زندگی اسف بار حاشیه نشینی
دکتر ایرج حریرچی در ارتباط با وضعیت جمعیت حاشیه نشین کشور، افزود: ۱۱ درصد از جمعيت ۷۵ ميليون نفری کشور در حاشيه شهرها به ويژه كلانشهرها سکونت دارند که از این ۱۱ درصد، ۴۳۰ هزار نفر در حاشیه شهر زاهدان در شرایط بسیار اسف باری ساکن هستند. مناطقی که فاصله نزدیک با مرکز شهر و با مراکز اداری و حاکمیتی شهر دارند و مملو از مردمی هستند که سلامت و بهداشت آنها مغفول مانده و قدم زدن در بین آنها تنها افسوس و شرمندگی را تداعی می کند.
وی ادامه داد: بر کسی پوشیده نیست که مناطق حاشیه نشین به دلیل عدم برخورداري از بهداشت و امكانات درماني، فقدان امكانات شهري، اثرات منفي و وخيمي را بر محيط انساني، محیط زیست و شرایط کالبدی شهر بر جاي مي‌گذارند. به همین دلیل متولیان حوزه سلامت معضل حاشيه نشيني را در آغاز فاز دوم طرح تحول نظام سلامت، در صدر برنامهريزي های خود قرار دادند و در دو محور "تدوين استراتژي كلان و راهبردي" و "برنامهريزي خرد در حوزه بهداشت"، اقدامات موثری را انجام دادند.
معاون کل وزارت بهداشت به اهداف محور نخست اشاره کرد و گفت: در محور نخست، برون رفت از مسئله حاشيه نشيني و به يژه معضلات ناشي از بحران بهداشت و سلامت، نيازمند تدوين استراتژي و برنامه فرابخشي مبتني بر آمايش سرزمين است. سپس براي برون رفت از مشكلات ناشي از حاشيه نشيني نيازمند تدوين برنامه براي جلب مشاركت همگاني هستيم. بنابراین مهمترين عامل در موفقيت برنامه‌هاي بهسازي، تعهد و الزام همه افراد جامعه است. در واقع بايد احساس مشاركت عمومي و درك نياز واقعي به بهسازي و ارزش آن، در ميان همه افراد جامعه و سازمان‌هايي كه در اين زمينه تلاش مي‌كنند، توسعه پیدا کند.
وی افزود: اما از منظر خرد و تدوين برنامه، وزارت بهداشت با آغاز فاز دوم اجرای طرح تحول نظام سلامت حاشيه‌نشينان در تمام استان‌هاي كشور به بسته خدمات جامع به تدریج دسترسی پيدا خواهند کرد. در بسته حمايتي نظام سلامت، استقرار پزشک، پرستار، مددکار اجتماعی و روان‌شناس در مراکز درمانی مناطق حاشيه نشين و صدور دفترچه بيمه درماني پيش‌بيني شده است.
حریرچی گفت: اکثر مناطق حاشیه نشین از خدمات بهداشتی کم بهره‌اند که اين وضعيت منجر به افزايش بيماري هاي واگيردار و بيماري هاي عفونی در اين مناطق می شود. همچنین تبعات سوء ناشی از حاشیه نشینی، امروزه عاملی در جهت سقوط افراد در ورطه انحراف و بزهکاری از جمله اعتياد و انواع جرايم است.
وی با بیان این مطلب که تاکنون برنامه عملیاتی برای اصلاح وضع حاشیه نشینی در کشور وجود نداشته و معمولا اغلب برنامه‌های رفاهی با اولویت قرار دادن شرایط ساکنان مناطق مرکزی شهرها تدوین شده است، تاکید کرد: اين رويكرد باعث شده که بر اثر دافعه عواملي چون فقر و بیکاری، افراد از زادگاه خود رانده شده و به شهرهای دیگری روی آورده‌اند، از آنجا که اکثریت این گروه‌ها بی‌سواد بوده و آمادگی لازم را در جهت جذب در بازار کار شهر ندارند، عامل پسزدگي شهری، آنها را به حاشیه شهرها رانده است.
قائم مقام وزیر بهداشت افزود: تحقيقات انجام شده حاشيه نشيني را ناشي از عواملي چون توسعه نامتوازن ناشي از ساختارهاي اقتصادي، نقصان برنامهريزي شهري و مقابله با معلول‌ها به‌جاي مقابله با علت‌ها، پيدايش شكاف طبقاتي ميان مردم و درنهايت ناتواني شهروندان در تطبيق با محيط شهري و پسزدگي آنان به حاشيه شهر مي‌داند. همين تحقيقات تاكيد مي‌كنند كه وجود یک زخم اجتماعی در گوشه‌ای از شهر به‌عنوان يك پيكر واحد، عملکرد دیگر نقاط شهر را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
وی گفت: بي‌ترديد خدمات مذكور در گذر از مسير دشوار توسعه، در حمايت از اقشار محروم به ويژه حاشيه‌نشينان، با هدف دوام جامعه با تحقق تعادل و يكپارچگي و توانمندسازي و بهسازي كانون‌هاي حاشيه‌اي تدوين و اجرايي شده است و ادامه اين مسير جز با همكاري همه اجزاي دولت، مشاركت بخش خصوصي و تشکل های غیردولتی و مردم نهاد ميسر نيست. در این راستا با حمایت دولت تدبیر و امید به عنوان متولیان سلامت مردم کشور، در صدد هستیم تا شاخص های بهداشتی و درمانی حاشیه نشینان در شهرها را با توجه به امکانات موجود ارتقاء دهیم و ناگفته پیداست که تحقق این امر، تعهد و الزام همگانی را می طلبد.