اولین آزمون بزرگ پادشاه جدید عربستان از نگاه رویترز
چگونگی تعامل و واکنش به تحولات اخیر یمن که به استعفای رئیس جمهوری و کابینه این کشور منجر شد، اولین آزمون جدی پادشاه جدید عربستان و نشانگر رویکرد کلی وی در عرصه سیاست خارجی خواهد بود.
تحولات سریع اخیر در یمن، اولین آزمون بزرگ برای شاه جدید سعودی، ملک سلمان است و به طور اجمال نشان دهنده این خواهد بود که رویکرد وی نسبت به موضوعات منطقه‌ای با برادر متوفی وی تا چه میزان متفاوت خواهد بود.
رویترز مدعی شد که یمن در حال حاضر و در سایه خیزش جنبش حوثی‌ها که ائتلافی راهبردی با دشمن بزرگ منطقه‌ای عربستان یعنی ایران دارد، در آستانه از هم پاشیدن است، آن‌هم در شرایطی که فعال‌ترین شاخه القاعده در این کشور حضور دارد.
از این جنبه، یمن بازتابی از تمامی آن چیزی است که در خاورمیانه رخ می‌دهد، جایی که ایران و متحدان آن در حال بسط سیطره خود بر دو کشور جنگ‌زده عراق و سوریه هستند و عربستان سعودی تلاش دارد تا بدون تقویت دشمنان شبه‌نظامی تکفیری خود، گروه‌هایی را در مخالفت با ایران تقویت کند.
در زما پادشاهی ملک عبدالله، عربستان سعودی یک سیاست منطقه‌ای دوگانه‌ای را در پیش گرفت که براساس آن تلاش داشت تا ضمن کنترل و محدود کردن نفوذ ایران، با رشد اسلام سیاسی در بین اهل سنت، که از نظر سعودی‌ها خطری برای سلطنت آن‌ها است، مخالفت کنند.
تحلیلگران بر این باورند که این وضعیت احتمالا تغییری نمی‌کند، هرچند به قدرت رسیدن یک فرد جوان‌تر (در عربستان) ممکن است به در پیش گرفتن یک رویکرد فعالانه‌تر منجر شود، که احتمالا شامل تلاشی نوین برای تماس و تعامل با نقش‌آفرینان محلی در یمن باشد.
در عربستان سعودی، علیرغم اینکه پادشاه حرف آخر را می‌زند اما سیاست خارجی یک کار گروهی است که در حوزه اختیار دسته‌ای از شاهزاده‌های حاکم است. سلمان پیشتر بخشی اساسی از تیم ملک‌عبدالله بوده است و بسیاری از همان شاهزادگان را به همراه خود دارد.
یک سعودی نزدیک به تیم سیاستگذاری این کشور به رویترز گفت: "آن‌ها به درون باتلاق فرو نخواهند رفت. من فکر نمی‌کنم تغییر بزرگی در پیش باشد. تماما متمرکز بر مهار خواهد بود."
با این حال، این حقیقت که وی 11 سال از برادرش کوچک‌تر است و اینکه توان این را دارد تا توجه بیشتر و مستقیم‌تری به مسائل بغرنج داشته باشد، شاید به معنای این باشد که عربستان سعودی فعال‌تر شود، خاصه در یمن، جایی که برای سال‌ها چندان درگیر مسائل آنجا نبود.
مصطفی علانی، یک کارشناس امنیتی نزدیک به وزارت کشور عربستان در این مورد گفت: "من فکر می‌کنم که آن‌ها با چشمانی باز به سراغ یمن رفته و تلاش خواهند کرد تا با تمامی طرف‌های این بحران تماس برقرار کرده و از هیچ کسی چشم نپوشند."
آل‌سعود پس از دهه‌ها خرید حمایت قبایل، سیاستمداران و روحانیان یمنی، در سال 2011 مشاهده کرد که شبکه حمایتی آن‌ها در این کشور از هم فروپاشید تا جایی که در حال حاضر به اتخاذ یک سیاست امنیتی دفاعی وادار شده‌اند.
ریاض سلسله‌ای از موانع و استحکامات مرزی مستحکم را در طول مرزهای خود با یمن ایجاد کرده است تا خود را از آشوب و هرج و مرج جاری در همسایه جنوبی خود در امان نگه دارند، همچمنین حمایت مالی خود را از صنعا قطع کرده است، با این امید که حاکمان جدید یمن را به مصالحه وادارد.
تجارب خارجی
شماره روز یکشنبه نشریات مهم عربستان سعودی، صفحاتی سه برابر روزهای عادی داشتند، زیرا شرکت‌های مختلف تبلیغات تمام‌صفحه متعددی را برای ابراز تسلیت خود برای مرگ پادشاه متوفی سعودی و اعلام بیعت با ملک سلمان و دو ولی‌عهد او خریده بودند.
هم شاهزاده مقرن ولی‌عهد عربستان که پیشتر و در طی سال های 2005 تا 2012 رئیس سازمان جاسوسی این کشور بوده و مادر وی یمنی بوده است، و هم محمد بن نایف، جانشین ولی‌عهد که وزیر کشور است از نزدیک در شکل‌دهی به سیاست عربستان نسبت در یمن دخیل بوده‌اند.
شاهزاده محمد بن نایف که تمرکز اصلی وی حصول اطمینان از امنیت داخلی این پادشاهی است، مهمترین فردی است که سیاست این کشور در قبال یمن را شکل می‌دهد، وی از نزدیک با مقامات صنعا و ضد القاعده همکاری‌هایی دارد، اما همچنان در حال تقویت موانع و امکانات دفاعی در مرزهای خود است.
یک منبع نزدیک به دولت یمن عنوان داشت که "سعودی‌ها به دنبال یک شریک واقعی هستند، آن‌ها بسیار بسیار سردرگم شده‌اند." وی افزود که آن‌ها از هیچ دولتی که حوثی‌ها در آن‌ها شریک باشند، حمایت نخواهند کرد.
یک سیاست فعالانه در یمن شاید به معنای حمایت از علی عبدالله صالح رئیس جمهوری سابق این کشور و حزب اصلاح، متحدان سابق سعودی باشد، اما عملکرد و پیوندهای غیرقابل اطمینان آن‌ها با اخوان‌المسلمین بعدها از سوی ملک عبدالله مورد لعن و نفرین قرار گرفت.
تحلیلگران می‌گویند که ملک سلمان احتمالا درباره حزب اصلاح که در کنار اخوان‌المسلمین، پیوندهایی را نیز با طرف‌های قبایلی و رهبران خیابانی خیزش سال 2011 دارند، نگرانی کمتری داشته باشد و در نتیجه گرایش ریاض را نسبت آن‌ها به عنوان یکی از شرکای بالقوه در یمن مطابقت دهد.
هر تغییری نسبت به حزب اصلاح مطمئنا از سوی مصر نیز پیگیری خواهد شد، جایی که عبدالفتاح السیسی رئیس جمهوری آن بی‌رحمانه اخوان‌المسلمین را با حمایت ملک عبدالله سرکوب کرد، و همچنان به دنبال حمایت اقتصادی سعودی‌ها است.
با این حال، ریاض سیاست‌های مرتبط با یمن را جدای از منطقه در نظر می‌گیرد و بنابراین رفتارهای آن نسبت به حزب اصلاح یا حوثی‌ها ممکن است بیانگر موضع آن نسبت به اخوان‌المسلمین یا ایران نباشد.
برنارد هایکل، استاد مطالعات خاورنزدیک داشنگاه پرینستون در این باره اظهار داشت: "من فکر نمی‌کنم که سیاست آن‌ها در قبال یمن بازتابی از سیاست آن‌ها در قبال جهان باشد. یمن حیاط خلوت عربستان است، و وضعیت بسیار خاصی برای آن‌ها دارد."
منبع: تسنیم
نظر شما