سیاست‌ورزی به شیوه اسد
«بشار اسد» رییس‌جمهوری سوریه سیاست پیشه‌کرده، تا‌جایی‌که اجازه داده هیاتی رسمی از این کشور با گروهی از شخصیت‌های معارض سوری دیدار کنند. افرادی که تا اواخر ماه‌ژانویه گذشته حتی یک‌دفتر نمایندگی در سوریه نداشتند. اسد در مصاحبه‌ای با هفته‌نامه آمریکایی «فارن افرز» در بیستم‌ماه‌ژانویه گفت کنفرانسی برای گفت‌وگو بر سر حل سیاسی بحران سوریه برگزار می‌شود و از آمادگی دمشق برای مشارکت در طرح پیشنهادی نماینده سازمان‌ملل، «استفان دمیستورا» برای توقف نبرد در حلب خبر داد و تشریح کرد منتظر اعلام برنامه دقیق یا جدول زمانی گفت‌وگوها از سوی دمیستورا است.
برخی از وفاداران به نظام دمشق بر‌این‌باورند لحظه جدیدی فرارسیده و نظام سوریه به نقطه‌ای رسیده که آماده تعامل سازنده با سوری‌های مخالف و جهان خارج است، اما درحقیقت نظام سوریه درصدد خرید زمان است، چراکه دولت اسد هدف‌های مختلفی را برای ترمیم مناسبات سیاسی مستقیم با ایالات‌متحده در سر دارد. بنابراین به‌نظر می‌رسد سوریه به‌خوبی پیشرفت نظامی آمریکا و تضعیف گروه تروریستی «داعش» در عراق و شمال‌شرق سوریه را رصد می‌کند و بر‌این‌باور است آمریکا بعد از این پیشرفت‌ها، برای جلوگیری از سازماندهی مجدد گروه داعش و تجمیع قوا از استان‌های سوریه با هدف بازگرداندن مجدد قدرت به عراق، نیازمند یک‌شریک محلی است؛ همان‌گونه که در سال٢٠١٣ و سال بعد از آن این سیاست را در پیش گرفت.
از‌این‌رو دولت سوریه خود را تنها شریک جدی برای ائتلافی می‌بیند که توسط ایالات‌متحده در شمال‌شرق سوریه رهبری می‌شود. هرج‌و‌مرجی که ارتش آزاد سوریه درگیر آن است نیز نشان می‌دهد این ارتش دیگر قادر به از‌سرگیری فعالیت نبوده و حزب «اتحاد دموکراتیک» کردها نیز درصدد بسط و گسترش به فراسوی منطقه خودمختار خود در «حسکه» نیست. شکست توافق موقت اخیر بین دمشق و نیروهای حزب اتحاد دموکراتیک در حسکه منعکس‌کننده تلاش دمشق برای بهبود موقعیت استراتژیک خود و اثبات ادعاهایش به‌عنوان تنها قدرتی است که می‌تواند منطقه مرزی با عراق را امن نگاه دارد.
هرچند دمشق ممکن است صبورانه منتظر بماند تا برنامه فرماندهی مرکزی آمریکا برای بازپس‌گیری دژ شمال عراق در موصل از دستان داعش، تا تابستان٢٠١٥ به‌ثمر بنشیند با به‌همین‌دلیل اسد از گفت‌وگوی سیاسی با مخالفان سوری و توقف نبرد در «حلب» به‌مثابه یک‌مانور موقت دم‌می‌زند و امیدوار است به‌زودی از طریق تعامل گسترده‌تر با آمریکا، آنها در‌برابر داعش پیروز شوند و دقیقا در‌همین‌زمان، اسد و دیگر مسوولان نظام سوریه تلاش می‌کنند تا نظرات خود را به کرسی بنشانند و تاکید کنند هرگونه گفت‌وگو با مخالفان، یا باید سوری-سوری باشد، یا باید در سایه نظام سوریه خشونت‌ها متوقف شود یا هر بازگشتی به تایید دولت مرکزی به رهبری اسد برسد.
شاید این امر نشان‌دهنده عدم‌پذیرش سند امضا‌شده‌ای باشد که طیف وسیعی از معارضان سوری در قاهره در اواخر ماه‌ژانویه بر سر آن توافق کردند. در این سند بر لزوم خروج اسد از قدرت به‌عنوان پیش‌شرطی اصلی، توافق شده بود. این توافق فی‌نفسه دارای اهمیت است، اما سوریه نشست قاهره را نادیده می‌گیرد و مذاکرات مسکو را برجسته می‌کند. در مورد توقف جنگ در حلب نیز اسد بر این چشم‌انداز تاکید می‌کند که این تکرار آتش‌بسی خواهد بود که از سوی سازمان‌ملل‌متحد در ابتدای سال٢٠١٤، در حمص برقرار و شکسته شد.
ظاهرا دمشق می‌خواهد درنهایت ایالات‌متحده آمریکا برای حل بحران داخلی در سوریه تسلیم این شروط شود. اسد در بخشی از مصاحبه خود با فارن افرز گفت: «اکنون زمان برای اجازه رسمی آمریکا برای ادامه حملات هوایی نیروهای ائتلاف علیه داعش در سوریه فرا رسیده است.» از طرفی اگر آمریکا درقبال مذاکرات مسکو از موضع «انفعال به «استقبال» برسد، می‌تواند برای خلق چارچوب جدید دیپلماتیکی با مشارکت سوریه تلاش کند و این مساله به‌طور رسمی به ابقای اسد در قدرت منجر می‌شود. هرچند چنین امری در‌حال‌حاضر دشوار به‌نظر می‌رسد.
اما باید گفت این امر اسد را از بحران نجات نمی‌دهد زیرا سوریه بر این باور است که نمی‌تواند بدون یک‌تعهد قابل‌اعتماد برای توافق سیاسی داخلی-به گستردگی آنچه در ژنو بر سر آن توافق شد- مناسبات خود را به‌طور رسمی با آمریکا از سر گیرد؛ زیرا ایالات‌متحده همچنان به‌دنبال توافقی جامع است. در‌این‌میان بین آنچه آمریکا درصدد تحقق آن است و آنچه رژیم بعث مستعد صرف‌نظر‌کردن از آن است، شکاف کوچکی وجود دارد و این مساله از سوی دیگر شرکای اصلی آمریکا در منطقه مانند عربستان‌سعودی، قطر و ترکیه را تحت‌فشار می‌گذارد.
آمریکا بهتر است بدون به‌رسمیت‌شناختن یا از‌سرگیری مناسبات سیاسی مستقیم با اسد، ابقای او در قدرت را بپذیرد. این اقدام تا زمانی که دولت اسد قدرت را در دست دارد، کافی است، اما ممکن است در آینده با تناقضاتی در‌هم‌آمیزد. اکنون سوریه بر‌این‌باور است که می‌تواند با پافشاری، ایالات‌متحده را وادار کند شروط دمشق را بپذیرد و از سوی دیگر متحدان منطقه‌ای واشنگتن را تحت‌فشار بگذارد تا به شرط‌بندی پرخطری تن دهند؛ این مساله از طرفی دیگر قماری پرمخاطره به‌شمار می‌رود. در چنین شرایطی دولت سوریه باقی خواهد ماند، اما دمشق به‌دلیل از‌دست‌دادن نیروی کار، نابودی زیرساخت‌ها و از‌بین‌رفتن فرصت‌های تجاری و اعمال تحریم‌های دایمی با چالش‌های جدید روبه‌رو می‌شود.
منبع: روزنامه شرق
نظر شما