روماتیسم‎، بلای جان مفاصل

روزنامه جام جم در صفحه سلامت نوشت: بیماری آرتریت رومائید بیماری ای است که منجر به ایجاد درد و تورم در مفاصل کوچک دست ها، آرنج ها، زانوها و مفاصل انگشتان پا می شود، اما نکته اینجاست که این بیماری قابلیت آن را دارد که هر مفصل متحرکی در بدن را نیز متورم و درگیر کند.

این گزارش که در شماره روز پنجشنبه سی و یکم اردیبهشت 1394 هجری خورشیدی به قلم پونه شیرازی به چاپ رسید، می افزاید: بیماری آرتریت رومائید بیماری ای است که منجر به ایجاد درد و تورم در مفاصل کوچک دست ها، آرنج ها، زانوها و مفاصل انگشتان پا می شود، اما نکته اینجاست که این بیماری قابلیت آن را دارد که هر مفصل متحرکی در بدن را نیز متورم و درگیر کند. البته یکی از مهم ترین عوارض آرتریت رومائید علاوه بر ورم، خشکی مفاصل است که با احساس خشکی و تشدید درد مفاصل، بویژه در صبحگاه و بعد از بیدار شدن از خواب همراه است که به گفته دکتر سیدرضا نجفی زاده، فوق تخصص روماتولوژی این احساس معمولا طولانی مدت بوده و بیشتر از یک ساعت طول می کشد. بعلاوه بیمار در شروع بیماری و نیز طی زمان های عود آرتریت رومائید از ضعف و بی حالی، کاهش انرژی و خستگی زودرس رنج می برد.

به طور کلی روماتیسم به معنای حالاتی است که می تواند باعث ایجاد التهاب و درد در عضلات، تاندون ها، مفاصل، استخوان ها و اعصاب محیطی شود. بنابراین شامل طیف وسیعی از بیماری ها در رشته روماتولوژی می شود، ولی در این گروه از بیماری ها شناخته شده ترین عارضه، آرتریت رومائید است.

روماتیسم با عوارض غیرمفصلی
نشانه های بیماری آرتریت رومائید فقط به ورم مفاصل محدود نمی شود. این روماتولوژیست در گفت و گو با جام جم در این باره می گوید: در سیر بیماری تقریبا اکثر ارگان های بدن غیر از مفاصل ممکن است درگیر شوند که این موارد، شامل درگیری عروق قلبی، کم خونی ناشی از فعالیت بیماری، فیبروز و سفت شدن بافت ریه، التهاب عروق محیطی، پوکی استخوان و خشکی چشم و دهان می شود. درواقع، تشخیص بیماری آرتریت رومائید از طریق علائم بالینی مفصلی است و از طریق علائم خارج مفصلی تشخیص داده نمی شود.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره اهمیت تشخیص زودهنگام این بیماری می افزاید: عمده مشکلاتی که برای مفاصل فرد بیمار ایجاد می شود طی یک تا دو سال اول بیماری به وجود می آید. بنابراین تشخیص زودرس و درمان مناسب از ارکان اصلی حفظ کارآیی مفاصل در بیماران است.

علائم هشدار روماتیسمی
بی شک اگر بیماری دچار درد و تورم مفصلی است و این تورم همراه خشکی صبحگاهی شدید و بارز است، صلاح است که هرچه سریع تر از سوی متخصص روماتولوژی معاینه شود و در صورت تشخیص بیماری آرتریت رومائید درمان مناسب را دریافت کند.

به گفته این متخصص، تشخیص بیماری آرتریت رومائید، بالینی بوده و باید از سوی پزشک صورت گیرد. البته تست های آزمایشگاهی و روش های تصویر برداری در کنار علائم بالینی به تشخیص بیماری کمک می کند. باید توجه داشت که مصرف نکردن دارو در ماه های اول بیماری می تواند باعث گسترش گرفتاری مفاصل و شروع تخریب آنها شود.

نشان روماتیسم بر پوست
نوعی روماتیسم وجود دارد که روماتیسم پسوریازیسی نامیده می شود و در کسانی دیده می شود که به بیماری پوستی پسوریازیس مبتلا هستند.

این روماتولوژیست در این باره توضیح می دهد: یک چهارم مبتلایان به پسوریازیس که یک بیماری مزمن پوستی است، ممکن است مبتلا به روماتیسم مفصلی نیز شوند. البته این نوع روماتیسم از بعضی جهات با آرتریت رومائید تفاوت دارد. در این بیماران، مشاهده ضایعات پوستی می تواند به تشخیص این نوع روماتیسم کمک کند.

وی می افزاید: مسلما در آرتریت رومائید، آسیب پذیر ترین ارگان ها، مفاصل متحرک در اندام های فوقانی و تحتانی هستند که در صورت درگیری و بی توجهی به درمان می توانند تخریب و باعث کاهش کارایی فرد شوند.

روماتیسم در کمین شماست
اما بیماری ورم مفاصل چه کسانی را و به چه دلایلی درگیر می کند؟

نجفی زاده در پاسخ می گوید: آرتریت رومائید در هر سنی می تواند ایجاد شود، اما شایع ترین سن شروع بیماری بین سنین 30 تا 50 سالگی است. البته خانم ها دو تا سه برابر بیشتر از آقایان به این بیماری مبتلا می شوند. علت ابتلا به این بیماری دقیقا مشخص نیست، اما زمینه های ژنتیک فردی همراه با کارکرد نادرست سیستم ایمنی که تحت تاثیر عوامل ژنتیکی اتفاق می افتد در کنار عوامل و فاکتورهای محیطی دست به دست هم داده و بیماری را ایجاد می کند. به بیان دیگر، ژن ها به نوبه خود ممکن است در معرض عوامل محیطی که باعث تشدید آرتریت می شوند قرار بگیرند.

عوامل محیطی تشدید کننده خطر آرتریت رومائید شامل صدمه به مفصل در افرادی می شود که دچار آسیب های مفصلی ناشی از ورزش یا حوادث می شوند. همچنین چاقی و وزن زیاد روی مفاصل فشار وارد می کند و به مفاصل بدن ازجمله مفاصل زانو، لگن و ستون فقرات آسیب می زند.

به داد مفاصل بیمارتان برسید
بیماری آرتریت رومائید در صورت درمان نشدن و در موارد کمی، حتی با درمان نیز می تواند باعث تخریب و کاهش کارآیی مفاصل و بیمار شود. در کنار این موارد، عوارض خارج مفصلی بیماری و عوارض احتمالی دارو ها نیز می تواند بر مشکلات بیمار افزوده شود.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان مطالب فوق می گوید: درمان ورم مفاصل دارای جنبه های مختلف بوده، ولی پایه اصلی آن را آموزش به بیمار و مصرف دارو تشکیل می دهد. در سیر بیماری نیز متخصص روماتولوژی می تواند از کمک همکاران روان شناس، ارتوپد و چشم پزشک و دیگر تخصص ها نیز استفاده کند. البته در 15 درصد از بیماران، مصرف داروها باعث بهبود قطعی بیماری می شود، ولی در بقیه بیماران، داروها باعث کنترل بیماری و حفظ کیفیت مطلوب زندگی بیمار خواهد شد.

به یاد داشته باشید که در حال حاضر روش قطعی برای پیشگیری از ابتلا به آرتریت رومائید وجود ندارد، اما پیشگیری از عوامل خطر بیماری ازجمله چاقی و کشیدن سیگار می تواند از عوامل پیشگیری کننده از روماتیسم محسوب شود.