از معامله‌ناکام تا توافق‌بزرگ/ اسرائیل بزرگترین بازنده توافق ایران و آمریکا است
چارلز ناس، کاردار اسبق ایالات متحده آمریکا در تهران: عربستان سعودی و شیخ‌نشین‌های سنی در حالی از احساسات ضد سنی ایران شکایت می‌کنند که خودشان به طور قابل توجهی احساسات و اقدامات ضد شیعه را به منظور تضعیف سیاست‌های ایران در منطقه ترویج می‌دهند.
واکنش های فوری به توافق هسته ای میان ایران و شش کشور مذاکره کننده تا حدودی کاسته شده است و هم اکنون می توانیم با آرامش به ارزیابی نشست هسته ای بپردازیم. اولین نتیجه ای که می گیریم این است که رئیس جمهور اوباما در مصاحبه مطبوعاتی اش مبالغه نکرد: این یک توافق بزرگ است که احتمالاً بازی در خاورمیانه را عوض می کند. این مسئله برای مخالفانی که در کنگره هستند و هیچ چیز نمی دانند، یک یادآوری بود تا بدانند خرد و صبر به همراه دیپلماسی می تواند کار کند.
وقتی اوباما به ریاست جمهوری انتخاب شد، نمی توانست اقدامات چندانی در ارتباط با هند، پاکستان و کره شمالی که هر کدام سلاح هسته ای داشتند، انجام دهد. اسرائیل و ایالات متحده، ایران را به عنوان یک کشور پیچیده هسته ای می دیدند که در عین حال به عنوان یک قدرت بالقوه هسته ای، تهدیدی برای امنیت اسرائیل و مسبب رقابت تسلیحات هسته ای احتمالی در خاورمیانه است.
اوباما همانند روسای جمهوری قبلی متعهد به حفظ امنیت اسرائیل است، اما همچنین این نکته را هم اعلام کرده است که قصد دارد تا جایی که ممکن باشد رقابت ها و دشمنی های گذشته را حل کند. (کوبا در آمریکای جنوبی، دومین مثال در زمینه پاک کردن میراث گذشتگان است.)
چرا کارشناسان عاقل همانند اکثریت مردم آمریکا موافق این توافق هستند؟ چون ایران موافقت کرده است بر برنامه هسته ای اش محدودیت هایی اعمال کند. اما نقطه کلیدی از نظر شرکت کنندگان غربی در این مذاکرات، رژیم بازرسی دقیقی است که آژانس بین المللی انرژی هسته ای از استخراج اورانیوم از معادن تا فرآیند غنی سازی را انجام می دهد. بازرسان احتمالاً می توانند هرگونه تلاش برای تقلب در شرایط توافقنامه را شناسایی کنند. ایران تاکنون چندین بار اعتراض کرده است که به هیچ وجه قصد و جاه طلبی برای تبدیل شدن به یک قدرت هسته ای را نداشته است.
ایران در سال 2003 پیشنهاد «معامله بزرگ» را داده بود، اما با انتخاب رئیس جمهور اوباما و روحانی بود که در نهایت درها برای گفتگوی دو کشور باز شد، به ویژه درباره مسائلی که بر ثبات خاورمیانه و جنگ یا صلح تاثیر می گذارد. این درحالی است که ایران تحت فشار تحریم ها است و قصد دارد به این انزوای اقتصادی و دیپلماتیک خود پایان دهد.
از بهبود روابط میان ایالات متحده و ایران از سال 2003 در غیاب یک لابی موثر و همزمان حملاتی که از سوی رسانه های آمریکایی صورت می گرفت، ممانعت به عمل آمد. در واقع دو کشور دارای منافع استراتژیکی در افغانستان، عراق و پاکستان هستند. ایجاد توازن میان نگرانی های مشابهی همچون اختلاف بر سر سوریه و آینده اسد، حزب الله و تهدیدش برای اسرائیل هم وجود دارد. البته به نظر می رسد دو کشور در ماه های اخیر تلاش هایی برای حل این قبیل مسائل هم داشته اند. دیپلماسی حکیمانه بیشتر از این می تواند تلخی روابط میان دو کشور را برطرف کند. اما صبر و تمایل ما که می تواند پیاممان را به رهبران ایران در زمینه روابط حقوقی و اجتماعی برساند، ضروری است.
در مقیاس بزرگتر منطقه ای، سیاست ما در خاورمیانه سال هاست که بر اساس برتری اسرائیل و متحدین غیررسمی اش، پادشاهی های سنی که منابع مالی اصلی سازمان های مختلف تروریستی سلفی را تامین می کنند، تعیین شده است. عربستان سعودی و شیخ نشین های سنی در حالی از احساسات ضد سنی ایران شکایت می کنند که خودشان به طور قابل توجهی احساسات و اقدامات ضد شیعه را به منظور تضعیف سیاست های ایران در منطقه ترویج می دهند.
بزرگترین بازنده توافق، از لحاظ شخصی، نتانیاهو و از لحاظ ژئوپولیتیک، اسرائیل است. نتانیاهو با ترس خودساخته ای که به وجود آورده است، هر سال ادعا می کند که ایران در حال دستیابی به سلاح هسته ای است. سرمایه گذاری های وی در سیاست داخلی آمریکا شکست خورده است و اقدامات وی برای ممانعت از توافق که خواست اوباما و کری است، احمقانه به نظر می رسد.
* معاون سفیر و کاردار ایالات متحده در ایران در روزهای اول انقلاب. ناس به غیر از ایران سابقه فعالیت در پاکستان، هند، ترکیه و افغانستان را هم دارد.
منبع: دیپلماسی ایرانی
نظر شما