کلیدهایی-برای-حفظ-پادشاهی

عربستان‌ سعودی اکنون در وضعیت دشوار و ناگواری قرار گرفته است؛ ١٢سال است که همسایه آن کشور یعنی عراق در ناآرامی به‌سرمی‌برد. درواقع، اگرچه علل رنجش عربستان ‌سعودی نسبت به آمریکا بسیار است و از جمله آنها می‌توان به حمایت واشنگتن از رژیم اسراییل، مذاکره با ایران و فشار بر ریاض برای رعایت حقوق ‌بشر اشاره کرد اما هیچ‌یک از آنان به اندازه حمله به عراق به رهبری واشنگتن مهم نبوده است.

از دیدگاه عربستان سعودی، دولت آمریکا سبب تشکیل نخستین دولت شیعه عرب در جهان یعنی در کشور عراق شده و این موضوع به کابوسی دائمی برای همسایه جنوبی آن کشور یعنی عربستان تبدیل شده است. پس از آنچه در عراق روی داد، اکنون بخش عمده‌ای از مناطق غربی و شمالی این کشور در اختیار داعش است و بخش‌های جنوبی و شرقی به احتمال زیاد تحت کنترل شیعیان باقی خواهد ماند. در نتیجه، موفقیت شیعیان این فرضیه را تقویت خواهد کرد که آنان از قدرت سیاسی زیادی در کل منطقه از جمله در میان اکثریت شیعیان ساکن استان شرقی عربستان برخوردار خواهند شد؛ منطقه‌ای که از منابع زیاد نفتی برخوردار است.

همچنین تلاش داعش برای تاسیس خلافت، هدفی است که نه‌تنها سبب خواهد شد تا جهان عرب به قرن ‌هفتم بازگردد بلکه تلاش بسیاری از کشورهای منطقه را از بین می‌برد. تاسیس خلافت داعش احتمالا حداقل هدف تاریخی این گروه خواهد بود. همچنین یکی از غایی‌ترین اهداف این گروه در دست‌گیری کنترل خانه خدا در مکه و همچنین شهر مدینه است. گرچه آنان در رسیدن به هدف خود باید راهی طولانی را بپیمایند اما طرح چنین خواسته‌های حداکثری به‌سختی می‌تواند نگرانی‌های عربستان سعودی درباره فعالیت گروه داعش را کاهش دهد.

همچنین، در مرزهای جنوبی عربستان، رهبران سعودی اکنون با یکی از خطرناک‌ترین و خاص‌ترین شرایط در یمن مواجه هستند. کشوری که ضعیف‌ترین دولت در منطقه را دارد و عناصر وابسته به القاعده در آنجا توجه کشورهای بین‌المللی را به سمت خود جلب کرده‌اند. پس از سرنگونی دولت «عبدربه منصورهادی» در یمن توسط شورشیان حوثی که اکنون پایتخت یمن را تصرف کرده‌اند امید به ایجاد حس اتحاد ملی بیش از پیش کمرنگ شده است.

حوثی‌ها و رهبر آن «مالک الحوثی» به‌عنوان گروه و چهره‌ای موردحمایت غرب به تصویر کشیده شده‌اند. این دقیقا خلاف آن وجهه‌ای است که حوثی‌ها در داخل یمن از خود نشان داده‌اند. آنان همواره می‌گویند که به «زیدیه»، تعلق‌خاطر دارند. درواقع، پیش از این حوثی‌ها در جنوب یمن برای کمک‌رسانی به شورشیان در جریان بهار عربی در آن کشور با قبایل سنی هم پیمان شدند؛ اقدامی که منجر به سرنگونی دولت «علی عبدالله صالح» در سال٢٠١١ شد.

پرسشی که در اینجا مطرح می‌شود آن است که آیا رهبری تازه عربستان سعودی توانایی مقابله با فشارهای خارجی را خواهد داشت یا خیر.

برای آمریکایی‌ها در حال حاضر بهبود روابط با عربستان سعودی و از سوی دیگر بیان موضوع اعمال تغییرات در ساختار نظام پادشاهی عربستان سعودی جایز نیست. اما آمریکایی‌ها باید به‌گونه‌ای محتاطانه با سعودی‌ها تعامل هم داشته باشند. همچنین ضروری است که رهبران سعودی را از این موضوع مطمئن کرد که سیاست‌های آمریکا در منطقه سبب انباشت مشکلات استراتژیک در منطقه نخواهند شد.

اما با این‌ حال که سعودی‌ها ایران را منشا اصلی بحران‌های منطقه‌ای می‌دانند، آمریکایی‌ها در حال مذاکره با این کشور هستند و این موضوع از زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال١٩٧٩، یکی از حساس‌برانگیزترین موضوعات بوده است. موفقیت نهایی در مذاکرات هسته‌ای با ایران پیروزی بزرگی برای دولت آمریکا خواهد بود اما از سوی دیگر نگرانی‌ها در حلقه تصمیم‌گیرندگان سیاسی عربستان سعودی را افزایش می‌دهد.

مشخص است که دولت «باراک اوباما»، رییس‌جمهوری آمریکا حق دارد برای کنترل برنامه هسته‌ای ایران این موضوع را درصدر اولویت‌های خود قرار دهد اما این موضوع باید همزمان بر روابط آمریکا با عربستان سعودی نیز متمرکز باشد. اوباما در دیدار اخیر خود با «ملک‌سلمان»، پادشاه جدید عربستان سعودی، این موضع را به‌خوبی نشان داد. او در این دیدار به‌گونه‌ای هوشمندانه بسیاری از جمهوریخواهان را نیز با خود همراه کرده بود. همچنین، شکست داعش یکی دیگر از اولویت‌های اساسی کاخ سفید است که برای موفقیت در آن، آمریکایی‌ها به دیپلماسی سنگین و فشرده با سعودی‌ها نیاز دارند. این دیپلماسی بایستی مدیریت شده و براساس اهداف و انتظارات واقع‌گرایانه باشد چرا که هرگونه رویکردی غیراز این سبب دامن‌زدن به آتش منازعات منطقه‌ای خواهد شد.