کارآفرینان منتظر توافق هسته‌ای/ آمریکایی‌ها از بازار ایران جا مانده‌اند

شاید بتوان نظام سرمایه داری فراگیر را جدیدترین انقلابی دانست که در ایران تحول ایجاد کرده است. لابی هتل بین المللی آزادی تهران بازاری امروزی بود که مردمانی از سرتاسر جهان در آن مشغول مذاکره برای سرمایه گذاری بودند. اعضای آمریکایی هیات سازمان روسای جوان که ما عضو آن بودیم، تنها آمریکایی های حاضر در این بازار بودند و تنها آنها بودند که معامله ای انجام نمی دادند. چه عقیده ما این باشد که توافق بر سر چارچوب توافقنامه هسته ای بهترین نتیجه ای بود که می توانستیم به آن دست یابیم و چه ناراضی باشیم، به نظر می رسد ایران و باقی جهان با تفکر اینکه توافق نهایی در پایان ماه ژوئن قابل دستیابی خواهد بود، رو به جلو پیش می روند.

تجار ترکیه ای، آلمانی و چینی همه آسانسورها و اتاق های کنفرانس را پر کرده بودند؛ هفته پیش حسن روحانی رئیس جمهور ایران دست در دست همتای ترکیه ای خود قدم می زد و این در حالی بود که دو کشور بر سر موضوع سوریه اختلاف نظر دارند؛ روس ها از یک معامله تسلیحاتی خبر دادند؛ قطر و دوبی با پیش بینی تجارت قانونی با ایران، همه تلاش خود را برای به روزرسانی بنادر به کار گرفته اند و چین یک قدم فراتر رفته است و اکنون بزرگترین شریک تجاری ایران محسوب می شود.

بله تحریم های مالی مشکلاتی ایجاد کرده است و نشانه هایی از این مشکلات را می توان در ساختمان های نیمه ساخته در تهران، اصفهان و شیراز مشاهده کرد و از سوی دیگر، کارآفرینان و تجار ایرانی که با آنها ملاقات کردیم، بی صبرانه منتظر تبدیل رویاهایشان به حقیقت بودند. اما در زندگی روزمره در ایران نمی توان هیچ تاثیری از تحریم ها دید. رستوران های مشابه کی اف سی و استارباکس از پیش در تهران مشغول به کار بوده اند تا شاید یک زمانی به نمایندگی رسمی تبدیل شوند. فیس بوک در ایران فیلتر شده است، اما حدود 15 میلیون کاربر منتظر این هستند که شبکه های تلفن همراه به نسل سوم (3G) ارتقاء یابد. کارآفرینان جوان در سرتاسر کشور نمونه هایی فارسی از شرکت های خارجی خدمات و خرید و یا سفارش و ارسال هدایای اینترنتی را به راه انداخته اند.

اقتصاد ایران بر پایه فروش نفت و دور زدن تحریم ها کار می کند. تحریم ها بازارهای غیرقانونی ایجاد کرده اند که به جای مجازات دولت ایران و افراد نزدیک به دولت، در مقابل به ثروت افراد بسیاری افزوده اند و عملا برخی از همین افراد هستند که برای محافظت از منافع خود، با توافق هسته ای مخالفت می کنند. اما نسل جدید ایران از افزایش بی مورد هزینه ها و تلاش برای دور زدن تحریم ها خسته است.

بر خلاف آنچه که در رسانه های آمریکایی مطرح می شود، هیات ما تابلوهای اندکی را با شعار «مرگ بر آمریکا» مشاهده کرد. اما در مقابل، صدها تابلو و پوستر در خیابان ها دیدیم که یادبودی از خاطره شهدای جنگ ایران و عراق بودند. جنگی که حدود 30 سال پیش رخ داد، برای ایرانی ها یادآور صدها هزار نفری است که در نتیجه حمله صدام حسین (به گفته ایرانی ها با حمایت عربستان سعودی و آمریکا) جان خود را از دست دادند؛ جنگی که در آن تسلیحات شیمیایی بی رحمانه علیه غیرنظامیان مورد استفاده قرار گرفت. بسیاری از ایرانی ها از این مسئله شکایت داشتند که چرا زمانی که صدام از تسلیحات کشتار جمعی استفاده کرد، هیچ کسی به اقدام وی اعتراض نکرد و آن را «عبور از خطوط قرمز» ندانست.

جنگ هشت ساله به بی اعتمادی و نگرانی شدید روحانیون در ایران تبدیل شد و امروز رسانه های دولتی ایران هشدار می دهند فعالیت های داعش که از سوی عربستان سعودی حمایت می شود در عراق و سوریه و یمن می تواند تکرار جنگ خونین دهه 1980 از سوی عرب ها به شیوه نوین آن باشد. اما بسیاری از سفرای کشورهای اروپایی در تهران به این مسئله اشاره کردند که تاثیرات جنگ ایران و عراق (همچون بی اعتمادی و وحشت) در نسل جدید کمتر مشاهده می شود.

یک کارآفرین جوان به این مسئله اشاره کرد که ایرانی ها و آمریکایی ها وجوه مشترک زیادی دارند: اقتصاد ایران نیز به سمت خصوصی سازی پیش می رود و در بازار سهام ایران نام بیش از 300 شرکت فهرست شده است و زنان به طور فزاینده در تجارت فعالیت می کنند.

شرایط حقیقی ایران و شبکه تجاری گسترده در این کشور به ما یادآور می شود که توافق هسته ای میان دولت ایران و آمریکا به دست نمی آید؛ بلکه توافقی است میان ایران در حال تغییر با جامعه بین المللی. قطار ایستگاه را ترک کرده و دیگر برای تلاش های تندروها در ایران و یا در سنای آمریکا برای متوقف کردن آن خیلی دیر شده است.