همه‌چیز درباره «تحریم»
در انواع تحریم علیه کشورها، تحریم اقتصادی به عنوان سخت‌ترین نوع تحریم معرفی شده است، چراکه شبکه بانکی و عموم جامعه بویژه بخش بازرگانی و تجاری کشور مورد تحریم را درگیر می‌کند.
تحریم‌های اعمال‌شده بر کشور ما در سال‌های اخیر از موضوعات چالش‌برانگیز و مهم بین‌المللی بوده که اغلب رسانه‌ها از نگاه‌های مختلف به آن پرداخته‌اند. در این گزارش سعی بر این است تا با ارائه اطلاعاتی در خصوص تحریم‌های اقتصادی و انواع این تحریم‌ها علیه کشورمان تأثیر رفع تحریم‌های اقتصادی پس از توافق نهایی هسته‌ای بررسی شود.
تحریم چیست؟
از منظر عمومی تحریم تعاریف متنوعی دارد. برخی از مردم آن را به عدم ورود کالا به کشور تعبیر می‌کنند برخی دیگر بسته شدن مسیرهای صادرات. اما آنچه در تعاریف آکادمیک درباره تحریم آورده شده است، اقدام برنامه‌ریزی‌شده یک یا چند دولت، از طریق محدود کردن مناسبات اقتصادی است که برای اعمال فشار بر کشوری با مقاصد مختلف سیاسی انجام می‌شود.
تاریخی‌ترین تحریم در دوران تبادلات اقتصادی، تحریم پیامبر اسلام حضرت محمد(ص) و یارانش در شعب ابی‌طالب برای پیشگیری از گسترش دین مبین اسلام بود. اما به سبب افزایش ارتباط دولت‌ها در تاریخ معاصر جهان، تحریم‌های معروف در دوره کنونی به ظهور پیوسته است. کشورهایی چون کوبا، سوریه، عراق و کره شمالی مدت‌ها تحریم بوده‌اند.
با این حال برخی تحریم‌ها به لحاظ زمان و شرایط اعمال آن بسیار متمایز بودند. بزرگترین تحریم‌های تاریخ، تحریم آلمان پس از جنگ جهانی اول و تحریم گسترده ایران در سال 2012 به بعد بوده است و حتی تحریم ایران را بزرگترین تحریم تاریخ بشر می‌دانند.
عمده تحریم‌ها علیه ایران پس از وقوع انقلاب 57، بعد از اشغال سفارت آمریکا در تهران شکل گرفت و در پی چالش بر سر برنامه هسته‌ای ایران شدت بیشتری یافت. برنامه اتمی ایران از سال 85 و به دنبال ارجاع پرونده این کشور از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شورای امنیت، با تحریم‌های مختلفی مواجه شده است. تحریم‌های ایران را از نظر تحریم‌کنندگان می‌توان به چهار دسته کلی تقسیم‌بندی کرد:
- تحریم‌های چندجانبه همچون تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل
- تحریم‌های اتحادیه اروپا
- تحریم‌های تک‌جانبه از سوی کشورهای مختلف مانند ایالات متحده
- تحریم‌های کنگره آمریکا
با همکاری این چهار گروه طی سال‌های مختلف تحریم های اقتصادی و غیر اقتصادی بر کشور ما تحمیل شد. اگرچه اعمال این تحریم‌ها در روند پیشرفت و تکامل و رشد کشور ما در عرصه‌های مختلف علمی، اقتصادی، بین‌المللی و ... اثر چندانی نداشت، اما بخشی از این تحریم روابط بانکی با کشورهای دیگر را محدود کرده و در روند تبادلات تجاری و مالی کشور تأثیرات منفی برجای گذاشت.
شبکه بانکی پس از تحریم
فارغ از در نظر گرفتن این اثرات برای بررسی آینده در انتظار شبکه بانکی کشور، در صورت تحریم‌ها باید از دو زاویه به موضوع نگریست؛ نگاه اول تأثیری است که تغییرات ایجاد شده در بخش واقعی اقتصاد پس از لغو تحریم‌ها بر بخش غیرواقعی و در رأس آن‌ها شبکه بانکی می‌گذارد. نگاه دوم نیز باید متوجه تأثیرات مستقیمی باشد که شبکه بانکی از لغو محدودیت‌ها و تحریم‌ها خواهد پذیرفت.
واقعیت این است که به علل مختلفی مانند کاهش شدید درآمدهای نفتی، عدم دسترسی به ارز حاصل از فروش نفت، افزایش جهشی قیمت ارزها از جمله دلار و محدودیت‌های موجود بر سر راه انتقال ارز حاصل از صادرات و ... در اوج دوران تحریم‌ها، نیاز به نقدینگی در بخش واقعی اقتصاد به شدت افزایش یافته بود و چشم همه نیز به سمت بانک‌ها بود.
بانک‌ها نیز با وجود اینکه تمام تلاش خود را برای پرداخت حداکثر تسهیلات ممکن انجام می‌دادند اما باز هم به علل مختلفی با کمبود منابع مواجه بودند و در نتیجه بخش زیادی از منابع مورد نیاز در اختیار متقاضیان تسهیلات قرار نمی‌گرفت.
با توجه به این شرایط می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که در صورت لغو تحریم‌ها و گشایش‌های تعریف شده در مسیرهای تأمین منابع مالی، افزایش درآمد نفت و تزریق منابع مالی به بخش واقعی از راه‌هایی غیر از شبکه بانکی، طبیعتاً فشار بر بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات کاهش پیدا خواهد کرد.
علاوه بر این با بهبود فضای کسب و کار، بازگشت رونق به تولید و رشد اقتصادی، تسهیلات‌گیرندگانی که پیش از این توان بازپرداخت وام‌های دریافت کرده را نداشتند، این امکان را می‌یابند تا معوقات را پرداخت کنند و همین مسأله نیز به بهبود تراز تسهیلات و منابع بانک‌ها کمک خواهد کرد.
از جنبه دیگر می‌توان به رفع محدودیت‌های مستقیمی اشاره کرد که با لغو تحریم‌ها از دست و پای شبکه بانکی کشور باز خواهد شد.
یکی از منابع قابل توجه درآمدی برای بانک‌ها، گشایش ال‌سی‌های ارزی برای فعالیت‌های اقتصاد است. این کار طی سال‌های تحریم بویژه سه سال اخیر تقریباً متوقف شده بود و جز در موارد خاص، اغلب بانک‌های کشور امکان گشایش ال‌سی ارزی نداشتند. با رفع تحریم‌ها و برقراری مجدد ارتباط میان شبکه بانکی ایران و جهان، ال‌سی ارزی به عنوان منبع درآمد به بانک‌ها کمک خواهد کرد.
امکان تأسیس یا افزایش شعب خارج از کشور از دیگر زمینه‌هایی است که در صورت لغو تحریم‌ها، شبکه بانکی کشورمان می‌تواند فعالانه در آن نقش ایفا کند. چنین شعبی در جذب منابع، پرداخت تسهیلات با قیمت مناسب و تسهیل تبادلات ارزی بسیار مفید خواهند بود که نتیجه همه این‌ها افزایش درآمدها بانک‌ها است.
منبع: خبرآنلاین
نظر شما