مادورو در تهران به دنبال چه بود؟

بهای نفت خام از نیمه دوم سال گذشته تا اوایل سال جاری میلادی کاهشی ۵۵ درصدی داشت و در هفته های اخیر بهای هر بشکه نفت خام به کمتر از ۵۰ دلار رسید. کار شناسان اقتصادی بر این باورند سقوط بهای نفت خام دو وجه اصلی دارد: افزایش عرضه نفت در بازار در پی افزایش تولیدات نفت شیل در آمریکا و کاهش تقاضا برای این کالا به ویژه در آسیا.

انتظار می رفت سازمان کشورهای تولید کننده نفت خام که یکی از اهداف آن حفظ ثبات بهای نفت خام از طریق ایجاد توازن میان عرضه و تقاضا در بازار است، در واکنش به سقوط بهای نفت میزان تولیدات خود را کاهش دهد.

در این حال، در میان اعضای اوپک عربستان سعودی بزرگترین تولید کننده نفت خام جهان در ماه نوامبر اعلام کرد تولیدات نفت خام خود را به کمتر از سی میلیون بشکه در روز کاهش نخواهد داد. برخی کار شناسان بر این باورند که کاهش بهای نفت خام سیاست عربستان برای ضربه زدن به تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا بوده است. برخی دیگر نیز بر این عقیده اند که عربستان سعودی با موافقت آمریکا سعی دارد با پایین نگه داشتن بهای نفت خام به اقتصادهای ایران و ونزوئلا آسیب بزند و اقتصاد روسیه را تحت تاثیر قرار دهد.

در میان تولیدکنندگان نفت خام اوپک، کویت و امارات متحده عربی که متحدان عربستان سعودی محسوب می شوند، با توجه به ذخایر ارزی غنی خود در پی کاهش بهای نفت خام با مشکل چندانی مواجه نخواهند شد. اما ایران از پیش در پی تحریم های اقتصادی بین المللی بر سر برنامه هسته ای، با مشکلات مالی و کمبود ذخایر ارزی دست و پنجه نرم می کند و کاهش بهای نفت خام در چنین شرایطی چالشی جدی برای تهران محسوب می شود. دولت ایران بودجه سال گذشته را بر مبنای نفت بشکه ای صد دلار بسته بود که این مسئله کسری شدیدی را در بودجه ماه های آتی ایجاد خواهد کرد. تهران در ماه آذر پیش نویس بودجه سال آینده را بر مبنای نفت بشکه ای هفتاد دلار تهیه کرده است.

از سوی دیگر، ونزوئلا از دیگر تولیدکنندگان نفت خام اوپک، بزرگترین ذخایر نفتی جهان را دارد. ۹۶ درصد از درآمدهای ارزی دولت ونزوئلا از فروش نفت خام تامین می شود، با این حال نرخ بالای تورم و کمبود برخی کالا ها در ونزوئلا اقتصاد این کشور را دچار رکود کرده است.

طبق گزارش های منتشر شده توسط دولت ونزوئلا در ماه دسامبر، نرخ تورم در این کشور در ۱۲ ماهه منتهی به ماه نوامبر به ۶۳ درصد افزایش یافت.

اوایل سال ۲۰۱۴ بسیاری از شرکت ها در ونزوئلا در پی نبود ارز در این کشور مجبور به توقف تولیدات و یا کاهش سرعت فعالیت خود شدند. در ماه ژانویه سال ۲۰۱۴، بسیاری از خطوط هواپیمایی همچون ایر کانادا و امریکن ایرلاینز در پی اقدام دولت ونزوئلا برای محدودسازی دسترسی به دلار آمریکا، فعالیت و پروازهای بین المللی را در این کشور به تعلیق درآوردند. در ماه فوریه گذشته، پزشکان بیمارستان دانشگاه پزشکی کاراکاس عمل های جراحی را در پی نبود تجهیزات متوقف کردند و این در حالی بود که در آن زمان سه هزار نفر به عمل جراحی نیاز داشتند.

ونزوئلا سال جدید میلادی را با کمبود شدید مواد غذایی و در شرایطی آغاز کرد که دولت تقسیم مواد غذایی را تحت محافظت نظامی انجام می دهد. در بیرون از فروشگاه های مواد غذایی برای تهیه برخی اقلام اولیه عموما صف هایی طولانی تشکیل می شود. کمبود ارز خارجی در پی سقوط بهای نفت ونزوئلا را در واردات مایحتاج اولیه در زندگی مردم از دستمال کاغذی گرفته تا پودر لباسشویی و باطری ماشین، با مشکل مواجه ساخته است. نیکولاس مادورو رئیس جمهور ونزوئلا هفته گذشته وعده داد اقدامات «مقابله ای-تهاجمی» اقتصادی به اجرا خواهد گذاشت تا کشور را از رکود اقتصادی نجات دهد.

در این حال، کاهش بهای نفت خام ونزوئلا را با مشکلات بیشتری مواجه کرده است، تا جایی که مادورو اوایل این هفته در تلاش برای جلب سرمایه گذاری خارجی به چین سفر و اعلام کرد پکن با ۲۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری در ونزوئلا موافقت کرده است.

وی همچنین برنامه سفر به کشورهای عضو سازمان اوپک از جمله ایران را در تلاش برای جلوگیری از سقوط بیشتر بهای نفت آغاز کرده است. مادورو جمعه شب به همراه هیاتی متشکل از وزرای نفت، امور خارجه، دارایی و صنایع و همچنین رئیس بانک مرکزی ونزوئلا وارد تهران شد. وی روز شنبه با آیت الله خامنه ای مقام معظم رهبری و حسن روحانی رئیس جمهور دیدار کرد. روحانی در دیدار با مادورو اعلام کرد ایران و ونزوئلا بدون شک می توانند برای بی اثر ساختن راهبردهای قدرت های جهانی و در تلاش برای ثبات بهای نفت در سطحی منطقی در سال ۲۰۱۵، با یکدیگر همکاری کنند. رئیس جمهور ایران همچنین کشورهای عضو اوپک را ترغیب کرد «برنامه برخی قدرت ها علیه اوپک را خنثی سازند و به ثبیت قیمت قابل قبول برای نفت کمک کنند».

صدا و سیما به نقل از مادورو گزارش داد: «در تلاشیم کشورهای عضو اوپک و دیگر کشورهای تولیدکننده نفت خام از جمله روسیه را به همکاری و استفاده از مکانیزمی ابتکاری برای افزایش بهای نفت خام ترغیب کنیم.»

مقام معظم رهبری هم در دیدار با مادورو اعلام کرد از اقدام هماهنگ تهران و کاراکاس برای تغییر در روند کاهش بهای نفت خام حمایت می کند.

مادورو پس از ایران به عربستان سعودی سفر کرد تا در مورد تاثیرات کاهش بهای نفت خام با مقامات این کشور گفتگو کند. در شرایطی که ملک عبدالله پادشاه عربستان همچنان در بستر بیماری است، مقرن بن عبدالعزیز نائب ولیعهد عربستان از مادورو در فرودگاه ریاض استقبال کرد.

مادورو سعی دارد مقامات عربستان سعودی را به حمایت از کاهش سطح تولید و افزایش بهای نفت خام ترغیب کند؛ اما عربستان سعودی پیش تر اعلام کرده است از نظر اقتصادی توانایی تحمل بهای پایین نفت خام را دارد و سطح تولیدات خود را کاهش نخواهد داد.