چرا اوکراین به تسلیحات نیازمند است

حرف مشترکی میان دیپلمات‌ها و سایر تحلیلگران سیاست خارجی زده می‌شود و آن اینکه راه‌حلی نظامی برای حل منازعه میان روسیه و اوکراین وجود ندارد. ناظران اغلب ادعا می‌کنند تنها راه موجود برای رسیدن به صلح و ثبات در آن منطقه راه‌حلی دیپلماتیک است. با‌این‌حال، با وجود آنکه توافق برای برقراری آتش‌بس در مینسک اعلام شده، اما روند خشونت‌ها باعث شد نیروهای اوکراینی مجبور به خروج از منطقه «دبالتسف» شوند. این موضوع نشان داد که اکنون زمان آن رسیده که به اقدامات لازم برای متوقف‌کردن هرگونه راه‌حل نظامی تحمیل‌‌شده از سوی کرملین، اندیشیده شود. در این راستا، سه‌اندیشکده آمریکایی روی این مساله پژوهش‌هایی را انجام داده‌اند؛ همگی آنها به این نتیجه رسیده‌اند آمریکا باید تجهیزات به اوکراین را نه‌تنها از طریق ارایه اسلحه‌های غیرکشنده که توسط پهپادها انجام می‌شود، بلکه با ارایه کمک‌های نظامی و دفاعی در قالب موشک‌های ضدزرهی ارسال کند. با‌این‌حال، دولت‌های اروپایی هنوز اشتیاقی به بازنگری در سیاست‌های چگونگی ارسال تسلیحات دفاعی به اوکراین ندارند اما در عوض تاکید می‌کنند راه‌حل دیپلماتیک تنها گزینه موجود برای رفع منازعه در اوکراین است. البته از دریچه نگاه اوکراین، مواجهه رودررو با روسیه یک‌گزینه قابل دوام نیست.

سال گذشته، زمانی که نیروهای جدایی‌طلب در منطقه «دونباس» بر اثر فشار نیروهای اوکراینی تا مرز در‌هم‌شکستن پیش‌رفتند، به‌نظر می‌رسید دولت اوکراین می‌تواند حاکمیت خود بر مناطق از کنترل خارج‌شده را اعاده کند. با‌این‌حال، این کرملین بود که به‌سرعت گروه‌هایی را در ابعاد گردان‌هایی از ارتش روسیه برای حمایت از شورشیان جدایی‌طلب روانه اوکراین کرد و نیروهای نسبتا ضعیف اوکراین نتوانستند در مقابل آنان ایستادگی کنند. این حرکت نشان داد مسکو متعهد به انجام هرکاری برای جلوگیری از شکست نظامی نیروهای جدایی‌طلب است و در‌همین‌راستا بود که واحدهای نظامی را به انجام عملیات علیه اوکراینی‌ها تشویق کرد. روسیه نشان داد در عزم خود راسخ است، حتی اگر وضعیت به حد قابل‌توجهی پیچیده شود. با توجه به چنین شرایطی، چشم‌انداز بازپس‌گیری منطقه نظامی دونباس از سوی اوکراینی‌ها ضعیف‌تر از همیشه شد و هرگونه تلاشی در این راستا مضحک به‌نظر رسید. اگر کسی به جاه‌طلبی‌های استراتژیک جدایی‌طلبان اوکراینی و حامیان روس آنها نظر کند، متوجه می‌شود چشم‌انداز بحران اوکراین تا چه اندازه سرد و ناامیدکننده است. فراتر از تجهیز گروه‌های جدایی‌طلب با سلاح‌های سنگین و پیشرفته و استقرار واحدهای ویژه و اعزام نیروهایی برای حمایت از آنان، هم‌اکنون به‌نظر می‌رسد روسیه درصدد اعزام نیروهای داوطلب است تا ارتش جدایی‌طلبان را آموزش دهد و آنان را برای حمله‌ای سرنوشت‌ساز آماده کند. با وجود چنین ارتشی رهبران جدایی‌طلب امیدوار هستند بتوانند دست‌کم کنترل خود را بر منطقه دونباس حفظ کنند. آنان احتمالا می‌توانند موقعیت خود را در مناطق تحت‌کنترل و امتداد آن در سرتاسر ساحل دریای سیاه بدون تغییر نگه دارند و همچنین این قلمرو را تا منطقه‌ای که «اودسا» را شامل می‌شود، گسترش دهند. آنان احتمالا در رویای پیشروی تا کی‌یف نیز هستند. برای جلوگیری از تحقق چنین سناریویی، گفت‌وگوی قوی سیاسی با کرملین امری ضروری به‌نظر می‌رسد.

از سوی دیگر، ‌ادامه تحریم اقتصادی علیه مسکو به رهبران کرملین فهماند در صورت ادامه سیاست‌های متجاوزانه، هزینه سنگینی پرداخت می‌کنند. اما با این‌حال باید گفت اعتماد صرف به انجام مذاکره‌ای دیپلماتیک و اعمال تحریم برای برقراری صلح، ایده‌ای بیش از اندازه خوشبینانه است. با نگاهی جامع‌تر متوجه می‌شویم برای تقویت اوکراین باید بر تمامی ابعاد متمرکز شد. در پایان نیز باید گفت حمایت سیاسی و دیپلماتیک از اوکراینی‌ها نیز امری ضروری است. همچنین توافق آخر کی‌یف با صندوق بین‌المللی پول در این حوزه از اهمیت بالایی برخوردار است. توافق اوکراین با اتحادیه اروپا بر سر موافقت جامع درباره مناطق آزاد نیز برای تحولات بلندمدت اوکراین ضروری است. با این حال، اگر گروه‌های جدایی‌طلب که از سوی روسیه مورد حمایت قرار می‌گیرند به این نتیجه برسند که می‌توانند کنترل دونباس و ساحل دریای سیاه را در دست گیرند، تلاش‌ها برای بازسازی جامعه و اقتصاد اوکراین از اولویت اصلی و اولیه ساقط می‌شود. کارشناسان امنیتی معتقدند قدرت‌هایی نظیر اروپا و آمریکا می‌توانند در راستای تقویت قابلیت‌های دفاعی اوکراین اقدامات موثری انجام دهند. درخواست دریافت تجهیزات غیرکشنده از سوی «پترو پوروشنکو» رییس‌جمهور اوکراین در کنفرانس امنیتی اخیر مونیخ، خود می‌تواند هدایت‌کننده کشورهای غربی در کمک‌رسانی به اوکراینی‌ها باشد. «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان و دیگران حق داشتند که بگویند راه‌حل نظامی به‌تنهایی برای رفع منازعه در اوکراین کارآمد نیست. با این حال، یک‌سال مذاکره و توافق‌های شکست‌خورده نشان می‌دهد تنها تکیه بر راه‌حل دیپلماتیک نتیجه مثبتی به‌دنبال نداشته است و تنها  از بین‌بردن یا دست‌کم کاهش جدی توان جدایی‌طلبان و حامیان روس آنان، می‌تواند اوکراین و شرکایش را برای دستیابی به نتیجه مطلوب از طرق سیاسی امیدوار کند.