انتخابات زنگ‌خطری برای اردوغان
«مسئله‌ای به‌نام کُردها در ترکیه وجود ندارد». شاید در نگاه اول علاقه‌مندان به حوزه مسائل ترکیه تصور کنند این سخن را «دولت باغچلی»، رهبر حزب ملی‌گراهای ترک یعنی «حرکت ملی» (MHP)، گفته است، اما واقعیت این است جمله بالا را چندی‌پیش «رجب‌طیب اردوغان»، رئیس‌جمهور ترکیه، در یکی از سخنرانی‌هایش بیان کرد.
به‌نظر می‌رسد اوضاع سیاسی ترکیه به‌طرز غیرقابل باوری در حال تغییر است. حزب حاکم «عدالت و توسعه» (AKP)، به رهبری اردوغان، سال‌هاست با شعار مبارزه با فساد، افراط‌گرایی و تلاش برای احقاق حقوق اقلیت‌ها، به ویژه کُردهای ترکیه، زمام امور را در اختیار دارد. تسهیل در شرایط زندان «عبدالله اوجالان»، رهبر حزب «کارگران کردستان» (پ‌ک‌ک)، حذف موانع سخن‌گفتن به زبان کُردی، اعطای سهم قابلِ توجهی از کابینه به سیاست‌مداران کرد حزب عدالت و توسعه و ...، از اقدامات سال‌های گذشته اردوغان برای تحقق شعارهایش بودند. اما همه‌چیز با ظهور یک پدیده در کردستان ترکیه تغییر کرد؛ حزب «دموکراتیک خلق‌ها» (HDP) به رهبری «صلاح‌الدین دمیرتاش»، سیاست‌مدار جوان کُرد ترکیه از فضای تلطیف‌شده در این کشور استفاده کرد و پس از انحلال پی‌درپی احزاب کُرد، این‌بار با قدرت به عرصه آمد. در انتخابات ریاست‌جمهوری سال گذشته ترکیه، دمیرتاش ٩,٧ درصد آرا را کسب کرد و زنگ خطر را برای حزب حاکم به صدا درآورد. حال حزب دموکراتیک خلق‌ها برای شکستن حدِنصاب ١٠ درصدی انتخابات پارلمان می‌کوشد.
نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند احتمال شکستن این حد نصاب بالاست و دراین‌میان کسی به اندازه اردوغان عصبانی نیست. ورود کُردها به مجلس، یعنی کاهش قابلِ توجه کرسی‌های حزب حاکم در مجلس ترکیه؛ چرا که تاکنون حزب عدالت و توسعه از نبود جریانی منسجم در کردستان ترکیه سود برده و کرسی‌های فراوانی از این منطقه کسب کرده است، اما اکنون درست زمانی که اردوغان سودای تغییر سیستم حکومت‌داری از طریق پارلمان را دارد، کُردهایی که خود به آنها میدان داده بود، می‌خواهند مانع این کار شوند. بی‌درنگ حزب عدالت و توسعه پی برد زمان تغییر سیاست‌ها فرارسیده است. آنها تنها زمانی حامی حقوق کُردها بودند که آرای آنها به سبد حزب‌شان ریخته می‌شد و اکنون با ظهور مشتری جدید آرای کُردها، سیاست حزب حاکم تغییر کرده است. تا سه ماه پیش دولت ترکیه به شکل گسترده در حال مذاکره با پ‌ک‌ک، اوجالان و حزب دموکراتیک خلق‌ها بود و حتی بیانیه مشترک نیز صادر کرد، اما اکنون به دستور اردوغان مذاکرات و رفت و آمدها به جزیره «امرالی» (محل بازداشت اوجالان) متوقف شده است و پ‌ک‌ک و حزب دموکراتیک خلق‌ها تروریست معرفی شده‌اند؛ این یعنی پایان ماه عسل کُردها و حزب عدالت و توسعه. اردوغان حال که مشاهده می‌کند در میان کُردهای ترکیه آرای چندانی ندارد، دست دوستی به‌سوی ملی‌گراهای ترک دراز می‌کند.
«مسئله‌ای به‌نام کُردها در ترکیه وجود ندارد». «اورهان بورسالی»، تحلیلگر نزدیک به حزب حرکت ملی معتقد است که این سخن آقای اردوغان چراغ سبزی به ملی‌گراها برای ائتلاف است. «سنجاقلی»، نامزد حزب حرکت ملی در انتخابات پارلمان، معتقد است «اردوغان با حزب حرکت ملی ائتلاف خواهد کرد، چراکه چنانچه با کُردها متحد شود باید اوجالان را از زندان آزاد کند و این یعنی خشم ملی‌گراهای ترک» که اردوغان به هیچ عنوان آن را نمی‌پسندد. او می‌خواهد سلطان عثمانی باشد نه یک هوادار حقوق کُردها. حدود یک هفته به انتخابات هفتم ژوئن پارلمان ترکیه باقی مانده است، چنانچه حزب کردها حدِنصاب را کسب کند به احتمال زیاد باید شاهد ائتلاف حزب عدالت و توسعه با ملی‌گراهای ترک باشیم. به‌این‌ترتیب کابینه در اختیار حزب عدالت و توسعه می‌ماند و چنانچه بتوانند حزب حرکت ملی را راضی نگه دارند، قانون اساسی نیز تغییر خواهد کرد و سیستم اداره کشور از پارلمانی به ریاستی تغییر می‌کند. اردوغان پس از سال‌ها ردای یک اصلاح‌گر را کنار می‌گذارد و در قامت سیاست‌مداری ملی‌گرا و محافظه‌کار ظاهر می‌شود. ایجاد سیستم ریاستی ممکن است برای سال‌ها او را حاکم مطلق ترکیه کند؛ همان آرزویی که گاهی با یادآوری شکوه خلافت عثمانی در سخنانش مشاهده می‌شود. حزب عدالت و توسعه و حرکت ملی، اشتراکات نهفته‌ای دارند که انتخابات پیش‌ِرو می‌تواند آنها را عیان کند؛ بزرگ‌ترین این مشترکات دلبستگی به خاطرات خلافت مقتدر عثمانی است. سیگنال‌های فراوانی از حزب عدالت و توسعه در این زمینه بروز کرده است. حال حزبی که با شعار مبارزه با یکسان‌سازی، رادیکالیسم و ناسیونالیسم افراطی برسر کار آمد، همه موارد فوق را در سبد خود می‌گذارد؛ صدای پای فاشیسم از همسایه شمال غربی‌مان به گوش می‌رسد.
منبع: روزنامه شرق
نظر شما