زمینه های همکاری تجاری آمریکا با ایران پس از تحریم

نشریه خبری کوارتز آمریکا دیروز (جمعه)، با اشاره به علاقه شرکت های آمریکایی و دیگر شرکت های غربی برای بازگشت به ایران نوشت؛ پس از لغو تحریم ها زمینه های بسیاری برای همکاری اقتصادی با ایران وجود دارد.

کوارتز ادامه داد: قبل از انقلاب 1979 (1357) آمریکا و ایران روابط نزدیکی برپایه تجارت انرژی و اولویت های مشترک امنیتی جنگ سرد داشتند. تجارت دو جانبه دو کشور در سال 1978 با صادرات 3.7 میلیارد دلاری آمریکا به ایران و واردات 2.9 میلیارد دلاری آن از ایران به اوج رسید.

در شب انقلاب، آمریکا و آلمان غربی، بزرگ ترین شرکای تجاری ایران بودند. نزدیک 50 هزار آمریکایی در ایران کار و زندگی می کردند. در مقابل، کالاهای آمریکایی بویژه کالاهای نظامی، تجهیزات صنعتی، فناوری و تولیدات کشاورزی و مصرفی 16 درصد واردات ایران را تشکیل می داد. حدود 50 تا 75 درصد واردات برنج، گندم و غلات ایران در دهه 1970 از آمریکا تامین می شد.

پس از انقلاب، بویژه پس از ماجرای گروگانگیری، رابطه تجاری ایران - آمریکا کاهش پیدا کرد. واردات نفت از ایران در اواخر سال 1979 به تعلیق درآمد و در سال 1980 روابط دیپلماتیک با تهران بشدت کاهش یافت.

اما روابط ایران - آمریکا از سال 1981، با آزاد شدن گروگان های آمریکایی، بار دیگر از سر گرفته شد. در این سال صادرات آمریکا به ایران بالغ بر 300 میلیون دلار بود که البته با صادرات 3.7 میلیارد دلاری آن در سال 1978 فاصله بسیاری داشت. صادرات ایران به آمریکا نیز 64 میلیون دلار بود که از صادرات 2.9 میلیارد دلاری آن در سال 1978 کمتر بود.

شرکت های نفتی آمریکا تا قبل از شدید تر شدن تحریم ها، از طریق شرکت های زیرمجموعه خود به خرید نفت از ایران ادامه دادند.

صادرات مهم آمریکا به ایران در سال های اخیر شامل گندم، برنج، سویا، ذرت، لبنیات، چوب خمیر کاغذ، پلاستیک، تجهیزات پزشکی و دارویی بوده است.

ایران پس از عربستان سعودی، دومین واردکننده گندم در منطقه است. آمریکا در سال 2014 از لوازم پزشکی تا شکلات و حتی آدامس به ایران صادر می کرد.

شرکت های آمریکایی و دیگر شرکت های غربی دوباره علاقه مند بازگشت به ایران هستند.

رامین ربیعی از شرکت سرمایه گذاری فیروزه به بی.بی.سی گفت: ایران آخرین بازار بزرگ و بکر جهان است. در حدود 65 درصد جمعیت این کشور زیر 35 سال دارند و ضریب باسوادی در میان جمعیت 15 تا 24 سال، 98 درصد و در میان بزرگسالان 85 درصد است. درحدود نیمی از خانوارهای ایران به اینترنت دسترسی دارند.

در سال 2013، بانک جهانی ایران را در رده بالای کشورهای با درآمد متوسط قرار داد و سرانه درآمد آن براساس شاخص برابری قدرت خرید را 15 هزار و 610 دلار اعلام کرد.

حتی تحت تحریم نیز، یک بار دیگر، اقتصاد ایران پس از عربستان سعودی، دومین اقتصاد بزرگ منطقه شد و در سال 2013 رتبه سی و دوم جهان را در تولید ناخالص داخلی بدست آورد.

فرهنگ مصرف ایران بشدت به غرب گرایش دارد. در دهه گذشته، خواروبار فروشی ها و بازارهای فروش به سبک غرب در ایران محبوبیت پیدا کرده اند. در شهرهای بزرگ به ویژه تهران، برندهای لوکس آمریکایی و اروپایی به خاطر کیفیتشان، مشهور هستند.

برند نوشیدنی هایی مانند کوکا کولا و پپسی کولا برای سال ها در ایران رونق داشت و محبوب تر از نوشابه زمزم بود. حضور غیرقانونی از نام رستوران ها و کافی شاپ های آمریکا در ایران، مانند مک دونالد و پیتزا هات نشان دهنده فرصت این شرکت ها در توسعه زیرمجموعه های خود در ایران است.

برند کالاهای الکترونیکی آمریکایی مانند اپل و دل هنوز به ایران قاچاق می شوند.

ایران همچنین یکی از بزرگ ترین بازارهای اتومبیل در خاورمیانه را دارد. قبل از انقلاب، اتومبیل های آمریکایی در ایران بسیار محبوب بودند. جنرال موتورز با یک شرکت ایرانی قبل از سال 1979 همکاری می کرد. صنعت اتومبیل به لحاظ تاریخی، بزرگ ترین صنعت غیرنفتی ایران محسوب می شود.

ایران با جمعیت زنان خود بالغ بر 40 میلیون نفر، دومین بازار بزرگ مصرف لوازم آرایش در خاورمیانه است. برای بیش از یک دهه، تاجران ایرانی برندهای برتر لباس آمریکا مانند 'ویکتوریاز سکرت' را در ایران می فروختند.

ایران همچنین یک بازار تضمینی برای محصولات تنباکویی آمریکا است. برند مارلبورو سال ها در ایران محبوب بوده است. تا سال 2006، سیگار، سهم بالایی از صادرات آمریکا به ایران را تشکیل می داد و هنوز هم برندهای غربی سیگار به ایران قاچاق می شوند.

صنعت هواپیما، بخش دیگری است که شرکت های آمریکایی می توانند در آن ورود کنند. تا پاییز 2014، تحریم ها، شرکت های آمریکایی را از فروش قطعات هواپیما به ایران باز داشته بود. در ناوگان قدیمی هوایی ایران که شامل 12 هواپیمای بویینگ نیز است، برخی از هواپیماها بیش از 30 سال قدمت دارند.

ایران از اواخر سال 2013 تاکنون، 3 قرارداد با شرکت بویینگ امضا کرده است. دو تای آنها تمدید قرارداد موجود و یکی قرارداد جدید میان ایران ایر و شرکت آمریکایی بوده است. شرکت بویینگ تاکنون 7 موتور هواپیمای شرکت ایران ایر را تعمیر کرده است.