«٣٠ ژوئن» مقدس نیست

درحالی‌که سی‌ام ژوئن - آخرین مهلت برای دستیابی به توافق هسته‌ای با ایران - نزدیک می‌شود، متخصصان غربی به‌دولت اوباما توصیه می‌کنند که با این تاریخ به‌عنوان یک «تاریخ مقدس» برخورد نکند. 

خطوط کلی توافق پیش‌رو در ماه آوریل به‌دست آمده و جزئیات خطیر آن حل ناشده باقی مانده است. این توافق‌نامه، برنامه هسته‌ای ایران را محدود می‌کند و با این هدف انجام می‌شود که در ازای لغو تحریم‌های اقتصادی جلو دستیابی به سلاح‌ هسته‌ای را بگیرد. 

رسیدن به یک توافق هسته‌ای مدت‌هاست اولویت نخست اوباما بوده و او آن را تنها جایگزین مناسب برای جنگ خوانده است. 

مسئله زمان‌بندی برای اوباما و مذاکره‌کنندگان ارشدش در مذاکرات با ایران، مملو از مشکلات و موانع است. آنها از یک سو توسط کسانی زیر فشارند که مدعی‌اند، ‌ایران مشغول به‌درازاکشاندن مذاکرات است و از سوی دیگر، برخی دیگر استدلال می‌کنند خطر بزرگ‌تر، چشم‌انداز دادن امتیازات در یک مهلت زمانی مصنوعی است. 

گری سیمور کسی که در مورد این مسئله تا اوایل سال ٢٠١٣ در کاخ سفید اوباما کار کرده است می‌گوید: «به‌نظر من دولت نباید احساس کند برای رسیدن به یک توافق هسته‌ای تا سی‌ام ژوئن تحت‌فشار است. تا وقتی که ایرانی‌ها تلاش می‌کنند از این آخرین مهلت برای قدرت چانه‌زنی‌شان در مذاکرات استفاده کنند، ما باید آن را انکار کنیم».

توافق ماه آوریل خطوط اصلی یک توافق را که به‌طرزی دراماتیک تعداد سانتریفیوژهای عملیاتی ایران و انبار اورانیوم غنی‌شده‌اش را کاهش می‌دهد، ترسیم می‌کند. این توافق همچنین شفاف‌سازی و مانیتورینگ جدید برنامه هسته‌ای‌ را به‌دنبال دارد و نهایتا تهران را از تحریم‌های اقتصادی سفت و سخت رها می‌کند. بسیاری از این تدارکات، معطوف به هدف جلوگیری از رسیدن ایران به نقطه «بی‌بازگشت» در مدت یک سال است. اعتبار این محدودیت‌ها پس از یک دهه تمام خواهد شد. 

ظاهرا شکاف‌های وسیعی در مورد مسائل خطیر باقی مانده است و این شکاف‌ها شامل این مسئله می‌شود که آیا بازرسان می‌توانند به پایگاه‌های نظامی ایران دسترسی داشته باشند یا نه و اینکه با چه سرعتی تحریم‌ها لغو خواهند شد. 

دیداری که بین وزیران خارجه ایران و آمریکا پیش از تصادف جان کری برگزار شد، بنا به اظهارات مقامات آمریکایی «گاهی شدیدا منازعه‌برانگیز بوده»؛ ظریف بعدا به رسانه‌های ایرانی گفت: «هنوز تفاوت‌های زیادی بین دو طرف وجود دارد». 

برخی از ناظران نزدیک به مذاکرات شک دارند که بتوان تا پایان ماه، تفاوت‌ها را تبدیل به توافق کرد. «رابرت آینهور» از کارکنان مؤسسه بروکینز و یک مذاکره‌کننده در مذاکرات هسته‌ای با ایران که از سوی وزارت امور خارجه ایالات‌متحده در دوره اول ریاست‌جمهوری اوباما مشغول به خدمت بوده، گفته: «آنها از ماه آوریل تا کنون خیلی در مذاکرات پیشرفت نکرده‌اند». مارک فیتز پاتریک، متخصص هسته‌ای در مؤسسه بین‌المللی مطالعات راهبردی و یک مقام قبلی بخش منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای وزارت امور خارجه آمریکا، گفته: «یک مسئله این است که پای شکسته کری - اگر تأثیری داشته باشد- در تنش در خانه خود [درون آمریکا] چه نقشی ایفا خواهد کرد». او گفته بیمارستانی‌شدن کری به‌دلیل شکستگی استخوان رانش می‌تواند دلیل لازم برای تمدید آخرین مهلت را که سی‌ام ژوئن است فراهم آورد. فیتنر پاتریک به شنوندگان خود در اداره واشنگتن مؤسسه بین‌المللی مطالعات راهبردی گفت: «تصادف کری احتمالا به‌نفع غرب تمام خواهد شد». 

مقامات وزارت امور خارجه اصرار دارند حال کری ‌رو به بهبودی است و اینکه صدمه او در جدول زمانی مذاکرات هسته‌ای تأثیری نخواهد داشت. روز دوشنبه ماری هارف، ‌سخنگوی وزارت امور خارجه، گفت: «کری و سایر مقامات مطلقا متعهد به همین جدول زمانی هستند و سی‌ام ژوئن را آخرین مهلت برای این مذاکرات می‌دانند». 

این در حالی است که برخی مقامات دولتی در واشنگتن در محافل خصوصی گفته‌اند اگر مذاکرات به ماه جولای بکشد، تعجب نخواهند کرد. یک مقام ارشد دولتی آمریکا اشاره می‌کند آخرین مهلت برای رسیدن به یک توافق در مورد چارچوب مذاکرات، سی‌ام ماه مارس بوده است و مذاکرات تا دوم آوریل به طول انجامید. این مقام که ایده عجله ایالات‌ متحده برای رسیدن به یک توافق‌نامه هسته‌ای را بیش از ایرانی‌ها به چالش می‌کشد، می‌گوید: «ما در سی‌ام مارس کارمان انجام نشد و می‌توانستیم از مذاکرات با همان دستاوردهایی که به‌دست آورده بودیم، کنار بکشیم، اما این کار را نکردیم».