ميوه‌هاي ممنوعه در ايران
«می‌گویند 3درصد خیارهایی که در آزمایشگاه‌های مجهز آنالیز شده آلوده است. اما چرا
نباید نیمه پر لیوان را هم دید؟ مثلا چرا نمی‌گویند که 97درصد خیارهای موجود در
بازار، سالم است؟ البته موضوع دیگری هم در آمار آلودگی محصولات کشاورزی تاثیر
فراوانی دارد که به عنوان قاچاق میوه از آن یاد می‌کنند. محموله‌های قاچاق به دلیل
نداشتن قید و بند در مرزها و عدم رعایت شرایط قرنطینه‌ای و بهداشتی، به راحتی وارد
بازار می‌شوند و ممکن است به خاطر مشکلاتی که دارند کل بازار را زیر سوال ببرند.
انتشار اخبار مسائلی که در بازار میوه ایران به وجود آمده، در آن سوی مرزها صادرات
ما را مختل و اقتصاد کشور را به چالش می‌کشد.»
به گزارش قانون، این جدیدترین
اظهار نظر محمدعلی باغستانی، رئيس سازمان حفظ نباتات کشور درباره میوه‌هایی است که
بدون قید و شرط سر از خانه‌های مردم در می‌آورند. بحث قاچاق میوه تقریبا به یک معضل
حل نشده می‌ماند که هیچ نهادی آن را گردن نمی‌گیرد. در کشور ستادی به نام مبارزه با
قاچاق کالا وجود دارد که مسئول جلوگیری از کالایی است که بدون مجوز وارد کشور
می‌شود. در گفت‌وگوی کوتاهی که مدیرکل روابط عمومی این ستاد با خبرنگار ما داشت،
عنوان کرد «مسئول میوه‌های موجود در بازار وزارت جهادکشاورزی است و آنها تصمیم
می‌گیرند که چه میوه‌ای وارد بازار و چه میوه‌ای از گردونه رقابت حذف
شود.»
واردات
میوه همچنان ممنوع است
وقتی این موضوع را با مسئولان وزارت
جهادکشاورزی مطرح کردیم، جواب در خور توجهی شنیدیم که جای تامل دارد. آنها معتقد
هستند اگر وزیر جهادکشاورزی هم کانتینرهای میوه را با چشم خود ببیند که به صورت
قاچاق وارد کشور شده، نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد زیرا این قضیه از لحاظ قانونی، به
مسئولان کشاورزی ربطی ندارد و ابزارهای لازم در اختیار نهادهایی هستند که از مرزها
نگهبانی می‌کنند. در همین ارتباط، جمال مدرسی، مدیرکل دفتر تجارت و سرمایه‌گذاری
وزارت جهادکشاورزی به «قانون» گفت: «واردات میوه از سال 90 ممنوع است و با توجه به
ظرفیتی که تولید داخل دارد، این ممنوعیت همچنان ادامه خواهد داشت.» مدرسی معتقد است
که وظیفه مبارزه با قاچاق میوه به عهده این وزارتخانه نیست و باید از راه‌های دیگری
این موضوع را پیگیری کرد.
از پیله‌وری تا
قاچاق
این درحالی است که چندی پیش وزیرجهادکشاورزی گفته بود واردات
پیله‌وری (تبادل کالا توسط مرزنشینان) افزایش یافته و پرتقال‌هایی که از این طریق
وارد کشور می‌شوند بازار را به هم می‌ریزد. محمود حجتی طی نامه‌ای از وزیر کشور
خواسته که جلوی این واردات گرفته شود. زیرا محصولاتی که به صورت پیله‌وری وارد کشور
می‌شود، نباید در مناطقی به جز مناطق مرزی توزیع شود؛ این خلاف قانون است چون
نظارت‌های بهداشتی روی آن وجود ندارد. چند روز بعد رئيس کل گمرک ایران در حاشیه
نشست گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی عنوان کرد که هیچ وارداتی برای پرتقال ثبت نشده
است. مسعود کرباسیان معتقد است ورود پرتقال حتی به صورت پیله‌وری هم صورت نگرفته.
اظهارات رئيس گمرک ایران در حالی است که به گفته رئيس کمیسیون کشاورزی اتاق
بازرگانی ایران واردات به صورت پیله‌وری انجام می‌شود و حتی این میوه‌ها سر از
بازارهای شهرهای مرکزی مانند تهران در می‌آورد.
علی معلم به «قانون»
می‌گوید: «اگر بگوییم حجم کالاهایی که به صورت پیله‌وری وارد می‌شوند اندک است و
نمی‌تواند به شهرهای دیگر نفوذ کند، پس تنها عاملی که ورود میوه‌های خارجی به
مغازه‌های کوچک و بزرگ در شهرها را توجیه می‌کند، چيزي جز قاچاق كالا نخواهد بود.»
البته مدیرکل دفتر تجارت و سرمایه‌گذاری جهادکشاورزی نیز بر واردات
پیله‌وری تاکید داشته و معتقد است حجم زياد این میوه‌ها از همین مجرا وارد کشور
می‌شود و مقدار آن به قدری است که در فروشگاه‌های شهرهای داخلی هم ديده
می‌شوند.
از موضوع پیله‌وری که بگذریم، در سال‌ها و به خصوص ماه‌های اخیر
بحث قاچاق میوه نقل محافل شده و شاید اکثر مشکلات موجود در بازار به نوعی به گردن
قاچاق می‌افتد. آمارها مي‌گويند روزانه 10کانتینر 20 تنی میوه‌های قاچاق وارد کشور
می‌شود؛ به عبارتی 6هزارتن در ماه اعدادی که واقعا تصور آن حتی برای نوشتن نیز
بسیار سخت و نمی توان آن را باور کرد چون به قول مسئولان هیچ میوه‌ای وارد ایران
نشده است.
این درحالی است که براساس گزارش «قانون» بسیاری از میوه های
ممنوعه از مرزهای جنوبی کشور و با لنج‌های بزرگ از مراکز فروش میوه و تره بار
کشورهای حاشیه ای خلیج فارس هر روز به سواحل ايران رسیده و با استفاده از
راهکارهایی مثل تغییر لیبل‌ها و بسته‌بندی به ظاهر قانونی روانه بازارهای مصرف بزرگ
مثل تهران و دیگر شهرهای کشور می شود. به گفته یکی از فعالان بازار که نخواست نامش
فاش شود فاصله رسیدن میوه های اماراتی به بازار مصرف ایران تقریبا دو روز است چون
هشت ساعت فاصله آبی داریم و پس از آن یک روز تا بازارهای مصرف با کامیون فاصله
است.
دلیل ممنوعیت واردات میوه از سوی وزارت جهاد کشاورزی، حمایت از تولید
داخل و کشاورزانی است که با تمام مشکلات موجود، نیاز کشور به میوه را تامین
می‌کنند. حتی شنیده‌ها حاکی است تولید برخی میوه‌ها به خصوص سیب در سال جاری به
قدری زیاد است که می‌توان آن را به کشورهای دیگر صادر کرد. اما متاسفانه شاید اگر
به نزدیک‌ترین میوه‌فروشی مراجعه کنید، طبقی از سیب‌های فرانسوی را می‌بینید که در
کنار سیب‌های ایرانی به فروش می‌رسند. البته تعداد میوه‌هایی که به صورت غیرقانونی
به فروش می‌رسد کم نیست و آن‌طور که از شواهد پیداست کسی جلوی آنها را نمی‌گیرد.
باید قبول کرد که مبارزه با قاچاق، ابتدا نیاز به فرهنگسازی و ارتقای آگاهی جامعه
دارد.
تابوشکنی
در رسانه ملی
مدتی قبل صدا و سیما گزارشی با محوریت قاچاق میوه پخش
کرد که کمی تامل برانگیز بود. در این برنامه تمامی کالاهای قاچاق از جمله سیگار،
پوشاک و هروئین در لفافه و به صورت شطرنجی نمایش داده شد اما همین که نوبت به
میوه‌های قاچاق رسید، بدون هیچ پوششی حتی لیبل روی میوه را هم به تصویر
کشیدند.
حال این سوال مطرح می‌شود که اگر قاچاق جرم است و باید کالاهایی را
که از این کانال وارد کشور می‌شوند، به وضوح نشان نداد تا قبح شکنی صورت نگیرد، چرا
این قانون در ارتباط با قاچاق میوه نه تنها اجرا نمی‌شود، بلکه با فروشنده‌های
مربوطه نیز مصاحبه می‌کنند؟ آیا این تناقض در رفتار، در شکستن تابوی قاچاق میوه
موثر نیست؟
موضوع دیگری که ذهن را درگير مي‌كند، در ارتباط با قیمت این
میوه‌هاست. کسانی که جولان میوه‌های قاچاق در کشور را فریاد می‌زنند، چرا به این
سوال پاسخ نمی‌دهند که دلیل گرانی محصولات مورد نظر چیست؟ مگر طبق قانون اقتصاد،
وقتی عرضه یک کالا در بازار بیش از اندازه باشد، قیمت آن کاهش پیدا نمی‌کند؟ پس چرا
وقتی این میوه‌ها به وفور در بازار وجود دارند، باز هم قیمت‌شان سرسام‌آور
است؟
با کنار هم گذاشتن پازل اتفاقات مطرح شده، به نظر می‌رسد که موضوع از
جای دیگری آب بخورد. گویا دست‌های پنهانی پشت صحنه قاچاق وجود دارد که با شبکه‌ای
قوی و حساب شده تمام اتفاقات و شایعات بازار را کنترل می‌کند. با کمی دقت این نکته
آشکار می‌شود که شبکه مربوطه با نفوذی که در رسانه‌ها و بازار دارند، سعی می‌کنند
شایعات را به گونه‌ای پیش ببرند که پایان داستان به نفع آزادی برای واردات میوه
بینجامد. به عبارتی اکثر کسانی که فریاد کمبود میوه را درست در زمان برداشت و
میوه‌چینی در مزارع بانگ می‌زنند، بارها و بارها لفظ قاچاق را در رسانه‌ها منتشر
می‌کنند تا با متشنج جلوه دادن بازار و عادی شدن واردات میوه، این تابو را شکسته و
کاری کنند که موضوع واردات برای مردم و مسئولان پیش پا افتاده و بی‌اهمیت شود.
آنگاه در فرصتی مناسب با فضایی که ایجاد شده، می‌توانند مجوز ورود میوه از کشورهای
خارجی را به صورت رسمی بگیرند. اگرچه باید قبول کرد که فروش میوه‌های خارجی در
مغازه‌های داخل شهرها امری واقعی است اما مغشوش کردن این فضا و بزرگنمایی بیش از حد
این موضوع و حتی بالابردن حباب گونه قیمت میوه‌های مورد نظر، چیزی است که بوی
سوءاستفاده از آن به مشام می‌رسد.
انتظار می‌رود رسانه‌ها به خصوص صداوسیما
همان رفتاری را با قاچاق میوه داشته باشند که با تهاجم فرهنگی دارند. از طرف دیگر
دستگاه‌های نظارتی و کنترلی، با استناد به قوانین موجود و ابزارهای بازدارنده‌ای که
در اختیار دارند، نباید اجازه توزیع و فروش میوه‌های ممنوعه را به مغازه‌ها بدهند
تا یک بار برای همیشه در راستای حمایت از تولید ملی، این معضل حل شود.