نیمه پر لیوان سخنرانی نتانیاهو چه بود؟

نخست وزیر اسرائیل به کپیتال هیل (مقر کنگره) رفت تا مذاکرات هسته ای کاخ سفید با تهران را بر هم زند اما آیا او بی سر و صدا این سیگنال را ارسال نکرد که مایل به پذیرش یک توافق است؟
 
به گزارش فارن پالسی، بنیامین نتانیاهو روز سه شنبه از سخنرانی در کنگره استفاده کرد تا دولت ایران را با نازی ها مقایسه کند و بگوید تهران مسئول مرگ صدها آمریکایی است، ایران را متهم کند که به ناآرامی های خاورمیانه دامن می زند و از سوی دیگر هشدار دهد که این کشور هر چه در توان دارد را صرف زیرپا گذاشتن هر توافق هسته ای که از مذاکره با کاخ سفید حاصل شود، می کند.
 
اگر این لفاظی ها را کنار بگذاریم، رهبر اسرائیل احتمالا به طور ماهرانه ای این سیگنال را فرستاد که اسرائیل می تواند با توافق هسته ای ایران-آمریکا کنار بیاید، به این شرط که یکی از عناصر اصلی توافق در حال انجام تغییر کند. مشخص نیست که آیا کاخ سفید تمایلی به تلاش برای آغاز این بحث در مذاکرات با ایران دارد یا خیر- از سوی دیگر به نظر نمی رسد که تهران چنین تغییری را بپذیرد- اما سخنرانی نتانیاهو همانقدر که به دلیل مواردی که عنوان کرد قابل توجه بود، از جهت مسائلی که عنوان نکرد نیز اهمیت داشت.
 
این تغییر کلیدی شامل تقاضای همیشگی نتانیاهو می شود مبنی بر اینکه هر توافقی باید اطمینان دهد که ایران توانمندی غنی سازی اورانیوم در هر سطحی را در خاک خود نخواهد داشت. برای مثال در فوریه 2014 نتانیاهو در نشستی مشترک با آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان عنوان کرد که ممانعت از دستیابی ایران به بمب به معنای «غنی سازی صفر، سانتریفیوژ صفر، پلوتونیم صفر است.»
 
اما این گونه عبارات در سخنرانی سوم مارس نتانیاهو هیچ جایی نداشت. او توافق در حال انجام با تهران را از آن جهت مورد انتقاد قرار داد که به ایران اجازه می دهد زیرساخت های هسته ای خود را حفظ کند اما هرگز از عبارت «غنی سازی صفر» استفاده نکرد و صراحتا نیز اعلام نکرد که این مسئله باید بخشی از هر توافقی باشد که از نظر اسرائیل قابل پذیرش است.
 
ایلان گلدنبرگ، عضو ارشد سابق تیم صلح خاورمیانه جان کری گفت به نظر می رسد رهبر اسرائیل دریافته و پذیرفته که ایده پذیرش توافقی با «غنی سازی صفر» از سوی ایران در گزینه ها نیست. گلدنبرگ که مدیر برنامه امنیتی خاورمیانه در مرکزی برای امنیت جدید آمریکایی است گفت: «به نظر من نتانیاهو می گفت توافقی وجود دارد که او می تواند بپذیرد. نخست وزیر اسرائیل دریافته است که توافقی وجود دارد که او دوستش ندارد اما می تواند با آن کنار بیاید.»
 
نتانیاهو بخش عمده صحبت های خود را به یک نگرانی متفاوت اختصاص داد: اینکه توافق رو به انجام فعالیت هسته ای ایران را تنها برای 10 سال متوقف می کند و پس از آن تهران می تواند به طور بالقوه کار خود را بدون فشار تحریم های اقتصادی فعلی از سر بگیرد.
 
نتانیاهو در کنگره گفت: «شاید 10 سال در زندگی سیاسی، زمان زیادی به نظر می رسد اما برای زندگی یک ملت یک چشم زدن به شمار می آید. ما همگی این مسئولیت را داریم که ببینیم چه اتفاقی خواهد افتاد زمانی که توانایی هسته ای ایران به صورت مجازی بدون محدودیت خواهد بود و تمامی تحریم ها برداشته خواهد شد. ایران در آن صورت برای ساخت توانایی هسته ای گسترده که بر اساس آن بتواند بمب های هسته ای فراوانی تولید کند آزاد خواهد بود.»
 
سخنرانی نتانیاهو در حالی صورت گرفت که طی هفته های اخیر کاخ سفید از دعوت وی توسط رهبر جمهوری خواهان بدون آنکه اطلاعی به این نهاد داده شود، خشمگین بود و باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا و معاون ارشد وی اعلام کردند هیچ دیداری با نتانیاهو نخواهند داشت.
 
این فضای بد بر سخنرانی نتانیاهو در کنگره نیز سایه افکند. بیش از 50 تن از سناتورهای دموکرات و اعضای کنگره، از جمله شش تن از قانونگذاران یهودی این سخنرانی را تحریم کردند و چندین تن دیگر که در سخنرانی شرکت داشتند، از بخشی از اظهارات وی به خشم آمدند. نانسی پلوسی، رهبر اقلیت مجلس نمایندگان آمریکا گفت که این سخنرانی توهین به فهم آمریکا بود. اوباما نیز تاکید کرد که این سخنرانی هیچ نکته جدیدی نداشت.
 
البته همه کارشناسان هم انعطاف پذیری را در اظهارات نتانیاهو ندیدند. مارتین ایندیک، سفیر سابق آمریکا در اسرائیل که تا سال گذشته تیم صلح خاورمیانه جان کری را رهبری می کرد، گفت نتانیاهو به سختی با هرگونه توافق مخالفت کرد.
 
وی که در حال حاضر یکی از معاونان موسسه بروکینگز است گفت: «او به صراحت با این توافق مخالفت کرد. به عقیده من او می خواهد این توافق را از بین ببرد نه اینکه تغییرش دهد.»
 
در واقع نتانیاهو برای بد جلوه دادن چهره ایران، از تمام ایست ها گذشت. وی مدعی شد که تهران همانقدر برای آمریکا تهدیدآمیز است که برای اسرائیل، و 15 دقیقه نخست سخنرانی خود را به اظهار مثال های پرجزئیاتی پرداخت که در آنها ایران به طور مستقیم یا به صورت نیابتی به حملات علیه اهداف آمریکایی در سراسر خاورمیانه ارتباط داشته است.
 
وی در بخش هایی که به توافق آتی هسته ای میان ایران و گروه 1+5 مربوط می شد تاکید کرد که این توافق پس از 10 سال امکان ازسرگیری فعالیت های هسته ای را به ایران می دهد و از این جهت یک «توافق بد» است. وی مدعی شد: «این توافق مانع ایران در دستیابی به بمب نمی شود بلکه مسیر دستیابی به آن را هموار می کند.»
 
با این حال هنوز هم بسیاری از ناظران- از جمله دیپلمات هایی از منطقه و برخی از معاونان کنگره ای که ارتباط نزدیکی با مسائل خاورمیانه دارند- تفسیر سخنرانی نتانیاهو را تمایل وی به گفتگو در مورد مسائلی دانستند که تا پیش از این خط قرمز وی بود.