سناریوهای پیش روی کوبانی

شفقنا نوشت: "با وجود آنکه جنگ در شهر کوبانی نزدیک به پنج هفته است که ادامه دارد، اما تاکنون سرنوشت آن مشخص نشده و کار به جایی رسیده که پیش بینی نمی شود هیچ کدام از دو طرف درگیر بتوانند بدون بروز تغییراتی، سرنوشت این جنگ را به نفع خود رقم بزنند، این در حالی است که به نظر می رسد جنگ کوبانی به سوی یکی از این سه سناریو در حال حرکت است: یا داعش برای تسلط بر این شهر، تمام توان و امکانات خود را به کار گرفته و پاسخ فراگیری از کردها دریافت خواهد کرد، یا جامعه بین الملل برای مسلح کردن کردها جهت دفاع از خود در برابر این گروه افراط گرا دست به کار خواهد شد و یا اینکه ارتش سوریه و هم پیمانان آن دخالت خواهند کرد؛ در حالی که گمان می رود دو سناریوی نخست به افزایش احتمال تشکیل اقلیم کردستان سوریه بینجامند، سناریوی سوم به احتمال زیاد عقب راندن عناصر وابسته به داعش و حفظ یکپارچگی خاک سوریه را در پی خواهد داشت."

"محمد صالح الفتیح"، نویسنده و تحلیلگر سیاسی سوری در مقاله ای تحلیلی که تحت عنوان "سناریوهای پیش رو برای جنگ در عین العرب" روی پایگاه اینترنتی روزنامه لبنانی "السفیر" قرار گرفته، با اشاره به ادامه درگیری های میان عناصر وابسته به گروه تروریستی "داعش" و جنگجویان کرد سوریه در شهر "کوبانی" در شمال این کشور و ناتوانی هر دو طرف درگیر در تعیین سرنوشت جنگ به نفع خود، سه سناریو را برای این جنگ ذکر کرده که دو سناریوی نخست یعنی افزایش تلاش های "داعش" برای تسلط بر کوبانی و برافروختن خشم کردهای ترکیه و سوریه و همچنین مسلح کردن کردها از سوی جامعه بین الملل را گامی در راستای تشکیل اقلیم کردستان سوریه دانسته و تاکید کرده که سناریوی دخالت ارتش سوریه و هم پیمانان آن به احتمال زیاد به عقب راندن عناصر وابسته به "داعش" و همچنین حفظ یکپارچگی خاک این کشور منجر خواهد شد، جایی که در مقاله خود آورده است:

«با وجود آنکه درگیری ها در شهر "عین العرب" (کوبانی) در شمال سوریه نزدیک به پنج هفته است که ادامه دارد، اما تاکنون سرنوشت جنگ بر سر این شهر همچنان نامشخص می باشد.

در همین حال، طی سه هفته نخست درگیری های شهر "عین العرب"، بخش زیادی از مردم سوریه و جهان عرب با ساکنان این شهر و به ویژه کردها ابراز همدردی کرده و حضور فعال زنان در میدان نبرد را نیز می ستودند.

با این حال، اظهارات برخی از رهبران کرد سوریه و به ویژه "صالح مسلم"، رهبر "حزب اتحادیه دمکراتیک" (PYD) مبنی بر مخالفت با دریافت موافقت از دولت سوریه به عنوان پیش شرط رسیدن کمک ها به شهر "عین العرب" و اعلام اینکه وی از ترکیه و فرانسه خواستار کمک های نظامی شده و آمادگی دریافت کمک از تمامی کشورها و گروه ها را دارد، تغییرات بزرگی در افکار عمومی مردم سوریه در قبال تحولات شهر مذکور را در پی داشت.

همین مسئله باعث شد افکار عمومی سوریه به دو دسته تقسیم شوند که یکی از آنها همچنان با کردهای این کشور ابراز همدردی کرده و دسته دیگر نیز از تبدیل شدن جنگ در شهر "عین العرب" به سرآغاز اعلام تشکیل اقلیم جدایی طلب کردها نگران هستند.

در اینجا باید پرسید که واقعیت تحولات شهر "عین العرب" چیست و چه سناریوهای احتمالی برای جنگ در این شهر وجود دارند؟

در واقع، آنچه از سوی برخی تحلیلگران مورد بررسی قرار نگرفته این است که در نبردی همانند نبرد بر سر شهر "عین العرب"، تنها نتیجه نهایی نبرد مهم نبوده، بلکه راه و روش تعیین سرنوشت جنگ نیز از اهمیت زیادی برخوردار است، چرا که سیر تحول رویدادها و پیامدهای آن می تواند از خود رویداد اصلی مهم تر باشد.

این در حالی است که حمله عناصر وابسته به گروه "داعش" به شهر "عین العرب" و حومه آن، طولانی ترین حمله این گروه تاکنون به شمار می آید، جایی که سابقه نداشته حمله "داعش" به هیچ منطقه ای بیش از یک هفته به طول بینجامد.

در واقع ناظران به این مسئله عادت کرده بودند که گروه "داعش" در صورتی که احساس می کرد تعیین سرنوشت نبرد سخت و دشوار می باشد، به سرعت عقب نشینی کرده و وارد نبرد در جبهه دیگری می شد، مسئله ای که هنگام حمله چند هفته پیش این گروه به شهر "حسکه" در شمال شرق سوریه رخ داد اما در مورد شهر "عین العرب" صدق نکرد.

از سوی دیگر، حجم گسترده مهاجرت شهروندان "عین العرب" به سوی ترکیه نیز باعث شده که بر اساس معادلات کنونی، هیچ راهی برای پیروزی آسان مدافعان این شهر وجود نداشته باشد.

با این حال، با وجود تمامی مسائل مذکور جنگ در شهر "عین العرب" به وضعیت غیر قابل حلی رسیده و به نظر نمی رسد که هیچ کدام از دو طرف درگیر بتوانند بدون بروز تغییراتی، سرنوشت این جنگ را به نفع خود رقم بزنند.

در واقع، هنگامی که عناصر وابسته به گروه "داعش" به سوی منطقه "عین العرب" حمله کردند، طی مدت بی سابقه ای ده ها روستا را به کنترل خود درآوردند، به محاصره شهر پرداختند و محله به محله و ساختمان به ساختمان آن را نیز درنوردیدند، هیچ گونه شگفتی در تاکتیک های تهاجمی این گروه و یا وحشیگری آنها ندیدیم و همانند همیشه تعدادی کامیون که رانندگان آنها افرادی انتحاری و قانون شکن بودند، بمباران به وسیله توپخانه، خودروهای "هامر"، خودروهای زرهی و تانک های پشتیبان عناصر پیاده و همچنین عملیات کشتار و سر بریدن را شاهد بودیم.

با این حال، این بار تاکتیک های تهاجمی مذکور به پیروزی منجر نشده و به نظر می رسد که گروه "داعش" برای آنکه در نبرد بر سر شهر "عین العرب" به پیروزی برسد، نیازمند به کارگیری تسلیحات و یا تاکتیک های جدیدی می باشد.

این در حالی است که برخی گزارش ها حاکی از آن است که گروه "داعش" در درگیری های شهر "عین العرب" از سلاح های غیر متعارف استفاده کرده، جایی که تصاویر منتشر شده از اجساد برخی قربانیان، سوختگی ها و تاول هایی را نشان می دهند که به عوارض استفاده از سلاح های شیمیایی و به ویژه گاز خردل شباهت دارند که گمان می رود گروه مذکور آن را از پایگاه هوایی "المثنی" در نزدیکی فرودگاه بین المللی شهر "بغداد"، پایتخت عراق به دست آورده باشد.

اگر این گزارش ها درست باشند و یا اینکه گروه "داعش" از سلاح های غیر متعارف به صورت گسترده استفاده کند، کنترل شهر "عین العرب" را در دست بگیرد و زنان را به اسارت برده و مردان را اعدام کند، ما شاهد سناریویی مشابه سناریوی بمباران شیمیایی شهر "حلبچه" و سناریوی پاک سازی نژادی در منطقه "سنجار" (شنگال) خواهیم بود و چنین سناریویی راه را بر روی احتمال های زیادی باز خواهد کرد که تحرک سریع و گسترده کردهای ساکن دو طرف مرزهای میان سوریه و ترکیه برای مبارزه با "داعش" چه با موافقت دولت های "دمشق" و "آنکارا" و چه بدون آن، یکی از این احتمال ها می باشد.

در همین حال، اگر شاهد چنین تحرکی از سوی کردهای سوریه و ترکیه باشیم، به احتمال زیاد آنها به بیرون راندن عناصر وابسته به گروه "داعش" از شهر "عین العرب" بسنده نخواهند کرد، بلکه این مسئله قابل درک خواهد بود که آنها بر در دست گرفتن مسئولیت تامین امنیت تمامی مرزهای آنچه "غرب کردستان" خوانده می شود نیز اصرار بورزند.

این در حالی است که چنین سناریویی وضعیت جمعیتی و سیاسی پابرجا در شمال سوریه و همچنین مرزهای تعیین شده بر اساس توافقنامه "سایکس - پیکو" را برای همیشه از بین خواهد برد، به ویژه آنکه مسئولان کرد در شهر "قامشلو" در شمال شرق سوریه و شرق شهر "عین العرب" طی مدت اخیر به بهانه دفاع از منطقه خود، خدمت سربازی را برای تمامی ساکنان منطقه اجباری کرده اند.

سناریوی دوم این است که شهر "عین العرب" به پایداری خود ادامه دهد و به "لنینگراد" منطقه "خاور میانه" و کردها تبدیل شود، با این حال این سناریو نیز به نوبه خود بسیار پیچیده می باشد، چرا که شمار زیاد عناصر وابسته به گروه "داعش" و تعداد بالای روستاهای تحت کنترل آنها باعث می شوند متوقف ساختن پیشروی این عناصر و اخراج آنها از ده ها روستای اطراف "عین العرب"، برای کردهای ساکن این شهر بسیار سخت باشد، مگر اینکه دخالتی به نفع آنها صورت گیرد.

این در حالی است که احتمال های دخالت در شهر "عین العرب" نیز متفاوت و گوناگون بوده، هر چند که امکان به وقوع پیوستن برخی از آنها بیشتر از سایر موارد می باشد.

در همین راستا، احتمال نخست این است که دولت ترکیه به کردهای فراری از شهر "عین العرب" اجازه دهد بار دیگر از مرز این کشور با سوریه عبور کنند تا بتوانند به جنگ با گروه "داعش" بپردازند.

در صورتی که دولت ترکیه دست به چنین کاری بزند، به احتمال زیاد باید شمار قابل توجهی از جنگجویان کرد به سلاح های پیشرفته مجهز شوند همان گونه که "صالح مسلم" اعلام کرده، به ویژه آنکه گفته می شود که نزدیک به 9 هزار جنگجوی وابسته به گروه "داعش" در حمله به شهر "عین العرب" شرکت دارند.

با این حال، به نظر می رسد که نتیجه نهایی این احتمال نیز همانند نتیجه نهایی سناریوی نخست باشد و هر دوی آنها در نهایت به تغییر اوضاع در شمال سوریه و تشکیل یک موجودیت کردی مستقل در آنجا منجر شوند.

در همین حال، دخالت در شهر "عین العرب" همچنین می تواند از سوی نیروهای نظامی ترکیه باشد، به ویژه آنکه پارلمان این کشور پیش از این با دخالت این نیروها در خاک سوریه و عراق موافقت کرده است.

با وجود آنکه چنین احتمالی بعید به نظر می رسد، اما همچنان پابرجا می باشد، به ویژه در صورتی که دولت ترکیه با مسلح کردن کردها و همچنین اجازه عبور آنها از مرز این کشور با سوریه موافقت نکند.

احتمال سوم برای دخالت در شهر "عین العرب" به نفع کردها نیز می تواند از سوی نیروهای ائتلاف بین المللی تحت رهبری آمریکا باشد، جایی که این ائتلاف می تواند حملات هوایی خود به پایگاه های گروه "داعش" در این شهر و حومه آن را افزایش دهد.

با این حال، تجربه چند هفته گذشته نشان داده که حملات هوایی ائتلاف بین المللی تحت رهبری آمریکا در ممانعت از پیشروی عناصر وابسته به گروه "داعش" موفق عمل نکرده و این در حالی است که تبدیل شدن نبرد در شهر "عین العرب" به جنگ خیابانی نیز باعث نزدیک تر شدن اماکن حضور عناصر مذکور و نیروهای مدافع شهر شده و این مسئله به نوبه خود کار حملات هوایی را بیش از پیش سخت کرده است.

سناریوی سوم نیز این است که طرف دیگری یعنی ارتش سوریه و هم پیمانان آن در ماموریت دفاع از شهر "عین العرب" و متوقف ساختن پیشروی عناصر وابسته به گروه "داعش" در این شهر شرکت کند، جایی که اگر این ارتش برای حمایت از مدافعان کرد، پروازهای جنگنده‌های خود بر فراز این منطقه را افزایش داده و پایگاه های "داعش" را مورد هدف توپخانه و موشک قرار دهد، به احتمال زیاد پیشروی عناصر وابسته به این گروه متوقف شده و این امکان نیز وجود دارد که مجبور شوند از "عین العرب" عقب نشینی کنند.

یکی از نکات مثبت سناریو سوم این است که نمی گذارد اوضاع آنقدر وخیم شود که کردهای ترکیه و سوریه دست به سلاح ببرند و برای دفاع از مناطق خود داوطلب شوند، در نتیجه حاکمیت دولت سوریه بر سراسر خاک این کشور حفظ شده و همزمان زیان های بزرگی به گروه افراط گرای "داعش" نیز وارد می شود، به گونه ای که تلاش های این گروه برای گسترش نفوذ خود در شمال سوریه به سوی شهر "حلب" با مشکل روبرو خواهد شد.

این سناریو همچنین نشان خواهد داد که دولت سوریه شایسته ترین و تواناترین پشتیبان کردهای این کشور می باشد و در نتیجه از تحقق اهداف جدایی طلبان جلوگیری خواهد شد.

در پایان باید گفت که به نظر می رسد نبرد بر سر شهر "عین العرب" به سوی یکی از این سه سناریو در حال حرکت می باشد: یا اینکه گروه "داعش" برای تسلط بر این شهر، تمامی توان و امکانات خود را به کار گرفته و پاسخ فراگیری از کردها دریافت خواهد کرد، یا اینکه جامعه بین الملل برای مسلح کردن کردها جهت دفاع از خود در برابر این گروه افراط گرا دست به کار خواهد شد و یا اینکه ارتش سوریه و هم پیمانان آن دخالت خواهند کرد؛ در حالی که گمان می رود دو سناریوی نخست به افزایش احتمال تشکیل اقلیم "غرب کردستان" منجر خواهند شد، سناریوی سوم به احتمال زیاد عقب راندن عناصر وابسته به "داعش" و حفظ یکپارچگی خاک سوریه را در پی خواهد داشت.»