اسفند ماه خبـرگان
بعد از گذشت چهار‌ماه از درگذشت آیت‌الله مهدوی‌کنی، انتخاب رییس جدید مجلس خبرگان رهبری در دستور هفدهمین اجلاس دوره چهارم این مجلس قرار گرفت. این خبر را دیروز سیداحمد خاتمی، عضو هیات‌رییسه مجلس خبرگان داد و گفت این اجلاس در تاریخ ١٩ و ٢٠اسفندماه سال‌جاری در محل مجلس قدیم شورای اسلامی برگزار می‌شود. مرحوم آیت‌الله مهدوی‌کنی، آخرین رییس مجلس خبرگان در یکی از سال‌های حساس تاریخ جمهوری‌اسلامی به‌طور شخصی وارد عرصه رقابت‌های سیاسی و انتخاباتی میان‌دوره‌ای مجلس فعلی خبرگان شد و توانست به این مجلس راه پیدا کند تا سومین رییس مجلس خبرگان (پس از مرحوم آیت‌الله مشکینی و هاشمی‌رفسنجانی) باشد. او پس از انتخاب به‌عنوان رییس‌مجلس خبرگان تعبیر جالبی به‌کار برده و گفته بود: «آقای هاشمی ریاست مجلس خبرگان را به من تفویض کردند.» چراکه هاشمی از قبل اعلام کرده بود در صورت نامزدی مهدوی‌کنی از رقابت با او صرفنظر خواهد کرد.
چه کسانی نامزد هستند؟
طبق آیین‌نامه داخلی مجلس خبرگان، استعفا یا فوت هریک از اعضا، نیاز به جایگزین دارد. از آنجا که در این آیین‌نامه ذکری از بیماری نشده، بر این اساس آیت‌الله مهدوی‌کنی باوجود بیماری و وضعیت کما، رییس مجلس خبرگان بود و در غیاب او، نایب‌رییس اول یعنی آیت‌الله سیدمحمود هاشمی‌شاهرودی ریاست جلسات مجلس را تاکنون عهده‌دار بوده است. هنوز نامزدهای رسمی ریاست، مشخص نشده‌اند؛ اگرچه گمانه‌زنی‌هایی وجود دارد. احمد خاتمی گفته است کاندیداهای ریاست مجلس خبرگان در روز اول اجلاس و در خود جلسه مشخص خواهند شد. پس از فوت آیت‌الله مهدوی‌کنی، آیت‌الله شاهرودی، نایب‌رییس اول ریاست شانزدهمین اجلاس خبرگان را برعهده داشته است.
مجلس‌خبرگان رهبری مجلسی متشکل از فقهای «واجد شرایط» است که براساس اصل۱۰۷ قانون‌اساسی جمهوری‌اسلامی‌ایران مسوولیت تعیین و نظارت بر ولی‌فقیه را دارد. مدت هر دوره این مجلس که اعضای آن به‌وسیله انتخابات و رای مستقیم و مخفی مردم انتخاب می‌شوند، هشت‌سال است.
مجلس خبرگان در گذر زمان
نخستین مجلس خبرگان رهبری در شرایطی تشکیل شد که کشور در حال جنگ با عراق بود. انتخابات این مجلس در تاریخ ۱۹آذر۱۳۶۱ برگزار شد که نزدیک به ۱۸میلیون‌نفر در آن شرکت کردند. در این دوره ۷۵نفر از نمایندگان مجلس خبرگان تعیین شدند و انتخابات بقیه نمایندگان به دور دوم کشید. انتخاب رییس مجلس خبرگان رهبری تاکنون فارغ از هرگونه هیاهویی برگزار شده است. در دوره‌های اول این مجلس با حضور مرحوم آیت‌الله مشکینی، عملا هیچ‌یک از خبرگان خود را برای ریاست کاندیدا نمی‌کرد و ریاست وی در چهار دوره اول این مجلس بدون هیچ‌گونه رقیبی با رای قاطع نمایندگان انجام می‌شد. پس از فوت مرحوم آیت‌الله مشکینی اما انتخابات رقابتی شد. در یک‌سو آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی قرار داشت و از سوی دیگر آیات مصباح‌یزدی، جنتی و محمد یزدی قرار گرفته بودند. هربار اما به ریاست آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی منجر می‌شد. پس از وقایع سال٨٨، هاشمی‌رفسنجانی، برای جلوگیری از آغشته‌شدن فضای این مجلس به جریانات سیاسی، حاضر شد در صورت کاندیداتوری مرحوم آیت‌الله مهدوی‌کنی برای ریاست مجلس خبرگان، برای این سمت کاندیدا نشود. مرحوم آیت‌الله مهدوی‌کنی نیز با اصرار آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی این موضوع را پذیرفت و البته در نطق افتتاح اولین دوران ریاست خود تاکید کرد که «آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی ریاست خبرگان را به من تفویض کردند.» با درگذشت مرحوم آیت‌الله مهدوی‌کنی، باز زمزمه‌های انتخاب هاشمی‌رفسنجانی به‌عنوان گزینه اصلی ریاست مطرح شد، اگرچه راه برای ریاست او چندان هموار به نظر نمی‌رسد. مصباح‌یزدی، جنتی، محمد یزدی و موحدی‌کرمانی از مطرح‌ترین گزینه‌های رقیب در مقابل هاشمی‌رفسنجانی هستند. این موضوع وقتی شکل جدی‌تری به خود گرفت که احمد خاتمی، عضو مجلس خبرگان رهبری به شبکه تلویزیونی العالم گفت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی علاقه‌ای به کاندیداتوری ریاست مجلس خبرگان رهبری ندارد. این موضوع با واکنش سایت رسمی آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی مواجه شد و این سایت به‌نقل از یکی از نزدیکان آیت‌الله ضمن تکذیب این ادعا نوشت در صورتی که برخی برای ریاست مجلس خبرگان کاندیدا شوند، آیت‌الله نیز کاندیدا خواهد شد. این «برخی» به‌وضوح به جریانی اشاره دارد که در جبهه مقابل آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی قرار گرفته‌اند. مصباحی‌مقدم، سخنگوی جامعه روحانیت مبارز، اما گفته بود که رای‌آوری هاشمی‌شاهرودی برای ریاست مجلس خبرگان رهبری از دیگران محتمل‌تر است.
وظایف مجلس خبرگان رهبری
طبق اصل۱۰۷ قانون‌اساسی «پس از رهبر کبیر انقلاب جهانی اسلام و بنیانگذار جمهوری‌اسلامی‌ایران امام‌خمینی که از طرف اکثریت قاطع مردم به مرجعیت و رهبری شناخته و پذیرفته شدند، تعیین رهبر برعهده خبرگان منتخب مردم است. خبرگان رهبری درباره همه فقهاء واجد شرایط مذکور در اصول پنجم و یک‌صدونهم بررسی و مشورت می‌کنند هرگاه یکی از آنان را اعلم به احکام و موضوعات فقهی یا مسایل سیاسی و اجتماعی یا دارای مقبولیت عامه یا واجد برجستگی خاص در یکی از صفات مذکور در اصل یک‌صدونهم تشخیص دهند او را به رهبری انتخاب می‌کنند و در غیراین‌صورت یکی از آنان را به‌عنوان رهبر انتخاب و معرفی می‌نمایند. رهبر منتخب خبرگان، ولایت امر و همه مسوولیت‌های ناشی از آن را برعهده خواهد داشت. رهبر در برابر قوانین با سایر افراد کشور مساوی است.» همچنین طبق اصل۱۰۸ قانون‌اساسی، قانون مربوط به تعداد و شرایط خبرگان، کیفیت انتخاب آنها و آیین‌نامه داخلی جلسات آنان برای نخستین دوره، باید به‌وسیله فقهای اولین شورای نگهبان تهیه و با اکثریت آرای آنان تصویب شود و به تصویب نهایی رهبر انقلاب برسد. از آن پس هرگونه تغییر و تجدیدنظر در این قانون و تصویب سایر مقررات مربوط به وظایف خبرگان در صلاحیت خود آنان است. »
مجلس خبرگان دارای شش کمیسیون شامل کمیسیون تحقیق موضوع اصل ١١١قانون‌اساسی، کمیسیون آیین‌نامه، کمیسیون اصل ۱۰۷ و ۱۰۹ قانون‌اساسی، کمیسیون بررسی راه‌های پاسداری و حراست از ولایت‌فقیه، کمیسیون سیاسی- اجتماعی و کمیسیون امور مالی و اداری است. طبق قانون تحقیقات و مذاکرات کمیسیون تحقیق موضوع اصل۱۱۱ قانون‌اساسی محرمانه است. مجلس خبرگان، به‌وسیله این کمیسیون، موضوع نظارت بر رهبری را به اجرا می‌گذارد. این کمیسیون، باید هرگونه اطلاعات لازم را در رابطه با اصل ١١١، در محدوده قوانین و موازین شرعی، تحصیل کند و نسبت به صحت‌و‌سقم گزارش‌های مربوطه، بررسی لازم را به عمل آورد. دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری در شهر قم است.
منبع: روزنامه شرق
نظر شما