با وزیر انرژی روسیه در حاشیه سمینار اوپک جلسه داشتید. آیا با آقای نوواک مذاکره نکردید که بعد از لغو تحریمها، روسیه در بازارهای نفت مورد هدف، جا برای ایران باز کند؟
- خیر. در‌این‌باره صحبت نکردیم. به‌طور کلی درباره همکاری نفتی بین دو کشور صحبت کردیم.
* محموله نفتی را که قرار بود تحویل روسها شود و در ازای آن کالا و خدمات روسی دریافت شود بالاخره به روسیه داده اید؟
- هنوز این محموله تحویل نشده است. امیدواریم برود.
* در قبال این نفت از روسها پول می‌گیرید یا تهاتر می‌کنید؟
- بخشی از ارزش محموله را پول نقد می‌گیریم، در قبال بخش دیگر هم کالا و خدمات روسی دریافت می‌کنیم.
* فکر می‌کنید این محموله نفتی چه وقت به روسیه می‌رود؟
- آن طور که روسها می‌گویند خیلی زود.
* اگر مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب به سرانجام برسد و تحریمها لغو شود، آیا لزومی دارد که ایران به روسیه‌ای که خودش تولیدکننده و صادرکننده نفت است، نفت بدهد؟!
- ما می‌خواهیم با روسها روابط اقتصادی دراز مدت داشته باشیم. برنامه‌مان این است که به‌طور جدی روابط اقتصادی و فنی‌مان را با روسیه توسعه دهیم.
* با سابقه غیرقابل اعتمادی که روسها به لحاظ تاریخی در ایران دارند، تعمیق روابط استراتژیک و دراز‌مدت بین روسیه و ایران به نظرتان امکان‌پذیر است؟!
- بالاخره ما می‌خواهیم این‌کار را انجام دهیم. عزم و اراده سیاسی در عالی‌ترین سطح در ایران وجود دارد که روابط اقتصادی‌مان را با روسیه توسعه دهیم. من هم فکر می‌کنم کار خوبی است که روابط اقتصادی ایران با روسیه، چین، هند و کشورهای نوظهور اقتصادی و فنی توسعه یابد. البته روسیه سابقه کارهای اقتصادی متعارف را در همه حوزه‌ها، مانند غربی‌ها ندارد اما در بخش‌هایی کارهایشان قابل قبول و خوب است.
* روسها رقیب جدی ایران در تولید نفت و گاز هستند. سوال مهم این است که چطور ممکن است بتوان از همکاری رقیب برای سرمایه‌گذاری و همکاری در بخش نفت و گاز کشور استفاده کرد؟!
- اساسا روسها ادعایی ندارند تا به معنای متعارفش سرمایه‌گذاری کنند. سرمایه‌گذاری معنایی دارد. من هم جز لوک اویل در مابقی شرکت‌های روسی توانی برای سرمایه‌گذاری ندیده‌ام. لوک اویل هم اگر بخواهد به ایران بیاید در چارچوب قراردادهای نفتی خواهد بود. اما کار با روسیه در حوزه اجرای پروژه‌ها و خرید کالاست. می‌توانیم در زمینه اجرای راه آهن و بخشی از کارهای نیروگاهی با روسها کار کنیم. می‌توانیم بخشی از تجهیزات نفتی و کالاهای اساسی را از روسها بخریم. آنها در بخش معدن تکنولوژی‌هایی دارند.
* تجهیزات نفتی روسی، استاندارد مد نظر شرکت ملی نفت را دارند؟
- هر چه از روسها بخریم با این شرط خواهد بود که استانداردهای مورد نظرمان را داشته باشد.
* آقای زنگنه، بعد از رفع تحریمها سیاست کلی شما در بخش رجوع به شرکت‌های نفتی خارجی چیست؟
- سیاست ما چند قسمت دارد. بخشی از آن مربوط به توسعه میادین نفتی و کارهایی است که در آنجا باید انجام شود. مهمترین مساله‌ای که در این بخش به آن نیاز داریم فن‌آوری است، حتی بیش از پول. بخصوص اینکه پروژه‌هایی که الان تعریف کرده‌ایم بیشتر پروژه‌های EOR و IOR است که برای بالا بردن ضریب بازیافت تولید از میادین نفتی‌مان است که بیشتر میادین نفتی قدیمی ایران را در‌بر‌می‌گیرند. برخی شرکت‌ها فکر می‌کنند از آنها پول می‌خواهیم. خیر، مساله ما فقط پول نیست. مهمترین نیاز ما تکنولوژی است. این دریافت تکنولوژی از شرکت‌های غربی هم باید در روندی انجام شود که منجر به انتقال فناوری و تقویت فناوری ملی بشود. پایه خیلی از این موارد را گذاشته‌ایم. بخش دیگر سیاست ما مربوط به تجهیزات مهم مورد نیاز صنعت نفت کشور است. به شرکت‌های نفتی خارجی هم گفته‌ام که وضعیت ایران با ده سال پیش خیلی فرق کرده و قدرت تجهیزات‌سازان ایرانی در شرایط تحریم خیلی قوی شده است. حالا ممکن است تجهیزات‌سازان داخلی، برخی تجهیزات را ارزان تولید نکرده باشند اما بالاخره بسیاری از نیازها را مرتفع کرده‌اند. شرکت‌های نفتی خارجی که با ایرانی‌ها کار می‌کنند باید سیاست بازار در برابر بازار را پیشه کنند. به‌عبارت دیگر ایران بخشی از بازارش را به آنها می‌دهد. شرکت‌های خارجی هم باید بخشی از بازارهای منطقه‌ای‌شان را به ایران بدهند. درحقیقت تجهیزات‌سازان ایرانی در مشارکت با خارجی‌ها کیفیت تولیداتشان را ارتقاء داده و با افزایش کمیت تولید، هم نیازهای بازار داخلی را مرتفع می‌سازند هم با برند شرکت‌های خارجی باید به بازارهای منطقه دسترسی پیدا کنند. این برای ما یک نقطه کلیدی است. سیاست من در بخش خدمات فنی هم به همین شکل است. شرکت‌های خارجی و ایرانی باید با هم کار کنند. دیگر مثل گذشته نخواهد بود که شرکت‌های خارجی به‌صورت انحصاری در ایران فعالیت کنند. باید با شریک‌های ایرانی کار کنند.
* توسعه میادین، افزایش ضریب بازیافت میادین نفتی، ساخت تجهیزات و خدمات فنی یک طرف ماجراست. وقتی محصول تولید شد، حالا چه نفت باشد چه فرآورده، آن‌وقت چه؟ سیاست‌تان در بخش بازار فروش نفت و فرآورده‌های نفتی و احیانا استفاده از ظرفیت شرکت‌های خارجی در این بخش چیست؟
- در بخش بازاریابی هم همان سیاست‌هایی که گفتم جاری است. در چند سال آینده، ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان فرآورده‌های نفتی در منطقه خواهد بود. برای این محصولات باید بازاریابی کرد و به روش درست، مدرن و اقتصادی به بازارهای جهانی عرضه کرد. بعد از بیش از صد سال تولید نفت در ایران، ما هنوز در زمینه بازاریابی نفت و فرآورده‌های آن، خیلی خیلی تازه‌کاریم. مدتهاست که می‌گویم توان فروش نفت و فرآوده‌های نفتی صنعت نفت بالا نیست. بلکه بیش از آنکه ما این محصولات را بفروشیم، خریداران می‌آیند و از ما نفت و فرآورده می‌خرند.
* لابه‌لای صحبت‌هایتان به «شرکت‌های غربی» برای دریافت تکنولوژی اشاره کردید. معلوم می‌شود در دوره جدید و پس از لغو تحریمها تمایل‌تان بیشتر همکاری با شرکت‌های اروپایی و احیانا آمریکایی است. درست است؟
- ما با شرکت‌های چینی رابطه داشته‌ایم و می‌خواهیم این روابط را ادامه دهیم. روسها در این مدت (در دوره تحریم) فعالیتی در صنعت نفت ایران نداشتند اما ما می‌خواهیم با آنها همکاری کنیم. اما شرکت‌های غربی اعم از شرکت‌های اروپایی و آمریکایی و شرکت‌های ژاپنی به‌خاطر تحریمها در صنعت نفت ایران حضور نداشتند.
* سیاست‌های جدید‌تان برای مشارکت با شرکت‌های خارجی را به روسای شرکت‌های شل، توتال، انی، لوک اویل و ساینوپک که برای ملاقات به اتاق‌تان آمدند منتقل کردید؟
- بارها گفته‌ایم. بخش‌هایی که لازم بود را باز هم تاکید کردیم. درباره پروژه‌های مورد علاقه‌مان هم با آنها گفت و گو کردیم.
* به‌طور مثال، با رییس شرکت شل درباره مشارکت در چه پروژه‌هایی مذاکره کردید؟
- نامی از پروژه مشخصی نبردیم. اما رییس شرکت شل ابراز علاقه کرد بعد از لغو تحریمها، حتی در پروژه‌های پتروشیمی ایران سرمایه‌گذاری کند.
* مدیران شرکت‌های نفتی در دیدارهای خصوصی‌تان، ابراز علاقه کردند که به پروژه‌های مختلف نفتی ایران بازگردند؟ درباره مدل قراردادهای جدید نفتی ایران با شما گفت‌و‌گو نکردند؟
- بله. روسای شرکت‌های نفتی اروپایی و روسای شرکت‌هایی که با آنها دیدار کردم علاقه‌مند بودند تا بعد از لغو تحریم به پروژه‌های نفتی ایران بیایند. علاقه‌مند هم بودند تا از مدل قراردادهای جدید نفتی ایران بیشتر آگاه شوند و درباره آن نظر دهند. ما هم مطالبمان را خیلی روشن به آنها منتقل کردیم. به آنها گفتم ما بیشتر به تکنولوژی احتیاج داریم تا پول. پروژه‌های نفتی‌مان پول زیادی نمی‌خواهد. بعد از تحریمها پولش را هم می‌توانیم تهیه کنیم. اما بالاخره باید از تکنولوژی این شرکت‌ها استفاده کنیم. ضمن اینکه مشارکت با خارجی‌ها حتما باید به ایجاد یک سطح بالاتری از فن‌آوری در کشور منجر شود.
* رییس شرکت «انی» ایتالیا در سخنرانی خود در سمینار اوپک اعلام کرد که در قراردادهای بیع متقابل ایران، قبلا خیلی ضرر کرده‌اند و اگر قراردادهای جدید نفتی ایران مثل قبل باشد حاضر نیستند به ایران برگردند. سوال اولم این است که واقعا به نظر شما شرکت «انی» در فازهای 4 و 5 پارس جنوبی و توسعه میدان نفتی دارخوین ضرر کرده است؟! در بخش دوم هم مایلم به صراحت از شما بشنوم که آیا قراردادهای جدید نفتی ایران برای جذب خارجی‌ها به‌اندازه کافی جذاب هست یا خیر؟
- شرکت «انی» در پروژه توسعه میدان نفتی دارخوین خیلی اذیت شد. با اینکه تقریبا ده سال از قرارداد این شرکت گذشته است هنوز با این شرکت تسویه‌حساب نشده است یا ممکن است اخیرا تسویه شده باشد. اما در پروژه 4و5 پارس جنوبی اینطور نبود. در بخش دوم سوالتان هم باید بگویم که قرادادهای جدید نفتی ایران ممکن است دقیقا نتواند همه خواسته‌های شرکت‌های خارجی را تامین کند اما با قراردادهای بیع متقابل هم تفاوت دارد. با توجه به نکات مهمی‌که در کشورمان داریم سعی کرده‌ایم تا جایی که امکانش هست قراردادهای جدید نفتی ایران، جذاب باشد. بالاخره در کشورمان واقعیت‌هایی داریم که باید با توجه به آنها کار را پیش ببریم.
* به نظر شما آیا مدل قراردادهای جدید نفتی ایران (IPC) از مدل قراردادهای نفتی عراق شیرین‌تر خواهد بود؟
- مدل قراردادی جدید نفتی ایران می‌تواند بهتر از قراردادهای نقتی عراق باشد. بخصوص اگر نکات ریز و ظرایفش موقع اجرا در نظر گرفته شود. مدل قراردادی تنها به این نیست که قرارداد بسته شود. چون قرارداد طولانی مدت است باید طوری منعقد شود که به هنگام اجرا هم بطور روان و بی مشکل اجرا شود. الان در عراق، مشکل شرکت‌های خارجی اجرای قرارداد است. مثلا وقتی می‌خواهند تصویبی از کارفرما بگیرند به من گفته‌اند به‌جای بیست روز تا بیست ماه طول می‌کشد. این مساله برای پیمانکار یک فاجعه است.
* با رییس شرکت توتال بیشتر در چه زمینه‌هایی صحبت کردید؟
- فرقی نمی‌کند. در مورد همان چیزهایی که عرض کردم صحبت کردیم. مقداری مسایل جزیی دیگری هم بود.
* بنا ندارید برای فازهای معطل‌مانده که پیشرفت‌شان کند است از مشارکت شرکت‌های خارجی استفاده کنید؟
- برای 27 فازی که در پارس جنوبی در دست اجرا داریم دیگر نمی‌شود کاری انجام داد. باید آنها را همینطور ادامه دهیم تا تمام شود. مگر اینکه در بخش‌هایی برای کمک به مدیریت و تسریع در تامین کالا بتوانیم از خارجی‌ها کمک بگیریم. در این بخش هم شرکت‌های بزرگ نفتی بین‌المللی (IOC) نیستند. می‌توانیم بیشتر ازE&C ها استفاده کنیم.
* شرکت‌های بزرگ نفتی بین‌المللی (IOC) را بیشتر در کدام بخش به خدمت خواهید گرفت؟
- در بخش افزایش ضریب بازیافت از میادین نفتی.
* خودتان فکر می‌کنید با حضور این شرکت‌های بزرگ نفتی، ظرف پنج سال آینده، ضریب بازیافت نفتی ایران چه میزان افزایش خواهد یافت؟
- فعلا نمی‌دانم.
* رییس شرکت شل به خبرنگاران گفت که درباره تسویه بدهی بیش از 2 میلیارد دلاری این شرکت به ایران، پس از لغو تحریمها، با شما مذاکره کرده است. آیا در دوره‌ای که پول ایران در اختیار شل بوده، سود هم به آن تعلق گرفته است؟
- شل قبول دارد که این پول برای ایران است. فقط تحریم مانع انتقال آن شده است. سودش هم رقم زیادی نمی‌شود اما درباره دریافت سود آن هم مشکلی نداریم.
* بیشتر مایلید پروژه‌های نفتی جنوب کشور را بیشتر به کمپانی‌های غربی بدهید یا می‌توان انتظار داشت که مثل ده سال قبل، شرکتی مثل اینپکس ژاپن در پژوه‌ای نظیر آزدگان جنوبی مشارکت داده شود؟
- ما می‌خواهیم منافع‌مان تامین شود. در بخش نفت باید به‌صورت کلان به منافع ملی نگاه کرد. لازم داریم تا امنیت تقاضا برای خودمان درست کنیم. این امر در انتخاب شرکایمان موثر است.
* یعنی بیشتر مایلید شرکت خارجی ایی را انتخاب کنید که بازار نفت در اختیار ایران قرار دهد؟
- حتما اگر شرکتی اینطور باشد (بازار نفت در اختیار ایران قرار دهد) و تکنولوژی هم داشته باشد ترجیح دارد.
* روسای شرکت‌های آمریکایی حاضر در سمینار اوپک، اظهار تمایل کردند تا پس از لغو تحریم‌های ایران به پروژه‌های نفتی ایران بیایند. آیا در وین با شما تماسی نگرفتند؟
- آنها از نظر قانونی از هرگونه تماس با ایران به‌طور اکید نهی شده‌اند و ممنوعیت دارند.
* آقای زنگنه، حتی اگر تفاهم هسته‌ای با 1+5 امضاء شود ممنوعیت سرمایه‌گذاری شرکت‌های نفتی آمریکایی در صنعت نفت ایران برداشته نخواهد شد چرا که این تحریم به قبل از مساله هسته‌ای بر می‌گردد. درست است؟
- ظاهرا اینطور است. اما توجه کنید که قبل از تحریم‌های مربوط به مسایل هسته‌ای، شرکت‌های آمریکایی با ما مذاکره می‌کردند ولی الان دیگر حتی اجازه ندارند با ما بنشینند و مذاکره کنند.
* رییس شرکت «کونکو فیلیپس» آمریکا در حاشیه سمینار اوپک اعلام کرد که «اگر به موقعیتی برسیم که مشکلات حل شده باشد و شرکت‌های آمریکایی بتوانند به ایران برگردند، البته که فکرش را می‌کنیم.» شما هم پیش از اجلاس اوپک گفتید که حتما برای حضور شرکت‌های نفتی آمریکایی جا باز می‌کنید. نکته‌ای که می‌خواهم بپرسم این است که آیا نمی‌شود مذاکره‌کنندگان سیاسی ایران در مذاکرات هسته‌ای با طرف آمریکایی به گونه‌ای مذاکره کنند که دولت آمریکا ممنوعیت حضور شرکت‌های نفتی ایالات متحده در ایران را لغو کند؟
- به نظرم باید این‌کار انجام بشود. این موضوع هم خوب است هم لازم است. اینکه گفته می‌شود برداشتن تحریم فقط به نفع اروپایی‌هاست، گزاره درستی نیست. حتما باید شرکت‌های آمریکایی هم در برداشتن تحریم به‌طور جدی منتفع شوند. هم شرکت‌های آمریکایی هم ما باید کار را دنبال کنیم که این اتفاق (لغو ممنوعیت حضور شرکت‌های آمریکایی در ایران) بیفتد. در زمینه خرید هواپیما، لوکوموتیو، تجهیزات برق در صنعت نفت و در خیلی زمینه‌های دیگر می‌توانیم با شرکت‌های آمریکایی همکاری گسترده‌ای داشته باشیم. هیچ مانعی در این زمینه وجود ندارد. نباید بگذاریم محدودیت دولت آمریکا (در مورد حضور شرکت‌های آمریکایی در بازار ایران) ادامه یابد. چرا که هر چقدر رقابت بیشتر شود هم می‌توانیم با کیفیت بهتری خدمات بگیریم هم توان چانه‌زنی‌مان بالا می‌رود. دلیل ندارد این کار را انجام ندهیم.
* به تیم مذاکره کننده هسته‌ای گفته‌اید که موضوع لغو تحریم شرکت‌های آمریکایی برای حضور در صنعت نفت ایران را با طرف مذاکره‌کننده آمریکایی‌شان مطرح کنند؟
- بله گفته‌ام. آنها در جریان موضوع هستند.
* اجازه دهید به مسایل داخلی برگردیم. شما ابتدای امسال گفتید کمر وزارت نفت زیر فشار یارانه‌ها خم شده است. سه هفته پیش بنزین تک‌نرخی و 1000 تومانی شد. با توجه به اینکه قیمت 70 درصد بنزین مصرفی در سال گذشته به‌طور متوسط 800 تومانی بوده است می‌خواهم بدانم تک‌نرخی شدن چقدر به بودجه وزارت نفت کمک می‌کند تا برای سرمایه‌گذاری‌های مهمش کمر راست کند؟
- تقریبا همه پولی که از اضافه شدن و حذف سهمیه‌بندی بنزین حاصل می‌شود برای پرداخت یارانه، به خزانه واریز می‌شود. ولی فکر می‌کنم امسال فشار کمتری به وزارت نفت وارد شود. چون مقدار یارانه‌ها واقع‌بینانه تر دیده شد. تک‌نرخی شدن بنزین هم کار مهمی بود. گازوییل و ال.پی.چی را هم تک‌نرخی کردیم. چون این موضوع فساد داشت. بعضی از آنهایی که بعد از تک‌نرخی شدن بنزین سر و صدا کردند، کسانی بودند که از موضوع دونرخی بودن سود می‌بردند. یعنی چه که کسی در منزلش بنشیند و با کارت بنزین‌اش درآمد کسب کند. الان هر کس می‌خواهد کار کند می‌تواند بنزین‌اش را تهیه کند.
* احتمالا مصرف بنزین تا شهریور ماه به‌خاطر از بین رفتن بنزین 700 تومانی تا آن تاریخ، بالا خواهد رفت. به نظرتان تک‌نرخی شدن چه تاثیری بر مصرف بنزین ماه‌های آتی سال خواهد گذاشت؟
- همه تا شهریور بنزین‌های 700 تومانی خود را مصرف خواهند کرد. ممکن است عده‌ای هم که نیاز ندارند بنزین 700 تومانی خود را به دیگران بدهند و لیتری 300 تومان سود کنند. اما از شهریور به بعد هر کس به‌اندازه نیازش مصرف خواهد کرد. بنابراین فکر می‌کنیم مصرف بنزین بالا نخواهد رفت.. سال گذشته هم با بالا رفتن قیمت بنزین، مصرف تنها کمی بیش از دودرصد اضافه شد. البته دلیلش تنها قیمت نبود. یکی از مشکلاتمان در برخی جایگاه‌ها این بود که تعدادی بنزین 1000 تومانی می‌فروختند و با ما 700 تومانی حساب می‌کردند. اختلاف پیدا می‌شد و گاه حتی زندان می‌رفتند. این چه کاری بود.
* اگر از شما بپرسم مهمترین منفعت تک‌نرخی شدن بنزین برای کشور را در چه می‌دانید چه خواهید گفت؟ کمک به خزانه دولت برای یارانه‌ها یا برداشته شدن فساد؟
- منفعت بزرگ تک‌نرخی شدن بنزین این بود که فساد برداشته شد. البته مصرف هم معتدل می‌شود و در مجموع به نفع خود مردم خواهد بود. اجازه بدهید مثالی بزنم. کسی که بنزین یارانه‌ای می‌گرفت و در آژانس کار می‌کرد می‌توانست با مابه‌التفاوت پول بنزین، بخشی از زندگی‌اش را بگذراند. الان ناچار است کار کند. بنابراین خدمات حمل و نقل بیشتر عرضه می‌شود. یک نکته جالب دیگر هم به شما بگویم. پارسال کارت سوخت 5 میلیون موتورسیکلت و خودرو را باطل کردیم. این وسایل نقلیه در پارکینگ‌ها، این طرف و آن طرف توقیف بودند اما از ما سوخت می‌گرفتند. آخر این چه روشی بود.
* طبق تکلیف برنامه پنجم توسعه کشور قیمت بنزین باید تا پایان امسال به 90 درصد فوب خلیج فارس می‌رسید. یعنی لیتری حدود 1400 تومان. عملا به تکلیف قانونی تا آخر امسال نخواهید رسید. آیا برنامه‌ای برای گران شدن قیمت بنزین برای سال‌های آینده بصورت پلکانی دارید؟
- اولا این رقمی‌که گفتید قیمت عمده‌فروشی بنزین است. اگر هزینه‌های توزیع را هم اضافه کنید کمی‌بیشتر از آن می‌شود. تا این قیمت‌ها هنوز خیلی فاصله داریم. برای سال‌های آینده هم در سال‌های آینده صحبت می‌کنیم.
* در کنفرانس مطبوعاتی ابتدای امسال تان، جمله دردناکی گفتید. اینکه «وزارت نفت فقیر شده است» برای صنعتی که بیش از یکصد سال قدمت دارد و بودجه کشور را تامین می‌کند بسیار ناگوار است. اول اینکه مایلم بگویید علاوه بر فشار یارانه‌ها چه عوامل دیگری باعث فقیر شدن وزارت نفت شده است و دوم آنکه برای خروج از این فقر چه برنامه‌ای را در پیش گرفته‌اید؟
- مهمترین نکته در این بحث این است که کشور فقیر شده است. مردم فقیر شده‌اند. هیچ‌کس پولدار نشده است. جز عده‌ای که با رانت زندگی کرده‌اند. کسی که زحمت واقعی کشیده و تولید واقعی کرده است در این سالها در کشور غنی نشده است. چون جریانی که در این کشور بود جریانی نبود که کشور را به اقتدار برساند. جریانی بود که کشور را ضعیف می‌کرد. ما هم به دلیل تحریمها و قیمت نفت فقیر شدیم. یعنی تحریمها بخشی از تولید نفت و درآمد ما را از بین برد و بخشی را هم پایین آمدن قیمت نفت تحت تاثیر قرار داد. باید قیمت نفت اصلاح شده و تحریمها برداشته شود تا وضع صنعت نفت خوب شود. اگر وضع صنعت نفت خوب باشد می‌تواند به بهبود وضع کشور هم کمک کند. گر چه تمام نلاشمان را کرده‌ایم که تولید گاز را بالا ببریم و سطح تولید نفت را نگه داشته و درست بهره‌برداری کنیم. اما به هر حال در این شرایط سخت است. همکاران ما با چنگ و دندان کار را انجام می‌دهند. البته ما وظیفه خودمان می‌دانیم که این کار را انجام دهیم.
* شما حدود یک‌سال پیش قیمت نفت را 100 دلار اعلام کردید. الان می‌گویید قیمت مناسب نفت 75 دلار است. بالاخره قیمت مناسب یک عدد مشخص است که نمی‌تواند ظرف یک‌سال اینقدر تغییر کند. قیمت مناسب ایران برای هر بشکه نفت واقعا چقدر است؟
- اولا من گفته ام که «می‌گویند» قیمت مناسب نفت فلان قدر است. دوما قیمت نفت چیزی نیست که از محاسبات دربیاید. بر اساس واقعیات مطرح می‌شود. شما واقعیت‌ها را می‌بینید و ملاحظه می‌کنید که با چه قیمت نفتی می‌توانید حرکت کنید. ما که نمی‌خواهیم در رویا زندگی کنیم. برای پاسخگویی به تحولات روز باید برنامه‌ریزی کنیم.
* وزیر نفت عراق پیش‌بینی کرده است که قیمت نفت تا پایان سال به 75 دلار نزدیک شود. به نظر شما قیمت نفت تا پایان سال تا این میزان بالا خواهد رفت؟
- نمی‌دانم. امیدوارم.
* همانطور که شما گفتید اگر ایران بلافاصله بعد از لغو تحریمها حدود 500 هزار بشکه بر تولید و صادرات نفتش بیفزاید چه تاثیری بر قیمت نفت خواهد گذاشت؟ آیا قیمت نفت ممکن است 5-6 دلار پایین بیاید؟
- بازار خودش را تنظیم می‌کند و بازیگران خودشان را اصلاح می‌کنند. فکر نمی‌کنم شوکی هم به بازار نفت وارد شود.
* برخی معتقدند در مذاکرات هسته‌ای ممکن است تا 10 تیر، تفاهمی‌حاصل شود اما اصل تفاهم و لغو تحریمها احتمالا تا آذرماه طول خواهد کشید. نظر شما چیست؟
- حرفهایی می‌زنند. می‌گویند برداشتن تحریمها پروسه‌ای دارد که ممکن است چند ماهی طول بکشد. حالا چند ماه هست، من نمی‌دانم. در اختیار دوستانی است که مذاکره می‌کنند. آنها حتما ملاحظات را در نظر می‌گیرند.
* با توجه به وقتی که در اختیار دارم مایلم کمی هم به نقش منطقه‌ای صنعت نفت ایران بپردازم. ایران با عراق دو قرارداد صادرات گاز امضاء کرده است. با توجه به ناامنی شدید عراق و حضور گروه داعش در آن کشور، به نظرتان این قراردادها منطقی و اجرا شدنی است؟
- بله. خط انتقال گاز به بصره که هیچ مشکلی ندارد. آن خطی که به سمت بغداد می‌رود فعلا یک‌کم مشکل دارد ولی قرار است ایران ظرف یکی دوماه آینده، اولین صادرات گاز به عراق را با ظرفیت 5-6 میلیون متر مکعب از این خط شروع کند.
* قیمت گاز صادراتی به عراق با قیمت گاز صادراتی به ترکیه چقدر تفاوت دارد؟
- قیمت گاز صادراتی به عراق هم قیمت خوبی است و نزدیک به قیمت ترکیه است.
* صادرات گاز به عمان الان در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
- شرکتی را انتخاب کرده‌اند که مطالعات نقشه‌برداری برای لوله‌گذاری در دریا را انجام داده و اسناد مناقصه را برای لوله‌گذاری در دریا تهیه کند.
* موضوع صادرات گاز به پاکستان بالاخره به کجا رسید. قبول کرده‌اند تا از ایران گاز ببرند با خیر؟
- آنها که قبول دارند گاز ایران را بگیرند. فقط می‌گویند که مشکل اجرای خط لوله را دارند. ظاهرا می‌گویند که احداث این خط را هم آغاز کرده‌اند.
* توجیه پاکستانی‌ها را در مورد تاثیر تحریم بر ساخت خط لوله و نبردن گاز را قبول دارید؟
- خیر ما قبول نداریم. چون روزی که آنها کار را شروع کردند در صحبت‌هایشان هم هست که گفته‌اند علیرغم هر تحریمی این کار را انجام خواهند داد.
* در اواخر دور اول وزارت شما بر نفت، تفاهم‌نامه‌ای با شرکت OMV اتریش برای صادرات گاز به اروپا امضاء شد. البته این تفاهم‌نامه در سال‌های بعد به جایی نرسید تا اعتبار آن منقضی شد. فکر می‌کنید بعد از لغو تحریمها بتوان آن را دوباره احیاء کرد؟
- مشکلی برای صادرات گاز به اروپا نداریم. اما همیشه می‌گویم که این حرفها بحث امروز و فردا نیست. اینها پروژه‌های درازمدتی است. ضمن اینکه قیمت گاز در اروپا الان خیلی پایین است. هدف ما از صادرات گاز، صرف صادرات نیست. کسب درآمد است. در شرایط فعلی اگر بخواهیم به صادرات گاز به اروپا فکر کنیم چیز زیادی گیرمان نمی‌آید. بخصوص آنکه تعدادی کشور سر راهمان هستند که فکر می‌کنند ما خیلی پول داریم تا حق ترانزیت‌های خیلی بالا بگیرند.
* با این اوصاف فکر می‌کنم اولویت شما در پروژه‌های صادرات گاز بیشتر صادرات گاز به کشورهای منطقه و همسایه‌های ایران باشد.
- اولویت اولمان در گاز ابتدا مصرف داخلی، توسعه صنایع پتروشیمی و نیروگاه‌های برق است. بعد از آن صادرات به کشورهای منطقه اولویت‌دار است. بعد هم صادرات به‌صورت LNG است.
* برخی کارشناسان معتقدند برای ساخت LNG توسط ایران دیگر دیر شده است. چرا که استرالیا و آمریکا و قطر بازار را اشباع خواهند کرد.
- هر کالایی که به بازار می‌برید بالاخره قیمتی پیدا می‌کند. شرایط خوب و بد قیمت را تغییر می‌دهد.
* با به ثمر رسیدن پالایشگاه‌های 480 هزار بشکه‌ای هشت‌گانه میعانات گازی سیراف، که هفته گذشته آغاز عملیات اجرایی ساخت آن را اعلام کردید، صادرات میعانات گازی ایران صفر می‌شود. بنابراین قیمت این محصول در بازار بالا می‌رود و قطر که تولیدکننده میعانات گازی است سودش را می‌برد. در عوض حجم زیادی نفتا وارد بازار می‌کنید که باعث می‌شود قیمت آن پایین بیاید و پول کمتری نصیب ایران شود. عده‌ای این موضوع را اشکال بزرگ پروژه‌های پالایشگاهی سیراف می‌دانند. نظر شما چیست؟
- معتقدم بازار خودش را تنظیم خواهد کرد. این کار پالایشگاهی سود بالایی دارد. نرخ بازگشت سرمایه‌اش بیش از 30 درصد است. اقتصاد طرح بسیار بالاست. ما که نمی‌توانیم آن را اجرا نکنیم.
* مشارکت بخش خصوصی برای ساخت هشت پالایشگاه تجربه جدیدی است. شاید بتوان گفت عده زیادی از ما ایرانی‌ها روحیه مشارکت‌جویی کمتری داریم. با این اوصاف به نظر شما این پروژه‌ها به‌موقع به ثمر خواهد نشست؟
- باید روی این مشکل حساسیت داشته باشیم. چون ایرانی‌ها عموما سخت می‌توانند با هم کار کنند. عادت کرده‌اند همه کار را به تنهایی انجام دهند. بنابراین باید بتوان نهادهایی درست کرد که افراد بتوانند بارعایت مقررات با هم کار کنند.
* وقتی خبرهای مربوط به اجلاس اوپک را می‌فرستادم یک نفر در شبکه‌های اجتماعی زیر یکی از خبرها از من خواسته بود که درباره وضعیت استخدام‌های نفت از شما سوال کنم.
- ما آزمون استخدامی در نفت نداریم. هر وقت بخواهیم آزمون برگزار کنیم از طریق فراخوان اعلام می‌کنیم. فعلا چنین قصدی نداشته و نداریم. پرونده آزمون قبلی هم بسته شده است.
* شما همین حالا عازم فرودگاه هستید و علیرغم سوالهای زیادم ناچار به همین سوال بسنده می‌کنم که از بدهی‌های بابک زنجانی بالاخره چیزی به وزارت نفت بازپرداخت شده است یا خیر؟
- به ما وکالتی برای اموالش داده‌اند. اموالش در حال کارشناسی است تا ببینیم چه کسی آنها را تحویل گرفته است. بعد باید آنها فروخته و به پول تبدیل شود. اموال ایشان که به درد ما نمی‌خورد. اینها باید به پول تبدیل شود.
* ارزش همه اموال بابک زنجانی، حدود چقدر خواهد بود؟
- فکر نمی‌کنم به 2 هزار میلیارد تومان برسد.
* یعنی فعلا پولی به وزارت نفت نرسیده است؟
- خیر. هنوز پولی به خزانه نفت نرسیده است.
* آقای زنگنه، موضوع بابک زنجانی دوم که اخیرا برخی آن را مطرح کردند، بعد هم توسط سخنگوی محترم قوه قضاییه تکذیب شد چیست؟
- هیچ. عده‌ای این مساله را کاملا بر خلاف منافع ملی مطرح کردند. (دو بار تاکید می‌کند که اینگونه اخبار نادرست، کاملا خلاف منافع ملی است.) اصلا چنین چیزی وجود ندارد. طرح این مساله کاملا خدمت به آمریکاست و به نفع محکم‌تر کردن تحریم ایران است. چون ما روش‌هایی برای شکستن تحریمها داریم. کسانی که این مسایل را مطرح می‌کنند می‌خواهند تحریمها را محکم‌تر کنند حتی اگر ظاهر متفاوتی داشته باشند.
* مراجع ذیصلاح کشور در جریان این مسایلی که مطرح کردید و روش‌هایتان برای دور زدن تحریمها هستند؟
- به آنها گفته‌ایم. آنهایی که باید در جریان امور باشند، در جریان هستند.
نظر شما