یورو آسیا ریویو:راهبرد نامناسب‌اوباما در مقابله با داعش

خودداری آمریکا از اقدام در مقابل حمله اخیر داعش و اشغال شهر رمادی مرکز استان انبار، سوالات جدیدی را در مورد اهداف و انگیزه های واقعی «راهبرد داعش» اوباما پیش آورده است. طبق گزارش های رسیده از عراق، به رغم درخواست های بسیار مقامات ارتش این کشور از آمریکا برای حمایت هوایی سریع از مدافعان رمادی، واشنگتن خیلی دیر اقدام کرد.

این مسئله چندان تعجب آور نبود و در حقیقت، با الگوی رفتاری آمریکا که پیشتر در دیگر مناطقی همچون موصل، کوبانی و تکریت مشاهده شده بود، همخوانی داشت. به رغم درخواست گسترده برای استفاده از قدرت نظامی آمریکا برای «کاهش قدرت و نابودی کامل» تروریست های داعش، باراک اوباما به طور قابل توجهی در عمل به تعهداتش کوتاهی کرد و سوالاتی را در مورد انگیزه ها و تمایلات حقیقی آمریکا پیش آورد.

در چند روز گذشته، رسانه های آمریکایی و برخی از سیاستمداران از «راهبرد شکست خورده» اوباما در مقابله با تهدید داعش انتقاد کردند؛ اما در هیچ یک از این انتقادها این سوال مطرح نشد که آیا کاستی های آشکار این راهبرد، عمدی و خود خواسته هستند و با سیاست کلی آمریکا در خاورمیانه و منطقه خلیج فارس در فراهم کردن زمینه برای تکه تکه شدن کشورهای منطقه همچون عراق و سوریه و حفظ سلطه و برتری پیشین آمریکا، ارتباط دارند؟! به نظر می رسد چنین سوالاتی برای رسانه های آمریکا و اندیشکده های این کشور سرگرم کننده نیست.

از این رو، اختلاف فزاینده ای میان سیاست های اعلام شده آمریکا در مقابله با داعش و سیاست هایی که این کشور به اجرا می گذارد، وجود دارد؛ سیاست های اجرایی در مقابله با داعش به شدت کاستی دارد و بدتر از آن، نشان دهنده نوعی ابهام داخلی در مورد مقاصد آمریکا در مورد داعش و همچنین مقاصد دیگر اعضای «ائتلاف» است؛ ائتلافی که از سپتامبر گذشته به تدریج تحلیل رفت و از حدود 20 کشور به تعداد انگشت شماری کاهش یافت. برخی از اعضای محلی این ائتلاف، منظور کشورهای عربی عضو شورای همکاری خلیج فارس هستند، به اندازه ای مشغول حمله به حوثی های شیعه در یمن بودند که فرصت تمرکز بر داعش را نداشتند و این در حالی بود که آقای بان کی مون دبیرکل سازمان ملل متحد به درستی هشدار داد جنگ در یمن «مسیر را برای داعش» هموار می سازد.

در حقیقت، «راهبرد داعش» اوباما به طور فزاینده به یک غیر راهبرد پشتیبانی نسبی شباهت پیدا می کند که حملات محدود هوایی و عملیات زمینی نادر همچون عملیات هفته پیش نیروهای ویژه در خاک سوریه را شامل می شود که این سوال را پیش آورد که آیا عملیات آزمایشی بوده و با هدف بررسی شرایط برای مداخله نظامی در کشور جنگ زده سوریه صورت گرفته است؟ به عبارت دیگر، آیا آمریکا از بهانه داعش برای اهداف دیگر استفاده کرده است؟

اگر چنین است، بدون شک واشنگتن با آتشی بازی می کند که دامن خودش را نیز خواهد گرفت و تهدید تروریسم علیه آمریکا را افزایش می دهد و همه اینها دلایل بیشتری برای خودداری از بکارگیری سیاستگذاری های کوته بینانه ای هستند که در آنها آسیب های جانبی بر منافع آمریکا نادیده گرفته شده است. برای از بین بردن «تومور» داعش همانطوری که اوباما پیشتر وعده داد، به شفافیت بیشتر سیاستگذاری آمریکا نیاز است.

در حالی که مذاکرات هسته ای ایران به آرامی به سمت دستیابی به توافق نهایی پیش می رود، شرایط برای گفتگوهای بیشتر آمریکا و ایران در مورد مسائل منطقه ای و امنیتی فراهم می شود؛ همانطوری که آیت الله سید علی خامنه ای رهبر معظم ایران در بیانات اخیر خود تصریح کرد زمانی که مسئله هسته ای حل شود، آنگاه در مورد «دیگر مسائل» نیز گفتگو خواهد شد. اگرچه تغییر شکل گفتگوهای هسته ای به گفتگوهای وسیع تر دوجانبه تنها در صورتی ممکن خواهد بود که سیاست گذاران آمریکایی به اختلاف موجود میان ادراک اشتباه خود از ایران و واقعیت در مورد منافع و نگرانی های مشترک آمریکا و ایران در منطقه در مواردی همچون افغانستان و مبارزه با قاچاق مواد مخدر، توجه و رسیدگی کنند.

واضح است که قربانی کردن منافع آمریکا برای منافع طرفین دیگر از جمله برخی کشورهای منطقه، نمی تواند سیاست منطقه ای باشد. متاسفانه برخی از این کشورها که تصور می کنند داعش در خط شیعه و سنی می جنگد همانند آمریکا توانایی دیدن نتایج منفی حمایت های پنهان و آشکار خود از داعش و دیگر گروه های تکفیری با خطر فکری مشابه را ندارند. امروز به شدت به گفتگوهای امنیتی با مشارکت ایران، عربستان سعودی، عراق و دیگر مهره های تاثیرگذار در ثبات منطقه نیاز است و این در حالی است که در نتیجه رویکرد آمریکا از همکاری های منطقه ای جلوگیری می شود.

به طور خلاصه، قدرت بزرگ غربی اگر درگیر نقص ها و کاستی های راهبرد خود نمی شد، می توانست دستاوردهای بسیاری در مقابل تروریست های داعش کسب کند. راهبرد آمریکا به تصحیح نیاز دارد.