الاهرام: چرا ایران پیشنهاد تمدید مذاکرات هسته ای را پذیرفت؟

الاهرام نوشت: سیاست ورزی در آخرین دور مذاکرات هسته ای ایران با غرب چنان بود که حتی جلوتر از رسیدن به توافق جامعه با غرب تا قبل از پایان زمان مذاکرات در ۲۴ نوامبر قرار گرفت. 

بلند مرتبه ترین دیپلماتها از هر دو طرف روزهای بسیاری را بر روی کشتی پرونده هسته ای ایران گذراندند و در نهایت کسی بر دیگری غالب نشد.

و این رویارویی تنها با آمریکا نبود. چهار کشور دیگر غربی و روسیه، هرکدام علاقمندی های خود را داشتند که در این مذاکرات دنبال می کردند. در نهایت، هیچ توافق دائمی بدست نیامد. زمان مذاکرات، برای هفت ماه دیگر تا اول جولای ۲۰۱۵ تمدید شد با این امیدواری که یک پیشنهاد تازه بتواند طرفین را قادر سازد تا به یک نتیجه تا زمان تمدید شده بعدی برسند.

پیش بینی آنچه که در ماههای آینده اتفاق خواهد افتاد دشوار است، چنانچه که غیر ممکن نباشد. اما در صحنه سیاسی، هفت ماه زمان طولانی است. در حالی که ایرانیان ادعای پیروزی می کنند، دیدن تمدید به عنوان بخشی از پروسه بستن یک توافق خوب، از نگاه آمریکایی ها، "نه هر توافقی برای خاطر رسیدن به توافق” چشم انداز غالب در این مذاکرات بود.

بنابراین تمدید تازه می تواند معادل بازگشت به عقب و یا نداشتن دستاورد باشد که در این بین روشن می کند که مشکلاتی بین ایران و آمریکا وجود دارد.

حداقل انتظار این بود تا شنیده شود که برنامه کاری برای رسیدن به اجرای توافقات سیاسی و تکنیکی توافق کلی انجام گرفته که در ظرف ماههای آتی اجرا خواهد شد. تمدید نشان داد که دو کشور اصلی مذاکره کننده، ایران و آمریکا نتوانسته اند سازش کنند و تمدید تنها چاره برای ادامه گفتگوها و ویران نشدن آنچه که بدست آورده اند بوده.

در همین حال، ایران ریسک قبول تمدید مذاکرات را پذیرفت به جای آنکه به سرعت بخواهد به توافق دست یابد، چرا که سیاست بین الملل و خواستهای سیاسی به سرعت قابل تغییر هستند. نگاه داشتن وحدت بین حکومت در ایران در حالی که گروههایی مخالف مذاکرات هستند یکی از بزرگترین چالشها در ماههای پیش رو است. اقتصاد وخیم و مشکلات سیاسی همه نقشی کلیدی در ایران بازی کردند تا ایران پیشنهاد تمدید از سوی آمریکا را بپذیرد. ظریف گفته بود که " ما اینجا آمده ایم تا به توافق برسیم” وی در ۲۴ نوامبر در وین به خبرنگاران گفت "ما اعتقاد داریم که رسیدن به توافق نهایی در زمانی کوتاهتر از مدت تمدید شده و حتی در چهار ماه بدست آمدنی است. ما زمان لازم داریم تا توافق سیاسی را به نگارش در آوریم.”

اما عده زیادی در ایران مانند ظریف فکر نمی کنند. امید همچنان وجود دارد، اما مردم می پرسند که آیا، با آمدن کنگره جدید آمریکا در دوم ژانویه که اعضای جدید از مخالفان اوباما هستند، احتمال رسیدن به توافق یا به عبارت آسانتر صمیمی ماندن با ایران، بعد از سال جدید دشوارتر و سختتر نخواهد شد؟

همچنین بعضی از ایرانیانی که مخالف رسیدن به توافق و بهتر شدن رابطه با آمریکا هستند- برای این در گروه مخالفان- زمان پیش آمده این فرصت را خواهد داد که برنامه ریزی های بهتری انجام دهند در روشنایی تمدید هفت ماه ای که توقع آن را نداشتند.

برای اوباما، قبولاندن توافق با ایران قطعا، به آسانی قبل نخواهد بود. در ایران، تندروها نیز با آرامش نخواهند نشست تا به ظریف و روحانی نگاه کنند که با دست باز بدون آنکه به آنها جزییاتی از گفتگوها را در میان بگذارد و یا درباره رفت و آمدهای مخفی اشان با دولتمردان آمریکایی توضیحی بدهند، بگذارند به کار خود ادامه دهند. همچنان برای رسانه ها مشخص نیست که دقیقا چه مشکلاتی بین ایران و آمریکا برای رسیدن به توافق وجود دارد و آنها را از نزدیکی باز می دارد. مشکلاتی مانند تعداد سانترفیوژها و میزان اورانیوم غنی شده همچنان از موضوعات مورد مذاکره است اما از اینها گذشته، جزییات پیشنهادی که آمریکا به ایران ارائه کرده و برنامه کاری آنها برای ماههای آینده آشکار نشده است در حالی که مذاکره کنندگان خود را ملزم به اصل رازداری دانستند.

برآوردها این است که تمدید توافق بیشتر به خاطر مسائل سیاسی بود تا تکنیکی، ظریف هنگامی که به وین آمد به خبرنگاران گفته بود: رسیدن به توافق اراده سیاسی می خواهد.

هفت ماه تمدید، به گفته ظریف و کری، حداکثر زمان در نظر گرفته شده است تا باقی مشکلات مانده در گفتگوها را حل و فصل کنند. خوشبین که باشیم، ظریف عنوان کرد که بدست آمدن توافق جامع در ظرف چهار ماه آینده امکان پذیر است. در سوی دیگر جان کری گفت: آقای اوباما گفته است که بهترین راه برای حل پرونده هسته ای ایران دیپلماسی است. این سخت است و دشوار می ماند.