انصاری: 70 درصد سوالات توسط 40 نماینده است
درحالي كه كمتر از دو روز تا پايان سال 92 باقي مانده است، همچنان اتفاق‌هاي فضاي سياسي كشور در كانون توجه جامعه قرار دارد كه مهم‌ترين آنها سفر مسئول سياست خارجه اتحاديه اروپا به ايران پس از حدود 8 سال و ديدار و گفت‌وگوی او با بسياري از سياستمداران ايراني است اما اين سفر براي ميزبان حاشيه‌هايی به همراه داشت؛ وزير امور خارجه اكنون زير فشار سوال‌هاي پياپي مجلسيان است. در كنار او قرار است علي جنتي، وزير ارشاد دولت يازدهم هم پاسخگوي سوالات نمايندگان و شكايت تعدادي ديگر در كميسيون اصل 90 باشد. رابطه دولت و مجلس سوالي است كه از معاون پارلماني رئيس‌جمهور پرسيده‌ايم. مشروح گفت‌وگوي آرمان با حجت‌الاسلام والمسلمين مجيد انصاري در ذيل آمده است:
شروع كار دولت با اميد به همكاري همه قوا و مجموعه سياسي كشور همراه بود اما با عدم راي اعتماد به سه وزير بدبيني‌ها جاي خوشبيني را گرفت. تحليل شما از اين اتفاق چيست؟
انتصاب و شروع كار من در دولت تدبير و اميد به‌عنوان معاون رئيس‌جمهور در امور مجلس بعد از راي اعتماد به كابينه بود. بنابراين در آن مرحله من در اين مسئوليت نبودم.
به هر حال شما به‌عنوان يك فعال سياسي باتجربه چه پيش‌بيني‌ای از ادامه اين وضعيت دارید؟
عدم راي به سه وزيرخيلي دور از انتظار نبود، در گذشته هم سابقه داشته است كه مجلس به يك يا چند وزير از مجموع هيات دولت كه معرفي شده، راي نداده باشد. به عقيده من و برخلاف نظر شما، خيلي غيرمترقبه و غيرطبيعي نبود. آنچه در ادامه كاربي‌سابقه بود راي ندادن به وزراي معرفي شده توسط دولت براي تصدي وزارت ورزش و جوانان در چند نوبت پي‌درپي بود. درحقيقت آقاي رئيس‌جمهور ناچار شد چهارمين نفر را معرفي كند. اين اتفاقی بود كه غيرطبيعي به نظر مي‌رسيد وگرنه در مجموع، رايی كه مجلس به هيات وزيران داد، راي خوبي بود، به‌ويژه راي به بعضي وزيران مانند وزير اقتصاد كه در نوع خودش جالب توجه بود. درباره وزارت ورزش يك مقدار از روال طبيعي خارج شد كه خوشبختانه ختم به خير شد.نهايتا آقاي دكتر گودرزي سكان ورزش را به دست گرفت.
دولت قبل از اينكه بخواهد كابينه را اعلام كند، بيشتر سعي در تعامل با مجلس داشت اما اكنون برخي معتقدند كه نگاه گذشته از ميان رفته است. اين موضوع را قبول داريد؟
وقتي كه صحبت از دولت و مجلس مي‌كنيم، صحبت از دو قوه است. داوري راجع به رفتار هر قوه از جمله موضوع داوري درباره تعامل بين مجلس و دولت، بايد متمركز بر اتفاقاتي باشد كه نهايتا به وقوع مي‌پيوندد. به تعبير ديگر خروجي كار را بايد در نظر گرفت. درحال حاضر درست است كه تعداد سوال نمايندگان زياد است. تا به‌حال بيشتر از 450 - 460 سوال نمايندگان از وزرا مطرح كردند. متجاوز از 1200 تذكر داده شده اما سوالي كه نهايتا به جلسه علني آمده، بيش از سه سوال نبوده است.
كه البته این سه سوال همزمان با كارت زرد بود!
نه 2 سوال این وضعیت را داشت. ضمنا تعبيركارت زرد درست نيست اين تعبير بيشتردر محيط‌هاي ورزشي به‌كار مي‌رود نه پارلماني.
به هر حال ظرف شش ماه گذشته، سه سوال از وزيران در جلسه علني مطرح شده است.
يك سوال با حوزه كاري وزير هيچ ارتباطي نداشت؛ سوال مربوط به وزير اقتصاد آقاي طيب‌نيا را مي‌گويم. بسياري از اين سوالات هم در مراحل بعدي پس گرفته و منتفي شده است. حالا مراحل بعدي آن، بعضا با توضيح شخصي كه وزير به نماينده داده يا بعضا معاونين وزرا نمايندگان را قانع كرده‌اند، بعضي از اين سوالات در كميسيون رفته و نماينده اقناع شده است.
برخي از سوالات با تشكيل جلسه از سوي هيات رئيسه براي پيگيري اين سوالات و
تشكيل جلسه ميان سوال‌كنندگان و وزير ذيربط منتفي شده يا هنوز در نوبت هست.
نكته دوم اينكه، مطابق بررسي كه معاونت نظارت مجلس انجام داده 70 درصد اين
سوالات متعلق به 30 – 40 نفر از نمايندگان است. بنابر اين اگر سي يا چهل
نفر از نمايندگان مكررا سوال مطرح مي‌كنند معناي آن عدم تعامل كل مجلس
نيست. مجلس 290 نفر عضو دارد. آنچه اول عرض كردم معطوف به اين موضوع است.
سوالاتي هم كه تفهيم شده بيش از شايد 60 تا 70 درصد آنها مطابق آيين‌نامه مجلس و قانون اساسي نبوده، علت اينكه هيات‌رئيسه به دستور رياست مجلس تلاش دارند كه اين سوالات را كم بكنند، يكي از آنها همين است كه طبق قانون اساسي نمايندگان حق سوال از وظايف وزير دارند نه از اختيارات و نه از امور غيرمربوط به وزير.
پس سوالاتي كه مرتب پرسيده مي‌شود چه دليلي دارد؟
سوالاتي كه تاكنون طرح شده به‌ويژه سوالاتي كه از جانب
چند نفر نماينده خاص مطرح مي‌شود حاوي اين اشكال است كه نوعا يا از وظايف
وزير نيست يا اساسا مربوط با آن وزارتخانه نيست. بعضي‌ها مربوط به اختيار
وزير است. مثلا فرض کنید چرا فلان مدير را برداشتي يا چرا فلان مدير را
انتخاب كردي. خب انتخاب مديران از اختيارات دولت است و نمايندگان طبق قانون
نمي‌توانند سوال كنند كه چرا وزير اعمال اختيار كرد. اگر درجايي قانون
وظيفه‌اي را به عهده وزيري گذاشته باشد و وزير در انجام آن وظيفه قانوني
تقصير يا قصوري كرده باشد يا احيانا ابهامي از عملكرد وزير در آن موضوع
وجود داشته باشد،حق دارند سوال كنند.
بنابراين سوالاتي كه مربوط به وظيفه
وزرا و هيات دولت نيست مثلا سوال شده كه چرا افراد شرور در يمن يك ديپلمات
ايراني را ربوده‌اند. اين در واقع بايد از سر كرده اشرار سوال شود نه از
وزير. شايد توقع دارندكه براي تامين امنيت كاركنان ما در سفارت خارج از
كشور،گارد محافظ بگذارند و مطالبي از اين قبيل. لذا به عقيده ما هيات رئيسه
مجلس طبق آيين‌نامه مي‌تواند بسياري از اين سوالات را به لحاظ اينكه خلاف
آيين‌نامه است، كنار بگذارد. در گذشته هم اين بوده و خاطرم هست كه چند
دوره‌اي كه در مجلس بودم به‌ويژه در زماني كه آقاي دكتر روحاني نايب‌رئيس
مجلس بودند، ايشان بر این موضوع بسيار حسّاس بودند. نوعا سوالاتي كه آن
زمان نمايندگان مطرح مي‌كردند اگر از وظايف وزرا نبود، اجازه طرح آن را
نمي‌دادند.
الان هم بعضا اين مساله را هيات‌رئيسه مجلس تذكر داده است. ولي از سه سوالي كه به صحن علني مجلس كشيده شد، سوال از آقاي طيب‌نيا از جمله همين سوالات بود یعنی به هيچ‌وجه از وظايف آقاي طيب نيا نبود. سوال بود كه چرا رئيس‌كل بانك مركزي در يك مصاحبه‌اي مطلبي را گفته است.
اين امر ناشي از عدم آگاهي نمايندگان است يا عدم وجود قانون در خود مجلس. يا بحث شكايت به كميسيون اصل 90توسط برخي از نمايندگان؟
شكايت مساله ديگري است. در اين موارد به هيچ‌وجه نمي‌توان حكم كلي صادر كرد. بي‌ترديد برخي از نمايندگان سوالات واقعي دارند. موضوعي برايشان شفاف و روشن نيست، مايل هستند اين مساله روشن شود و سوالشان واقعي است. حالا ممكن است كه در طرح سوال دقت كافي نشود و رعايت قانون و آيين نامه داخلي مجلس رعايت نگردد.
يعني سوالات سياسي نيستند؟
بعضي سياسي است. به هرحال ممكن است نماينده‌اي زاويه ديد
سياسي، اجتماعي، فرهنگي‌اش با رويكرد كلي دولت داشته باشد. در خود انتخابات
رياست‌جمهوري شش نفر كانديدا بودند. هر كدام متعلق به طيف فكري و سياسي
خاص که عمدتا در درون خود جريان اصولگرايي تعریف می شدند. ما مي‌دانيم با
اينكه اكثريت قاطع مجلس اصولگرا هستند ولي گرايش‌ها و نگرش‌هاي درون
اصولگرايي، طيف‌هاي مختلفی دارد.
بعضي تند هستند، بعضي متعادل. بعضي از
جريانات اصولگرا بسيار به رويكرد دولت و برنامه كلي دولت نزديك هستند؛
بعضي‌ها فاصله بيشتر دارند. ممكن است برخي از سوالات با انگيزه سياسي باشد.
ولي همه سوالات با انگيزه سياسي نيست. در كشور ما نمايندگان به استقلال
انتخاب مي‌شوند. احزاب به‌معناي واقعي نيستند يا ضعيف هستند. نمايندگان
حوزه‌هاي انتخابيه با انبوهي از مراجعات، مطالبات، طرفدارانشان مواجه
هستند. كشور هم متاسفانه در اين چند سال گذشته با مشكلات اقتصادي مواجه
شده، بودجه‌هاي عمراني براي پرداخت يارانه نقدي به مردم خرج شده و در نتيجه
تخصيص بودجه‌هاي عمراني در حداقل خودش بوده، نزديك به هشت هزار طرح و
پروژه بزرگ و كوچك كلنگ خورده و در 8 سال گذشته و اينها پيشرفتي نداشته
است. 20 درصد، 30 درصد و بعضا 80 درصد، اما به لحاظ اينكه بر خلاف قانون
پول عمراني كشور برداشته شده و داده شده براي يارانه‌ها يا ساير هزينه‌هاي
جاري، بيكاري وسيعي در كشور به‌وجود آمده است، در سفر‌هاي استاني گاهي 200،
300 تا 500 مصوبه بوده که اعلام شده و براي تكميل اين طرح‌ها 300تا 400
هزار میليارد تومان پول لازم است.
نماينده‌هايي كه به شهرستان‌ها مي‌روند،
خيل بيكار‌ها، پيمانكاران ورشكسته و كساني كه به اين طرح‌هاي عمراني چشم
اميد داشتند و بيماران صعب‌العلاج و غيره به آنها مراجعه مي‌كنند.
نمايندگان هم براي اينكه بخشي از فشاري كه روي دوش آنهاست، موضوع را در
قالب سوال و تذكر به دولت منتقل مي‌كنند. بخش عمده‌اي از نارضايتي
نمايندگان ناشي از شرايط نامطلوبي است كه به اين دولت و به اين مجلس به ارث
رسيده است. ما چند روز پیش ملاقات فراكسيون رهروان ولايت را با رئيس‌جمهور
داشتيم، يكي از نمايندگان جمله جالبي را در آنجا گفت.
او گفت كه ما مجلس
نهمي‌ها در بدترين شرايط نماينده شديم و دولت جناب آقاي روحاني هم در
بدترين شرايط اقتصادي دولت را تحويل گرفت. حرف درستي زد. كشور دچار ركود
تورمي شده است. هم دولت با بدهي‌هاي سنگين و طرح‌ها نيمه‌تمام روبه‌رو شده
هم بر دولت فشار وارد مي‌آورد هم بر مجلس. اما مجلس مي‌تواند با تدبير بهتر
و با تعامل بيشتر و البته با كمك دولت، فضايي را به‌وجود آوردكه نمايندگان
به جاي طرح سوالات به راهكارهاي رفع مشكلات به صورت مشترك روي
بياورند.ببينيد طرح سوال نهايتا اينگونه است كه در مجلس علني مطرح شود و
وزير هم پاسخ دهد و نماينده يا قانع شود يا نشود و در آخر مشكل اصلي كه با
طرح اين سوال حل نمي‌شود و درباره خيلي از سوالات اينگونه است كه نمايندگان
جواب آن را از قبل مي‌دانند.
مثلا سوال شده كه بيمارستان شهر ما چرا با
اينكه 90 درصد پيشرفت کرده تمام نمي‌شود، درحالي كه خود نماينده محترم
مي‌دانند كه علت نبود بودجه است. بسياري از سوالات به‌نوعي به موضوع بودجه و
منابع مالي برمي‌گردد. در سال 93 دولت هرچه موجود بوده را در طبق اخلاص
گذاشته و در قالب لايحه بودجه تقديم مجلس كرده، مجلس هم اختيار داشته هر
تغييري كه مي‌خواهد در لايحه بودجه به‌عمل آورد.
اما واقعيت اين است كه منابع همين بودجه سال 93 خوش‌بينانه است و احتمالا تحقق پيدا نكند و اتفاقا يكي از محورهاي مخالفت برخي نمايندگان با بودجه 93 بالابودن رقم درآمدهاي پيشنهادي بوده- گرچه نهايتا در مجلس ارقام پيشنهادي دولت افزايش پيداكرد. وقتي با يك واقيعت مشترك مواجه هستيم كه منابع ما محدود و مصارف نامحدود، ديگر به‌نظرم طرح سوال در اين حوزه‌ها، جز انتقال بخشي از فشارهاي اجتماعي به دولت هدف ديگري نمي‌تواند داشته باشد.
آيا تاكنون خود شما با نمايندگان مجلس به‌طور كلي جلساتي را داشتيد؟ بعضي از نمايندگان از اين بابت ناراحت‌اند كه ما را به اين جلسات دعوت نمي‌كنند و از اين وضعيت ناراضي اند؟
چه جلسه‌اي؟
بخشي از نمايندگان به‌طور مثال از اعضاي جبهه پايداري مطرح مي‌كنند كه با ما جلسه‌اي گذاشته نمي‌شود و با بقيه نمايندگان جلسه گذاشته مي‌شود و ما اصلا ديده نمي‌شويم؟
اين اشكال را من رد مي‌كنم، واقعيت ندارد. علت آن هم اين
است كه عملكرد دولت در تعامل با مجلس عملكردی كاملا شفاف است، از شخص آقاي
رئيس‌جمهور تا بقيه، آقاي رئيس‌جمهور غير از چند جلسه‌اي كه رسما در مجلس
بوده مثل جلسه تحليف، جلسه‌هاي دفاع از وزرا و جلسه تقديم لايحه بودجه كه
جلسه‌هاي عمومي حضور رئيس‌جمهور در مجلس بوده است، ما براي ملاقات
نمايندگان با آقاي رئيس‌جمهور اولويت را براي مجامع استاني نمايندگان
گذاشتيم، و مجامع استاني به هيچ‌وجه نه به شكل حزبي نه گروهي نه سياسي،
بلكه از كل نمايندگان يك استان هستند و تاكنون 18 مجمع نمايندگان استان‌ها
كه بيش از 168 نماينده را دربر مي‌گيرد با آقاي رئيس‌جمهور ملاقات كردند.
در اين جلسات بدون هيچ‌گونه گزينشي رئيس مجمع مسائل كلان استان را مطرح
كرده و تك‌تك نمايندگان حاضر بلااستثناء راجع به هرچه خواسته‌اند، صحبت
كردند و آقاي رئيس‌جمهور هم صحبت كردند. پس همه نمايندگان چه اصولگرا و چه
اصلاح‌طلب، يا مستقل آمده است. همين وضعيت درباره برنامه‌هايي كه خود بنده
داشتم، صادق است هر فراكسيوني كه دعوت كرده رفتم و تاكنون البته دو، سه
مرتبه فراكسيون رهروان ولايت از من درباره موضوعاتي مثل كابينه، بودجه و
مسائل اقتصادي دعوت كردند و من شركت كردم.
جبهه پايداري تاكنون دعوت نكرده است؟
تاكنون دعوت نكرده است ولي براي ما فرقي نمي‌كند. هر فراكسيوني هر تشكل درون پارلماني كه از دولت،درخواست داشته باشند درخدمت هستيم. تا به حال چند جلسه رايزني و تبادل‌نظر درباره موضوعات تخصصي هم تشكيل شده است. يكي از آنها درباره لايحه بودجه بود و بحث هدفمندي يارانه‌ها. در آنجا نيز تا به‌حال نگاه ما نه فراكسيوني بوده و نه سياسي. بلكه روساي كميسيون‌هاي مجلس به اضافه اعضاي كميسيون تلفيق را دعوت كرديم.
يك جلسه ديگري بوده و هست، هر يكي دو هفته يك بار در خدمت معاون اول محترم آقاي دكتر جهانگيري تشكيل مي‌شود و روي موضوعات اقتصادي بوده است، من واقعا اين مساله را رد مي‌كنم، اينكه گفته شود دولت نگاهي ويژه به برخي نمايندگان دارد، البته طبيعي است برخي از نمايندگان محبت دارند، لطف دارند و مي‌خواهند كمك بيشتري به دولت بكنند و گاهي نظرات مكتوب مي‌دهند. از نمايندگان محترم جبهه پايداري كه صاحب‌نظر و فعال هستند پيشنهادات مكتوب در برخي حوزه‌ها ارائه کردند که شخصا در جلسه دولت مطرح كردم که خودشان از من تشكر كردند. ولي ترجيح برخي از نمايندگان اين است كه با دولت از راه دور و از تريبون صحبت كنند، تا جلسه. در قالب سوال و تذكر حرف بزنند تا اينكه مكتوب و به‌صورت طرح و خصوصي نامه بنويسند. اين ديگر اختيار خودشان است.
من خودم در مجلس جلسه‌هاي اعتماد و تحليف را شاهد بودم كه چندان خوشايند نبود، بحث راي اعتماد به آقاي صالحي‌اميري. برخي این‌گونه موضوعات و سوال از وزيران را روند برنامه‌ريزي‌شده‌اي مي‌دانند. يك منبع آگاه اظهار کرد كه آقاي نادران اظهارات را در حضور جناب‌عالي شنيده و قانع شده و پس از قانع شدن رفته است. اما در بحث جلسه علني مجلس همان مباحث و مسائل مطرح شد. اکنون چه بازتعريفي از اين جريان داريد؟
واقعيت اين است كه در جريان راي اعتماد آقاي دكتر صالحي‌اميري تا حدودي به وی جفا شد. مطالب و مسائلي از تريبون مجلس پخش شد كه يا واقعيت نداشت، يا اگر مساله‌اي بود اينگونه نبود كه مطرح شد. تلاش زيادي هم شد كه كار به اين صورت پيش نرود اما متاسفانه خيلي موفق نبوديم. شخصا فكر مي‌كنم كه تريبون مجلس يك فرصت هست هم براي مجلس هم براي كل نظام و دولت براي ارتقاي سطح اخلاق سياسي در كشور. سطح آگاهي‌هاي حقوقي مردم.
ما
هيچ امكان ديگري بهتر از تريبون مجلس نداريم چراكه مستقيم پخش مي‌شود و
جزئيات صحبت‌ها در امر قانونگذاري به اطلاع مردم مي‌رسد و اين خود يك كلاس
آموزشي است كه مردم هر سه روز و در هر جلسه چهار ساعت مي‌توانند در اين
كلاس شركت كنند و از طريق راديو هم در جريان قانونگذاري كشور قرار
مي‌گيرند، هم در جريان مسائل عمومي كشور. طبيعي است كه تريبوني كه اين
تاثير را دارد و مخاطبان زيادي دارد به همين ميزان حرمت بالايي هم دارد و
براي گويندگان از اين تريبون مسئوليت سنگيني را ايجاد مي‌كند.
مطلبي كه از اين تريبون پخش مي‌شود، در اقصي‌نقاط ايران و دنيا پخش مي‌شود لذا ممكن است حق كسي از اين تريبون تضییع شود و بعدا جبران آن ميسر نباشد. چون الزاما هر كه امروز مجلس را گوش كرد فردا گوش نمي‌كند. يادم هست در دوره سوم مجلس چند تا نطق تند و تيز توسط چند نفر از نمايندگان عليه بعضي از وزرا و مسئولان كشور صورت گرفت. حضرت امام(ره) به مجلس پيام دادند كه اين ظلم است و شما بايد امكان دفاع كساني كه در مجلس نيستند را فراهم بكنيد و نهايتا هم اين موضوع به آيين نامه داخلي مجلس آمد. منظورم اين است كه امام خيلي روي اين موضوع حساس بودند و تذكر مي‌دادند. مقام معظم رهبري هم دو، سه سال پيش اين موضوع را مطرح كردند.
تائيد مي‌كنيد كه آقاي نادران راجع به اين موضوع قانع شدند؟ راجع به اين موضوع خاص.
راجع به اين موضوع خاص در جلسه مشتركي كه در همين اتاق تشكيل شد، قانع نشدند. ايشان مطالبي را مطرح كردند كه عمده آن را بعدا در مجلس هم مطرح كردند، صالحي‌امیری هم پاسخ‌هايي دادند، چون صحبت‌هاي آقای نادران مستند بود به اظهارات برخي از افراد و مقامات در قوه قضائيه، وزارت اطلاعات، دفتر مقام معظم رهبري. قرار شد من از آن افراد تحقيق كنم. اگر مطالب ايشان را تائيد كردند، از صالحی‌اميري خواهش كنيم كه منصرف شوند و اگر تائيد نشد، آقای نادران مطرح نكند. تحقيقاتي كه از اين افراد كردم، تائيد نشد.
در همان جلسه تماس گرفتيد؟
خير. من مامور شدم، يك هفته وقت داشتم. من بعضي از آن آقايان را به دفترم دعوت كردم. از ايشان سوال كردم. از بعضي تلفني تحقيق كردم. بعضي‌ها را واسطه فرستادم. چون اين وظيفه به من واگذار شده بود، تحقيق كردم و آن مطالب اينگونه نبود كه مطرح شده بود بلكه مستندات برخلاف آن مسائل بود. به هر حال آقاي نادران قانع نشدند و مطرح كردند، چون نماينده بودند و اختيار داشتند و مجلس هم شنيد و در كل معدل اين اقدامات به نفع جامعه است از اين جهت كه مردم داوري مي‌كنند، خود مجلس هم داوري مي‌كند، ممكن است در يك مورد خاص حقي هم تضييع بشود. ولي در كل به‌نظرم فوايد تريبون آزاد مجلس و آزادي نمايندگان آنقدر هست كه اين مسائل را بتوان تحمل كرد.
آقاي جنتي امروز به‌دلیل وضعيت فرهنگي تحت‌فشار است. آيا روند سوال يا حتي شكايت از وی را مناسب مي‌دانيد؟
متاسفانه برخورد با وزارت ارشاد منصفانه و متناسب با ميزان اختيارات و مسئوليت‌هاي قانوني آن نيست. دستگاه‌هاي مختلف و متعددي متولي امر فرهنگ هستند. صداوسيما، امور مساجد و ائمه‌جمعه- سازمان تبليغات، دفتر تبليغات- حوزه‌هاي علميه و... نمي‌توان نارسايي درعرصه مسائل فرهنگي را صرفا به‌عهده وزارت ارشاد گذاشت – ضمن آنكه عوامل ديگري همچون فقر، بيكاري، موادمخدر و... بر حوزه فرهنگ عمومي اثرگذارند. البته وظيفه وزارت ارشاد هم سنگين است و دغدغه‌هاي فرهنگي را بايد همگان جدي بگيرند.