ظريف: مذاكره با آمريكا استثنايي بوده و باقي خواهند ماند
تكه‌هاي پازل هسته‌يي يك به يك كنار هم چيده شده‌اند: از حضور مذاكره‌كننده روس‌ها در ايران تا گمانه‌زني‌هاي رسانه‌يي در خصوص اهميت ديدار جان كري، وزير امور خارجه ايالات متحده با سلطان قابوس، پادشاه عمان در بيمارستاني در مونيخ. از اعلام برنامه محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان در پاسخ به سوال «اعتماد» مبني بر تور اروپايي پس از ديدار با كري در ژنو و سخنان بي‌پرده علي اكبر صالحي، رييس سازمان انژري اتمي در خصوص آنچه در نوامبر ٢٠١٤ در وين گذشت. ايران و ١+٥ تا مدت زمان رسيدن به سومين ضرب‌الاجل زماني در ماه مارس فرصت چنداني ندارند و اين در حالي است كه به نظر مي‌رسد عبارت «نياز به اراده سياسي» كه تبديل به عبارتي تكراري در يك سال گذشته شده بود بيش از هر زمان ديگري در اين فضا مصداق دارد. ايران در حالي از ١٣ سال پيش تا به امروز درگير پرونده هسته‌يي خود با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي است كه تعدد بازيگران حاضر دور ميز با تنوع منافع و البته تاثيرپذيري هركدام از آنها از ديگر پرونده‌هاي مشترك با هم كار را براي تيم مذاكره‌كننده ايران سخت‌تر از پيش كرده است. نيمه شب شنبه گذشته در حالي كه تيم هسته‌يي ايران خود را براي سفر به ژنو و آغاز رسمي مذاكرات در سال نو ميلادي مهيا مي‌كند، تهران ميزبان «سرگئي ريابكوف» معاون وزير خارجه روسيه و نماينده اين كشور در گروه ١+٥ بود. رايزني‌هاي دوجانبه هسته‌يي تنها سوژه سفري است كه با ديدار ريابكوف با محمد جواد ظريف آغاز خواهد شد. محمدجواد ظريف پس از نخستين ديدار هسته‌يي در سال نو ميلادي با روس‌ها به ژنو مي‌رود تا با همتاي امريكايي خود ديدار يك روزه‌يي را رقم بزند. در حالي كه گفته مي‌شود جان كري پس از ديدار با ظريف راهي بلغارستان خواهد شد و وزير امور خارجه كشورمان هم در قالب يك تور اروپايي كوتاه ديدارهاي دوجانبه‌يي را در برخي كشورهاي قاره سبز خواهد داشت اما باقي ماندن محمدجواد ظريف در اروپا مي‌تواند احتمال بازگشت وي به ژنو در صورت نياز به حضورش در مذاكرات را قوت ببخشد. هرچند كه وزارت امور خارجه كشورمان تا لحظه تنظيم اين خبر، جزييات سفرهاي اروپايي وزير امور خارجه از جمله مقصدهاي وي در اين چند روز را اعلام نكرده است اما به نظر مي‌رسد كه در صورت نياز به بازگشت ظريف به ژنو براي حضور در مذاكرات بايد وزراي امور خارجه يكي از شش كشور حاضر در گردونه يا فدريكا موگريني، رييس سياست خارجي اتحاديه اروپا هم در ژنو حضور داشته باشند.
ابهام در نقش روسيه
نماينده روسيه در مذاكرات هسته‌يي ايران در حالي به تهران سفر مي‌كند كه نقش روس‌ها در مذاكرات هسته‌يي ايران در يك سال و نيم اخير و با توجه به بحران به وجود آمده ميان اروپا و امريكا با اين كشور با اما و اگرهاي فراواني همراه شده است. ١٢ روز پيش و برابر با آخرين روز ماه دسامبر سال ٢٠١٤ بود كه وزارت امور خارجه روسيه با صدور بيانيه‌يي روي جديدي از خود را در مذاكرات هسته‌يي با ايران نشان داد. روس‌ها در حركتي كه در بسياري از رسانه‌هاي ايراني از آن با عنوان گروكشي نام برده شد امريكا را با كارت ايران و فلسطين تهديد كردند. الكساندر لوكاشويچ، سخنگوي وزارت امور خارجه روسيه با اشاره به اضافه شدن نام چند مقام روس به فهرست تحريم‌هاي امريكا به دلايل حقوق بشري گفت كه دولت روسيه اقدامات غيردوستانه امريكا را بدون پاسخ نخواهد گذاشت و اين اقدام‌هاي واشنگتن چشم‌انداز همكاري براي رسيدن به راه‌حل در مسائلي مانند پرونده هسته‌يي ايران و بحران روسيه را زير سوال مي‌برد. روس‌ها در حالي پس از تمديد هفت ماهه مذاكرات هسته‌يي ايران اقدام به علني كردن كارت‌هاي بازي خود در مقابل امريكا كردند كه تا پيش از اين فضاي حاكم بر افكار عمومي بر موضع نرم‌تر مسكو در قبال تهران در اين مذاكرات دلالت داشت. با اين همه برخي منابع آگاه پس از تمديد مذاكرات هسته‌يي ايران در ماه جولاي ضمن انتقاد تلويحي به سياست‌هاي روسيه در اين مذاكرات اعلام كردند كه مسكو هم سنگ‌اندازي‌هاي خاص خود در جريان اين مذاكرات را دارد. در شرايطي كه يكي از اصلي‌ترين گره‌هاي موجود در راه امضاي توافق جامع هسته‌يي، تعيين نياز عملي ايران به غني‌سازي است به نظر مي‌رسد كه روس‌ها در اين مسير آنچنان كه انتظار مي‌رفت با ايران همگام نيستند. در حال حاضر و تا سال ٢٠٢١ سوخت مورد نياز ايران براي نيروگاه بوشهر از سوي روس‌ها تامين مي‌شود و اين در حالي است كه ايران در مسير مذاكرات بارها و بارها اعلام كرده كه به دنبال تامين سوخت خود به شكل مستقل و غني‌سازي صنعتي است. در شرايطي كه روس‌ها همچنان يكي از راه‌حل‌ها براي پايان دادن به اختلاف ميان ايران و ١+٥ را تامين سوخت مورد نياز ايران از جانب خود مي‌دانند، به نظر مي‌رسد كه كوتاه آمدن آنها از اين موضع مي‌تواند كمك شاياني به ايران پاي ميز مذاكره بكند. محمد جواد ظريف روز گذشته در نشست خبري مشترك با همتاي قبرسي خود در تهران در پاسخ به سوال خبرنگار «اعتماد» مبني بر مذاكرات ميان ايران و امريكا در ژنو به نوعي سوژه مذاكرات امروز خود با ريابكوف را هم علني كرد. ظريف در اين خصوص گفت: در ديدار با معاون وزير خارجه روسيه نقشي كه ما توقع داريم دوستان روسي ما در اين مساله ايفا كنند را با ايشان در ميان خواهم گذاشت. در حالي كه ايران و ١+٥ بايد تا ماه مارس توافق سياسي را كليد بزنند به نظر مي‌رسد كه نقشي كه روس‌ها در چند ماه اخير در اين مذاكرات ايفا كرده‌اند با آنچه جمهوري اسلامي ايران از تنها شريك هسته‌يي خود انتظار دارد، فاصله بسيار دارد.
مذاكره با تمام اعضا؛ با امريكا بيشتر
در ميان كشورهاي حاضر در مذاكرات هسته‌يي با ايران به نظر مي‌رسد كه چيني‌ها نقش خنثي‌تري از سايرين را بازي مي‌كنند و در حاشيه منتظر اعلام خبر توافق جامع هسته‌يي و حضور در مراسم امضاي آن مانده‌اند. محمد جواد ظريف در نشست خبري روز گذشته خود در ادامه پاسخ به سوال «اعتماد» به بيان جزييات بيشتري از مذاكرات هسته‌يي پرداخته و گفت: مذاكرات خوبي را با دوستان چيني داشته‌ايم و در آينده نزديك اين مذاكرات را در تهران ادامه خواهيم داد. در هفته‌هاي گذشته معاون وزير خارجه چين در تهران بوده است و مذاكرات بسيار خوبي با ايشان داشتيم و در آينده نزديك مذاكراتي با وزير امور خارجه چين در اين زمينه خواهيم داشت. ظريف افزود: با ساير اعضاي ١+٥ نيز كه داراي روابط سياسي هستيم. مذاكرات گسترده‌يي را در تهران و پايتخت‌ها داشته‌ايم و در حاشيه مذاكرات هفته آينده ١+٥ در ژنو در سطح معاونان وزرا همكاران من با اعضاي ديگر ١+٥ مذاكرات گسترده‌يي خواهند داشت. وزير امور خارجه در ادامه سخنانش پاسخ برخي منتقدان كه دليل مذاكرات بيش از گذشته ايران و امريكا را جويا مي‌شوند هم به شكل تلويحي داده و گفت: مشكل ما با ايالات متحده به دليل اينكه رابطه سياسي بين دو كشور نيست، اين است كه مذاكرات در حوزه هسته‌يي محدود به حاشيه مذاكرات ١+٥ مي‌شود و به همين دليل است كه گاهي اوقات شايد رنگ بيشتري نسبت به ساير مذاكرات داشته باشد. مذاكرات ما با امريكا محدود به بحث هسته‌يي است و اين يك روند ويژه‌يي را دنبال مي‌كند و به همين دليل نيز شما آنقدر كه در مورد مذاكرات بنده يا معاونانم با همتاهاي امريكايي مي‌شنويد، بيشتر از ساير اعضاست چرا كه با ديگر اعضا مذاكرات به صورت عادي ادامه دارد. در حالي كه ديدار جان كري و جواد ظريف عملا در يك سال و نيم گذشته به امري عادي بدل شده است اما اعلام خبر اين ديدار در حالي كه تا پيش از اين انتظار همگان تكرار مذاكرات ايران و امريكا به شكل و شمايل دسامبر ٢٠١٤ در ژنو بود، سوژه برخي گمانه‌زني‌هاي رسانه‌يي شد. برخي ديدار كري با ظريف را به پيشرفت در مذاكرات و مهيا شدن طرفين براي اعلام جزيياتي از توافق سياسي مي‌دانند و برخي هم اين ديدار را در قالب آنچه بن‌بست در مذاكرات مي‌دانند، تفسير مي‌كنند و اعتقاد دارند كه تهران و واشنگتن مي‌خواهند به نوعي قفل را در سطح عالي و با حضور وزراي امور خارجه باز كنند. ظريف در ادامه سخنان خود در اين خصوص گفت: روز چهارشنبه بنده و كري در ژنو گفت‌وگو خواهيم كرد. درباره همه موضوعات مربوط به بحث هسته‌يي و البته تنها بحث هسته‌يي گفت‌وگو خواهيم كرد و اين مساله در دستور كار است و اينكه ببينيم آيا مي‌شود مذاكرات را تسريع و به جلو هدايت كرد. مذاكراتي كه ما و ايالات متحده در بحث هسته‌يي داشته‌ايم، استثنايي بوده و استثنايي باقي مي‌ماند، ما در مباحث ديگر مذاكره‌يي نداريم و در موضوع هسته‌يي نيز مذاكرات محدود به همين موضوع بوده است و بايد ديد تا چه ميزان مذاكرات براي رسيدن به راه‌حل، مفيد است. ما ميزان مفيد بودن مذاكرات را تحت بررسي داريم و مذاكرات بنده با كري و مذاكرات همكاران ما در‌همين راستاست. در شرايطي كه بر اساس برنامه‌ريزي‌هاي اعلام شده طي روزهاي ٢٥ الي ٢٧ دي (١٥ تا ١٧ ژانويه) هيات‌هاي مذاكره‌كننده ايراني و امريكايي در ژنو مذاكره دوجانبه خواهند داشت و قبل و بعد از اين مذاكرات، با بقيه اعضاي ١+٥ نيز به صورت دوجانبه ملاقات و مذاكره صورت خواهد گرفت، حضور يا عدم حضور ظريف در ژنو در اين بازه زماني مي‌تواند گوياي نتيجه‌يي باشد كه احتمالا روز يكشنبه هفته آينده پس از ديدار عمومي ايران با نمايندگان ١+٥ اعلام خواهد شد. محمد جواد ظريف در اين خصوص گفت: حضور بنده در ژنو تنها براي اين مذاكرات است اما اينكه چقدر در اروپا حضور داشته باشم بستگي به ساير برنامه‌هايم دارد. برنامه‌هاي ديگري در اروپا بعد از اين مذاكرات خواهم داشت و مذاكرات در حاشيه يك سفر بنده به اروپاست كه برنامه‌هاي ديگري نيز براي اين سفر تدارك ديده شده است و ميزان حضور بنده در ژنو و اروپا بستگي به ساير برنامه‌ها دارد.
منبع: روزنامه اعتماد
نظر شما