چرا باید «کوبانی» را نجات داد

«زهرا رحیمی» طی یادداشتی در روزنامه «شرق» نوشته است:

کوبانی را در قیاس با اهداف راهبری ائتلاف علیه داعش به هیچ می خواند و هنوز هفته ای نگذشته که ارسال تسلیحات و تجهیزات را به این شهر کردنشین آغاز می کند. آمریکا که تاکید داشت مراکز فرماندهی، زیرساخت ها و پالایشگاه های تحت اختیار داعش بر نجات کوبانی ارجحیت دارند و اگر این شهر سقوط کند، چندان مهم نخواهد بود طی چند هفته اخیر دفاع از این شهر را چنان جدی در دستور کار قرار داده که صدای رییس جمهوری ترکیه را هم درآورده است.

«رجب طیب اردوغان»، نخست وزیر ترکیه پیش از سفر به لتونی در جمع خبرنگاران گفت: درک نمی کنم چرا کوبانی آنقدر برای آمریکا اهمیت راهبردی دارد زیرا کل جمعیت غیرنظامی این شهر فرار کرده اند. رییس جمهور ترکیه که از دیدن ویدیویی به خشم آمده بود که طی آن شبه نظامیان داعش بخشی از محموله های هوایی ارسال شده آمریکا برای کردها را تصرف کرده بودند، چنین عملیاتی را غیرقابل توجیه خواند.

آمریکا تا چندی پیش از سقوط تقریبا قطعی کوبانی سخن می گفت، اما اکنون دفاع جانانه اش از این شهر حتی در آمار و ارقام هم مشهود است. ائتلاف داعش از زمان آغاز عملیات خود تاکنون، بیش از 150 بار مواضع داعش در کوبانی را هدف قرار داده که این رقم با تعداد بمباران ها در تمام مناطق تحت نفوذ داعش در عراق برابری می کند. تغییر موضع آمریکا در فاصله کمتر از دو هفته باعث شد کارشناسان به تحلیل اهمیت کوبانی بپردازند.

روزنامه نیویورک تایمز طی مقاله ای در این رابطه نوشت: اگر کوبانی نجات یابد، اقدامی غیرمنتظره روی داده است. این شهر در مرز شمالی سوریه با ترکیه که در جنگ با شبه نظامیان داعش گرفتار شده، هفته هاست که در آستانه سقوط قرار دارد. اما کردهای سوریه که کوبانی را خانه خود می دانند همچنان به مبارزه شان ادامه می دهند و یکشنبه گذشته بود که آمریکا تجهیزات و تسلیحات هوایی را برای تقویت آنها ارسال کرد.

این شهر که پیش از این از سوی مقامات آمریکایی بی اهمیت خوانده می شد (چندی پیش جن ساکی، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفته بود با وجود آنکه ایالات متحده نمی خواهد شاهد سقوط کوبانی باشد، اما در عین حال اهداف راهبردی ائتلاف تحت رهبری واشنگتن، مراکز فرماندهی، زیرساخت ها و پالایشگاه های تحت اختیار تروریست هاست. او تاکید کرده بود: «هیچکس نمی خواهد سقوط کوبانی را شاهد باشد، اما هدف اصلی ما این است که نگذاریم داعش مامنی برای خود به دست آورد. به همین جهت به دنبال ساختار هایی که گفتم، می رویم) حال نه تنها به مرکز عملیات آمریکا علیه داعش تبدیل شده، بلکه آزمون استراتژی دولت «باراک اوباما» رییس جمهوری آمریکا محسوب می شود که تا به امروز مبتنی بر حملات هوایی علیه مناطق تحت کنترل داعش در سوریه و تکیه بر نیروهای زمینی محلی برای شکست این شبه نظامیان بوده است. مشکل اصلی این است که نیروهای زمینی داخلی یا به درستی سازماندهی نشده اند و از نظر سیاسی دارای شکاف هستند یا همان طور که در مورد کردهای کوبانی شاهد بوده ایم، خطر دسترسی بیش از اندازه به تسلیحات وجود دارد.

شکست در کوبانی بیانگر شکنندگی برنامه آمریکا خواهد بود و پیروزی مهمی را نصیب داعش خواهد کرد. با توجه به موقعیت جغرافیایی کوبانی که در مرز ترکیه قرار گرفته، سقوط این شهر امکان عبور و مرور داعش از مرز و تهدید مستقیم یکی از اعضای ناتو را فراهم می کند و دیگر اعضای این پیمان را مجبور به دفاع از ترکیه خواهد کرد.

قطعه گمشده در پازل عملیات آمریکایی، ترکیه است که بی میلی اش برای کمک به کردهای کوبانی، نقاط ضعف استراتژی آمریکا را برجسته می کند. تصمیم آمریکا مبنی بر تجهیز دوباره کردها، اقدامی ناامیدکننده بود؛ کردها به خطر افتاده بودند و رییس جمهوری ترکیه با وجود استدعای مکرر واشنگتن، از کمک به آنها امتناع می کرد.

او پیش از سفر به لتونی در جمع خبرنگاران گفت: «من اساسا نمی دانم این شهر چه اهمیت استراتژیکی ای برای آمریکایی ها دارد که آنقدر برای عدم سقوط آن تلاش می کنند. این شهر خالی از سکنه شده است و هیچ شهروندی آنجا نیست. نزدیک به 200هزار نفر از جمعیت این شهر و روستاهای اطراف آن به ترکیه پناه آوردند و ما با آغوش باز آنها را اسکان دادیم. هم اینک حدود دو هزار نفر در این شهر در حال جنگ هستند و ما هم اعلام کردیم به آنها کمک می کنیم و کمک کردیم.»

ترکیه در بهترین شرایط هم یکی از اعضای دردسرساز ناتو بوده است. تاکید این کشور بر اینکه «بشار اسد» رییس جمهوری سوریه تهدیدی به مراتب بزرگ تر از داعش است و از سوی دیگر روابط پیچیده این کشور با گروه های مختلف کرد، باعث وخامت بیشتر اوضاع شده است. یکی از اهداف اصلی داعش سرنگون کردن رژیم اسد بود و ترکیه مدت ها پیش با فراهم کردن امکان عبور شبه نظامیان، تسلیحات و پول از مرزهایش به سوریه، داعش را تقویت کرده است.

حال که آمریکا هدایت جنگ علیه این گروه تروریستی را برعهده گرفته، ترکیه می گوید با آمریکایی ها همکاری خواهد کرد. با این حال از کمک به کردهای کوبانی امتناع می کند چرا که چنین اقدامی را تقویت کننده حزب کارگران کردستان (پ ک ک) در داخل ترکیه می داند. این حزب سه دهه است که جنگ جدایی طلبانه سختی را علیه دولت ترکیه آغاز کرده است. زمانی که اوباما ماموریت اشتباه و نابهنگام خود را در سوریه آغاز کرد، ناشناخته های بسیاری وجود داشت. ناکامی او در تضمین همکاری کامل یکی از متحدان مهم ناتو، دورنمای پیروزی در جنگ علیه داعش را به شدت زیر سوال می برد.