نامه 118 استاد دانشگاه به روحانی در مورد محیط زیست

118 استاد دانشگاه در نامه ای به رییس جمهوری خواستار توجه بیشتر به محیط زیست شدند که بر این اساس گردآورنده این نامه به ایرنا گفت: بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با فعالان عرصه محیط زیست نشان از توجه ویژه به این بخش دارد.

دکتر حسین آخانی استاد دانشگاه تهران و تهیه کننده نامه محیط زیستی و گردآورنده امضای آن افزود: مقام معظم رهبری در دیدار با مسوولان و فعالان عرصه محیط زیست و منابع طبیعی بر حفاظت از این عرصه ها تاکید کردند.

وی اظهار کرد: امروزه محیط زیست یکی از دغدغه های اصلی دولت است و بعد از فرمایشات مقام معظم رهبری قطعا از سوی دولت توجه بیشتری به این مقوله خواهد شد.

استاد دانشگاه تهران ادامه داد: بر این اساس نامه ای خطاب به رییس جمهوری تهیه و به امضای 118 استاد دانشگاه رسیده است و در آن از دکتر روحانی خواسته شد تا به محیط زیست توجه ویژه ای داشته باشد.

وی افزود: امروزه محیط زیست نه تنها دغدغه دولت است بلکه جوامع علمی و افکار عمومی نیز نگران شرایط محیط زیستی کشور هستند بنابراین انجام چنین کارهایی مانند تهیه نامه های مرتبط تاثیر زیادی در حفاظت از آن خواهد داشت.

آخانی گفت: این نامه از طریق مرکز بررسی استراتژیک ریاست جمهوری به دفتر رییس جمهوری ارسال شده است.

به گفته وی، این اساتید خواستار انتقال جاده پارک ملی گلستان، مطالعه زیست محیطی در خصوص طرح های گردشگری و اخذ تدبیر در مورد پروژه های سدسازی شدند و نسبت به نابودی جنگل ها اظهار نگرانی کردند.

متن نامه اساتید دانشگاه به رییس جمهوری که در پایگاه خبری محیط زیست منتشر شده به این شرح است: 'درست در همان روزهایی که مردم ایران با رای سرنوشت ساز دولت تدبیر و امید را برگزیدند، نامه ای از طرف 520 دانشمند اقلیم شناس و بوم شناس خطاب به سران کشورها منتشر شد. در آن نامه متخصصان 44 کشور جهان نگرانی شدید خود را از بحران های محیط زیستی اعالم کردند. این دانشمندان با شواهد محکم علمی تاکید کردند در صورت ادامه روند تخریب محیط زیست تا سال 2050 کیفیت زندگی فرزندان ما به شدت افت می کند. این دانشمندان به 5 عامل مهم شامل اختلالات آب و هوایی، انقراض گونه ها، افت شدید تنوع اکوسیستم، آلودگیهای هوا، آب و خاک و در پایان رشد جمعیت انسان و مصرف بی رویه اشاره کرده و تاکید داشتند اگر دولتها اقدامات موثری در خصوص این بحرانها انجام ندهند آینده بشر با مشکالت زیادی مواجه خواهد شد.ناگفته پیداست که کشوری مانند ایران با قدمت زیاد تاریخی و بهره وری گسترده از منابع طبیعی و قرار گرفتن در کمربند خشک کره زمین از شکنندگی بیشتری برخوردار است. رخدادهایی از جمله خشک شدن دریاچه ارومیه – که از دغدغه های جدی دولت تدبیر و امید است – نشان از اوضاع بسیار آسیب پذیر و نگران کننده محیط زیست کشورمان دارد اما متاسفانه به رغم اطلاع رسانی وسیع سال های اخیر در رسانه های کشور در خصوص بحران های زیست محیطی، هنوز نشانی از تغییر جدی و معنیدار در سیاستهای کلان ملی دیده نمی شود.

افت شدید جایگاه ایران در شاخص های مختلف محیط زیستی از یک سو و اوج شاخص هایی چون سدسازی، جاده سازی، ساختمان سازی، خودروسازی و صنایع آالینده از سوی دیگر همه نشان از جهت گیری اقتصاد کلان کشور در گسترش سازه هایی است که با به جا گذاشتن رد پای اکولوژیکی وسیع، برای ما و فرزندانمان رفاه نیاورده است، بلکه به عکس مصیبت هایی مانند آلودگی شدید بسیاری از شهرها، کشتار سالیانه حدود 20000 نفر از هموطنانمان در سوانح رانندگی و کاهش شدید عرصه های جنگلی و مرتعی، آتش سوزی و یا خشک شدن اکوسیستم های کشور در اثر به هم خوردن توازن آبی، ناقوس اضمحلال طبیعت و تمدن ایران را به صدا درآورده است. همه این رفتارها نقض صریح اصل 50 قانون اساسی است که در آن حفظ محیط زیست را برای پویایی نسل امروز و فردا وظیفه دولت می داند.

آخرین حلقه از زنجیره تصمیمات شتابزده و مخرب، مجوز اجرای برنامه گردشگری متمرکز در جزیره آشوراده است که در سفر اخیر ریاست جمهوری به استان گلستان اعلام شد. این منطقه به عنوان تنها جزیره دریای مازندران ( خزر) با سابقه بیش از 45 سال حفاظت و برخورداری از جایگاه حفاظت بین المللی است که هر گونه تغییر کاربری آن بر خلاف قوانین مصرح داخلی و کنوانسیون های بین المللی بوده و آسیب های جدی اکولوژیکی را به همراه خواهد داشت.

امضاء کنندگان این نامه از اعضای هیات علمی دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی کشور از جنابعالی انتظار دارند که به عنوان حقوقدان با اجرای اصل 50 قانون اساسی بیش از دولت های قبلی به محیط زیست توجه کنید و با جدیت تمام آنطور که در سخنان نوروزی خود هم تاکید داشتید حفظ محیط زیست را سر لوحه اولویت های دولت قرار دهید. لذا از جنابعالی چند درخواست مشخص داریم که انتظار است بطور جدی پیگیری و ما را از نتایج عملی آن مطلع فرمایید.

- انتقال جاده پارک ملی گلستان خواست همه متخصصان، محققان و فعالان محیط زیست و به خصوص سازمان حفاظت محیط زیست است. بعضی از امضاء کنندگان این نامه، که در دو نامه دیگر به روسای جمهور قبلی سید محمد خاتمی و محمود احمدی نژاد ( در تاریخ های 30 اردیبهشت 13٨2و 25 مهر 13٨5 )این درخواست را مطرح کردند، این بار امیدشان به جنابعالی است تا با تدبیر، به این خواست جمعی پاسخ شایسته ای بدهید.

با تغییر کارکرد جاده فعلی در پارک ملی گلستان به مسیر طبیعت گردی و ساخت جاده جایگزین در شمال پارک زمینه توسعه گردشگری پایدار و شکوفایی اقتصادی بخش های ترکمن نشین میسر می شود و دولت می تواند این منطقه بی نظیر را در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت کرده و منبع ارزی پایداری برای نسل های امروز و فردا به جا بگذارد، جاده فعلی با شرایط ساختاری و اثرات تخریبی که دارد حتی ممکن است به نزول رتبه حفاظتی منطقه و تغییر عنوان اولین پارک ملی ایران منجر شود.

- با دستور و حمایت جنابعالی کارگروه احیای دریاچه ارومیه با مشورت صدها محقق دانشگاهی داخلی و خارجی به نتایج مشخصی رسیدند که احیای این دریاچه فقط با اصالح حوضه آبریز ارومیه ممکن است. ولی بازهم خبرهای نگران کننده ای می رسد که حکایت از پیگیری جدی انتقال آب دریای مازندران به دریاچه ارومیه دارد که هم بر خلاف عقل جمعی است و هم در صورت اجرا جز به باد دادن بیت المال، تخریب شدید محیط زیست و بر جا گذاشتن ردپای اکولوژیکی، درمانی برای دریاچه ارومیه نخواهد بود. لذا از جنابعالی تقاضا داریم ضمن ادامه حمایت خود از تصمیمات متخصصان کارگروه احیای دریاچه ارومیه اجازه ندهید منابع بیت المال در شرایط سخت اقتصادی صرف پیگیری چنین پروژه هایی شود.

- متاسفانه حرکت نسنجیده دو و نیم دهه اخیر جنبش سد سازی در کشور نه تنها بخش عمده بودجه عمرانی کشور را به خود اختصاص داد، بلکه به دلیل عدم وجود مطالعات دقیق و نیاز سنجی، تاثیرات محیط زیستی خطرناکی به جا گذاشت که از جمله می توان به خشک شدن تالاب ها و دریاچه ها، گسترش ریزگردها، خشک شدن جنگل ها، نابودی میراث طبیعی و فرهنگی و از همه مهمتر دخالت وسیع در شبکه آبیاری پایدار و خدادادی کشور اشاره کرد.

همین امر مصرف آب را در کشور به یک باره افزایش داد و باعث تمرکز جمعیت در شهرهای بزرگ شد. این بی تدبیری که متاسفانه همچنان ادامه دارد و رویکرد جدید و خطرناکی به عنوان انتقال آب بین حوضه ای هم به آن اضافه شده است، آسیب بسیار جدی به پیکره طبیعی و حتی ساختارهای اجتماعی و امنیتی کشور وارد می کند.

ما تاکید داریم کشوری که در بسیاری از شاخص ها با مشکلات جدی مواجه است نمی تواند به داشتن جایگاه سوم جهانی در سد سازی افتخار کند چرا که توسعه پایدار، توازن رشد در همه زمینه ها است و نه یک یا دو زمینه خاص، لذا از جنابعالی درخواست تجدید نظر جدی در این سیاست ها را داریم. شاید هزینه کردن بودجه یک سد در زمینه آموزش و پژوهش، اصلاح الگوی کشاورزی و مصرف آب و حمایت از دانش کهن حفظ آب در زیر زمین ( قنات ) و شناخت پتانسیل ها و حفظ ذخایر ژنتیکی ما را از ساخت دهها سد بی نیاز می کند. این نهایت ظلم به منابع بیت المال کشور و آیندگان است که برای نمونه بودجه سدی در دره کمال در مجاورت پارک ملی گلستان با بودجه کل سازمان حفاظت محیط زیست کشور برابری کند، و یا سدی مانند گتوند بر بستر گنبدهای نمکی بنا شود و سدی چون داریان مهمترین چشمه طبیعی کشور مانند 'چشمه بل' را به زیر آب ببرد و سد خرسان با نابودی هزاران هکتار جنگل و نابودی جوامع محلی منطقه، اکوسیستم زاگرس و کارون را تهدید کند.

- ما از رویکرد دولت تدبیر و امید به استفاده از پتانسیل عظیم گردشگری کشور قاطعانه حمایت می کنیم لیکن بر این نکته تاکید داریم که طرح های مرتبط با اشکال مختلف گردشگری به ویژه اکوتوریسم که در ارتباط مستقیم با طبیعت است باید بر اساس نتایج مطالعات دقیق کالبدی، در چارچوب اصول و ضوابط مشخص و ظرفیت برد اکولوژیک تدوین و اجرا شوند.

تفاهم نامه اخیر دولت در خصوص تبدیل جزیره آشوراده به مرکز گردشگری، نمونه مشخص برنامه هایی است که بنابر شواهد متقن فراوان نه پایه بررسی های علمی دارد و نه بر اساس استانداردهای گردشگری پایدار در مناطق حفاظت شده طراحی شده است، بنابراین ما شفاف سازی برنامه مدیریت گردشگری را برای افکار عمومی، دوستداران محیط زیست و متخصصان خواستاریم.

از حضرتعالی استدعا می شود در صورتی که این برنامه مغایر با قوانین داخلی و کنوانسیون های بین المللی و همچنین اصول علمی، حفاظت و گردشگری پایدار ناهمسو تشخیص داده شود بدون هیچ ملاحظه ای ملغی گردد.

با توجه به موج جدید توجه سرمایه گذاران به سرمایه گذاری در زمینه گردشگری در عرصه مناطق حفاظت شده و برای جلوگیری از تکرار ماجرای سد سازی های بی رویه و بی ضابطه، این بار در زمینه گردشگری، ما خواستار آن هستیم که یک سند لازم الاجرای واحد برای انجام پژوهش های پایه و برنامه ریزی برای گردشگری پایدار درمناطق حفاظت شده توسط متخصصان تدوین شود.

- وضعیت جنگل ها در کشور بسیار نگران کننده است. از طرفی خشکسالی های سالهای اخیر و دخالت های نابجا در توازن آبی کشور و از طرف دیگر گسترش بی رویه جاده ها در مناطق جنگلی، زمین خواری و آتش سوزی های بسیار گسترده لزوم توجه دولت را به جنگل ها ایجاب می کند، لذا تقویت نیروهای حفاظتی و تقویت ناوگان هوایی اطفاء حریق از خواسته ای جامعه علمی و دانشگاهی است.

- آلودگی شهرها به خصوص کلان شهرها ناشی از بی توجهی به حمل و نقل عمومی و در عوض حمایت از صنعت ساخت خودروهای شخصی است. بی توجهی به حمل و نقل عمومی و توجه ویژه به زیرساخت حرکت وسایل نقلیه شخصی شامل جاده سازی و اتوبان سازی گسترده در شهرها و بین شهرها نشان از سیاستگذاری اشتباهی است که حاصلی جز مصرف سوخت، آلودگی، بیماری و کشتن و زخمی شدن صدها هزار نفر از هموطنانمان و تخریب محیط زیست و کشتار باقیمانده حیات وحش ندارد. لذا از حضرتعالی استدعا داریم، چنانچه در سخنان اخیر خود هم اعلام کردید گسترش راه آهن پیشرفته شهری و بین شهری را در برنامه های دولت به طور جدی لحاظ و سهم حمل و نقل عمومی را از محل درآمد یارانه ها پرداخت کنید.

حتی می توان با اختصاص مبلغی به عنوان مالیات حمل و نقل عمومی به بنزین و گازوئیل، منابع مالی لازم برای گسترش راه آهن و حمل و نقل عمومی را تامین کرد.

- درخواست پایانی ما تحول و ارتقای ساختاری در دستگاه های مسوول حفظ محیط زیست و منابع طبیعی و کاهش فشار سایر دستگاه ها بر آنها است. سازمان حفاظت محیط زیست از ضعف شدید ساختاری رنج می برد و به رغم وظایف بسیار گسترده از اقتدار، امکانات و منابع مالی، پرسنلی و تخصصی برای انجام این وظایف برخوردار نیست. لذا به جنابعالی پیشنهاد می شود تا دستور فرمایید ستادی به نام ' ستاد مطالعه و برنامه ریزی به منظور تشکیل وزارت محیط زیست و میراث طبیعی' متشکل از دانشگاهیان، محققان و نخبگان داخلی و خارجی و سازمان های بین المللی تشکیل شود تا ضمن مطالعه تجربیات موفق حفظ محیط زیست در سایر کشورها، منابع طبیعی و گردشگری، شیلات و آب را با توجه به رابطه تنگاتنگ و نزدیکی که سازمان های پراکنده فعلی دارند در یک وزارتخانه تجمیع نمایید.

در پایان تاکید می کنیم که حفظ محیط زیست، لازمه زندگی سالم و رهایی از وابستگی به سوخت های فسیلی و اقتصاد نفتی است. تجربه نشان داده است کشورهایی که به محیط زیست خود توجه بیشتری دارند نه تنها اقتصادی شکوفا و پایدار داشته بلکه با کاهش وابستگی آنها به سوخت های فسیلی سالم و رفاه مردم خود را هم تضمین می کنند.