خطرهایی که عربستان را تهدید می‌کند
ثبات عربستان و انتقال روان قدرت بعد از درگذشت «ملک‌عبدالله بن‌عبدالعزیز»، به‌نفع امنیت‌ملی مصر و سایر کشورهای عربی خواهد بود. با این حال باید گفت شاید عربستان‌سعودی در یکی از سخت‌ترین دوران‌های خود به‌سر می‌برد زیرا خطرها از همه‌طرف این کشور را احاطه کرده است؛ از یک طرف عربستان در جهت شرق با ایران اختلافات زیادی دارد و به قولی مرزهای شرقی‌اش ملتهب است و در عراق نیز مخاطرات زیادی عربستان را تهدید می‌کند. بعد از کنارگذاشتن «نوری المالکی»، دولت «حیدر العبادی» نخست‌وزیر کنونی عراق بر سر کار آمد که همچنان از سوی ایران حمایت می‌شود. سیاست طایفه‌ای دولت مالکی موجب به حاشیه‌راندن اهل‌سنت و به‌وجود‌آمدن گروهی مانند داعش و سایر زیرمجموعه‌های آن شد.
در سوریه همچنان از سه‌سال پیش تاکنون جنگی داخلی در جریان است. عربستان از تمام قدرت‌هایی که خواستار سرنگونی «بشار اسد» رییس‌جمهوری سوریه بودند، پشتیبانی کرد، اما شرایط آنطور که آنها می‌خواستند پیش نرفت. به گونه‌ای که بشار اسد موفق شد اوضاع را به‌نفع خود برگرداند و مخالفان مدنی خود را منزوی و در عوض عفریتی مانند گروه‌های تروریستی «داعش» و «النصره» و سایر عفریت‌های کوچک‌تر بیرون آمد؛ نتیجه اینکه منطقه بین انتخاب بشار اسد و داعش ماند و هم‌اکنون نیز این وضعیت ادامه دارد.
در یمن نیز تقدیر چنین بود ملک‌عبدالله در شرایطی تسلیم مرگ شود که شبه‌نظامیان حوثی کاخ ریاست‌جمهوری را در این کشور محاصره کرده بودند. حوثی‌ها اکنون بر اکثر مناطق یمن مسلط هستند و اهرم‌های تصمیم‌گیری را در دست دارند. قدرت‌گرفتن حوثی‌ها در یمن بزرگ‌ترین ضربه امنیتی به عربستان و کل منطقه عربی بود.
برداشت‌های جاری حکایت از این دارد که ایران، کاملا عربستان‌سعودی و حتی منطقه خلیج (فارس) را از هرطرف محاصره کرده است. حتی در غزه سنی‌نشین، حماس روابط تنگاتنگی با ایران دارد. روابط این گروه با عربستان‌سعودی به‌خصوص بعد از اختلافاتی که بر سر جریان اخوان‌المسلمین پیدا شد، بسیار تنش‌آلود شد. اما مخاطراتی که متوجه عربستان است، به اینها ختم نمی‌شود زیرا خطر واقعی برای عربستان‌سعودی داعش است و در همین رابطه، ریاض باید از درون خود بترسد. طایفه شیعه نیز که در شرق این کشور یعنی مناطق ثروتمند نفتی اسکان دارند، می‌تواند نگرانی‌هایی را به وجود آورد.
اینها غیر از چالش‌های فراوان دیگر و عمدتا اجتماعی است که عربستان با جوانان نسل جدید و تکنولوژی معاصر دارد. صدای اعتراض زنان در این کشور بلند است؛ هرچند آنها هنوز پیش‌پاافتاده‌ترین حقوق خود یعنی حق رانندگی را می‌خواهند.
حتی از نظر اقتصادی نیز عربستان طی یک‌سال گذشته بسیار زیان دیده است. به‌دلیل کاهش قیمت نفت که تا زیر ٤٠دلار در هربشکه رسید و در مقایسه با حدود یک‌سال گذشته که صددلار بود، تقریبا نیمی از درآمدهای نفتی این کشور از بین رفته است. اما خطر بزرگ‌تری که بر آسمان عربستان و کشورهای منطقه عربی سایه انداخته، این است که «باراک اوباما» رییس‌جمهور آمریکا می‌رود تا با ایران توافقنامه‌ای استراتژیک امضا کند که به موجب آن کلیدهای منطقه تحویل ایران خواهد شد تا دوباره در خاورمیانه قدرت برتر باشد.
همه این مخاطرات – به‌اضافه آنهایی که فرصت برشمردنش نیست- وجود دارد و عربستان باید با آنها مقابله کند. طبعا ثبات در عربستان برای مرحله بعد لازم است و به‌نفع ثبات کل منطقه تمام خواهد شد زیرا کسانی هستند که بدشان نمی‌آید دوباره منطقه را تقسیم کرده و بر پایه مشارکت آمریکایی- ایرانی بازسازی کنند. در این میان روشن است البته ثبات پایدار زمانی فراهم می‌شود که همه کشورهای عرب دارای جوامعی باشند که با شرایط جدید و ابزارها و الزامات و ارزش‌هایش همخوانی داشته باشد؛ یعنی بتوانند در زمینه آزادی‌ها، حقوق بشر و دموکراسی به دستاوردهایی نایل شوند.
منبع: روزنامه شرق
نظر شما