روش درمان آبسه کبدی چیست؟

به گزارش صدای ایران، این آبسه‌ها به صورت تکی و یا چندتایی در کبد ایجاد می‌شوند و در صورت عدم درمان باعث تخریب بافت کبدی و آسیب به آن خواهند شد. به همین دلیل در ادامه مقاله، به روش‌های درمان آبسه کبدی و جزئیات این بیماری خواهیم پرداخت.

به منظور درمان آبسه کبدی، لازم است ابتدا پزشک برخی فاکتور‌ها را مورد بررسی قرار دهد. به عنوان مثال منشأ آبسه، محل آبسه، اندازه آبسه و حال عمومی بیمار از جمله فاکتور‌های لازم جهت درمان دقیق این بیماری بشمار می‌روند. با آگاهی از این مطالب، در بهترین زمان می‌توانید بهترین روش را بکار گیرید. دقت داشته باشید که برای پرستاری از بیماران مبتلا به آبسه کبدی، داشتن اطلاعات بسیار مهم است. مجله پزشکی و مقالات حوزه سلامتی به نام سلامت اول، به شما اطلاعات کامل در زمینه این بیماری و سایر بیماری‌ها به طور کامل ارائه می‌دهد.

علاوه براین، باتوجه به اطلاعات موجود، ممکن است در برخی شرایط چند روش درمانی به صورت همزمان مورد استفاده قرار گیرند تا سلامت کامل حاصل شود. به طور کلی، روش‌های رایج در درمان به صورت زیر است:

اولین روش درمانی برای این بیماری استفاده از دارو است. به منظور انتخاب مناسب دارو، لازم است تا منشأ بیماری شناسایی شود. به عنوان مثال، اگر عامل بیماری باکتریایی باشد به طور معمول پزشک آنتی‌بیوتیک تجویز خواهد کرد که به صورت تزریق ویریدی انجام می‌شود. 

یکی دیگر از روش‌های درمان آبسه کبدی استفاده از روش تخلیه آبسه و یا Drainage است. این روش به دو شکل قابل انجام است:

در این روش، سوزن و یا کاتر را به داخل آبسه وارد می‌کنند. در طی انجام این فرایند، ممکن است پزشک از آزمایش‌های تصویری مانند سونوگرافی و یا سی‌تی اسکن نیز استفاده نماید. در ادامه، چرک موجود در آبسه تخلیه می‌شود. البته، احتمال دارد پزشک برای تخلیه مداوم، وسیله‌ای با نام کاتر زهکشی در محل قرار دهد.

در صورتی که آبسه کبدی بیش اندازه بزرگ و پیچیده باشد، پزشک به منظور تخلیه آن از جراحی استفاده خواهد کرد.

آبسه کبدی از جمله بیماری‌های مرتبط با کبد است که در اثر ایجاد توده چرک در این عضو از بدن ایجاد می‌شود. این عارضه ممکن است به دلیل بروز آسیب به کبد و یا عفونت داخل شکمی و انتقال آن به گردش خون عمومی بوجود آید.

به دنبال آن، علائم آبسه کبدی بسته به عامل ایجاد‌کننده یعنی باکتری، قارچ و یا انگل بروز پیدا خواهند کرد. آبسه کبدی جز بیماری‌های نادر محسوب می‌شود که انواع مختلفی دارد. اما، به دلیل درصد بالا مرگ‌ومیر در این بیماری، کنترل و درمان آن از اهمیت بالایی برخوردار است و افراد در صورت ابتلا، باید آن را جدی بگیرند.

برخی افراد، به دلیل داشتن شرایطی خاصی، بیشتر در معرض بروز علائم ابسه کبدی و ابتلا به این عارضه قرار دارند:

·    افرادی که به عفونت‌های مجاری صفراوی مانند سنگ کیسه صفرا، کلانژیت و یا هرگونه انسداد در مجاری صفراوی مبتلا هستند.
·    بیمارانی که مبتلا به عارضه کبدی همچون هپاتیت و یا سیروز کبدی هستند.
·    افرادی که جراحی از ناحیه شکم خود انجام داده‌اند.
·    افرادی که دچار مشکلاتی در زمینه سیستم ایمنی هستند مانند کسانی که بیماری ایدز دارند.
·    کسانی که به مناطقی سفر می‌کنند که نوع خاصی از عفونت در آن‌جا رایج باشد. به عنوان مثال، مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر، احتمال بروز آبسه‌های کبدی آمیبی را افزایش می‌دهند.

البته این نکته نیز وجود دارد، احتمال بروز آبسه کبدی در افراد مستعد زیاد است. اما، افرادی که هیچ یک از شرایط را ندارد هم ممکن است دچار بروز علائم شوند.

همانطور که کمی قبل‌تر اشاره شد، درمان این بیماری از طریق روش‌های مختلفی انجام می‌شود. علاوه بر روش‌هایی قبلی، در برخی موارد، پزشکان از روش‌های حمایتی نیز استفاده می‌کنند. این مراقبت‌ها جهت مدیریت علائم و بهبودی بیماری انجام می‌شود. برخی از مهم‌ترین اقدامات حمایتی جهت درمان بیماری آبسه کبدی به شرح زیر است:

·    مدیریت درد
·    حفظ تعادل آب و الکترولیت‌های بدن
·    استفاده از رژیم غذایی سالم
·    نظارت دقیق بر وضعیت سلامت بیمار

چنانچه در فردی علائم آبسه کبدی بروز یابد و پس از انجام اقدامات لازم، درمان انجام شود، نیاز است تا مراقبت‌هایی پس از درمان صورت گیرد. اگر بیمار، تحت درمان با آنتی بیوتیک قرار گیرد و این درمان ادامه‌دار باشد، لازم است پس از ترخیص از بیمارستان نکاتی را مدنظر قرار دهید:

·    لازم است تا فرد آزمایش‌های لازم که توسط پزشک متخصص تجویز می‌شود را جدی بگیرد و به طور هفتگی و یا ماهانه بسته به نظر پزشک آن‌ها را انجام دهد. به عنوان مثال، ممکن است آزمایش‌هایی مانند آزمایش‌های شاخص کبدی و یا CBC تجویز شود. آزمایش‌های شاخص کبدی نیز شامل آمینوترانس آمیناز، بیلی روبین و سطح سرمی دارو‌های تجویزی است.
·    احتمال دارد پس از درمان، پزشک آزمایشات تصویربرداری را برای فرد تجویز نماید. این آزمایش‌ها ممکن است از طریق سونوگرافی، سی‌تی اسکن و یا ام آر آی صورت گیرد.
·    بیماران لازم است تا دوره‌های درمان آنتی بیوتیک خود را مطابق نظر پزشک به صورت کامل انجام دهند.
·    اگر درمان آبسه کبدی به وسیله قرارگیری لوله درناژ که برای تخلیه ترشحات است، انجام شود، لازم است تا فرد به طور کامل نکات و دستورالعمل‌های مربوطه را پس از خروج از بیمارستان، رعایت نماید.
·    در صورتی که فرد متوجه شود دارو مؤثر نیست و یا عوارض جانبی خاصی را به همراه دارد، ضروری است تا با پزشک متخصص خود تماس حاصل نماید.
·    جهت عدم فراموشی زمان و دارو‌های تجویزی، بهتر است لیستی از زمان و مقدار مصرفی دارو‌ها تهیه نمایید.

سایر اقدامات پس از درمان به شرح زیر است:

رژیم غذایی سالم، می‌تواند در بازیابی انرژی و بهبودی، تأثیر زیادی داشته باشد. به همین دلیل، مصرف موادغذایی همچون میوه، سبزیجات، محصولات لبنی کم چرب، حبوبات، ماهی و... در این دوران توصیه می‌شود. همچنین، شما می‌توانید از پزشک متخصص، در مورد رژیم غذایی مخصوص، کسب اطلاع نمایید.

به طور کلی مصرف مایعات در طول روز برای بزرگسالان بین 9 الی 13 لیوان است. البته، لازم است تا افراد پس از درمان، در مورد مصرف مایعات از پزشک خود مشورت بگیرند.

یکی دیگر از اقدامات مفید پس از درمان آبسه کبدی، انجام ورزش و فعالیت بدنی مناسب است. این اقدامات، می‌تواند با تنظیم تعادل بدن مثل کاهش فشارخون، وضعیت سلامتی بیمار را بهبود دهد. البته، لازم است تا در مورد میزان و نحوه فعالیت بدنی، از پزشک خود مشورت و برنامه بگیرید.

در صورتی که فرد مبتلا به آبسه کبدی سیگار می‌کشد، پس از درمان آن، لازم است تا سیگار را کنار بگذارد و یا حداقل مصرف آن را کاهش دهد؛ زیرا سیگار کشیدن فرد را در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی، ریوی، سرطان و سایر بیماری‌ها قرار می‌دهد. از سوی دیگر، ترک سیگار، وضعیت سلامتی فرد را بهبود می‌دهد.

یکی از عواملی که باعث کاهش سرعت بهبودی بیماران و تشدید سایر بیماری‌ها در افراد می‌شود، استرس است. به همین دلیل، به منظور تسریع روند بهبودی و درمان، لازم است تا فرد با روش‌هایی همچون مدیتیشن، نفس عمیق و... استرس خود را کنترل نماید.

به منظور تشخیص علائم آبسه کبدی و درمان آن، لازم است تا با انواع این بیماری آشنا شویم. به طور کلی، آبسه کبدی به روش‌های مختلفی طبقه‌بندی می‌شود.

به عنوان مثال، یکی از روش‌های طبقه‌بندی، محل قرارگیری توده چرک است. در لوب سمت راست کبد، خونرسانی بیشتر انجام می‌شود و بخش قابل توجهی از کبد را تشکیل می‌دهد. به همین دلیل، در حدود 50 درصد از آبسه‌های کبدی منفرد در این لوب قرار می‌گیرند. برخی دیگر از آبسه‌ها نیز در لوب چپ و یا لوب دمی کبد قرار دارند.

یکی دیگر از روش‌های طبقه‌بندی آبسه کبدی، منبع ایجاد این بیماری است. منابع ایجادکننده آبسه کبدی ممکن است مربوط به قارچ، باکتری و یا انگل باشند. در این صورت، انواع آبسه به صورت زیر خواهند بود:

آبسه پیوژنیک

پیوژنیک به معنای تولید چرک است. این نوع از آبسه زمانی ایجاد می‌شود که توده‌ای چرکی در کبد به علت عفونت باکتریالی بوجود آید. هنگامی که بدن با عفونت مقابله می‌کند، احتمال دارد سلول‌های مرده و یا گلبول‌های سفید به جای خروج از محل عفونت، در داخل کبد تجمع یابند. عواملی مانند آپاندیست، عفونت خون و یا عفونت مجاری تخلیه صفرا، می‌تواتند سبب بروز این عارضه شوند.

آبسه آمیبی

آبسه آمیبی نمونه دیگری از آبسه‌های کبدی است که در اثر انگلی به نام انتامبا هیستولیتیکا ایجاد می‌شود. این انگل، عفونت روده‌ای به نام اسهال خونی آمیبی را ایجاد می‌کند که ممکن است از طریق جریان خون به کبد وارد شود. از جمله عواملی که سبب ایجاد این عارضه می‌شوند، می‌توان به خوردن آب یا غذای آلوده به مدفوع و یا تماس به فرد آلوده اشاره کرد.

آبسه قارچی

آبسه کبدی قارچی، یکی از نادرترین اشکال این بیماری بشمار می‌رود. به طور کلی، کم‌تر از 10 درصد افراد مبتلا به آبسه کبدی به این نوع عارضه مبتلا خواهند شد. در صورتی که فرد به عفونت قارچی کاندیدا مبتلا شود و آن را درمان نکند، بیماری آبسه کبدی، بروز خواهد یافت.

آبسه کبد خطرناک است؟

با توجه به اینکه، این عارضه یک بیماری عفونی خطرناک است، عدم درمان آبسه کبدی در زمان مناسب، باعث بروز خطرات و عواقب جبران‌ناپذیز و حتی مرگ خواهد شد. توجه داشته باشید که کبد چرب گرید ۳ که با اسم فیبروز کبد هم شناخته می شود، با این بیماری متفاوت است در کبد چرب گرید 3 چربی اطراف کبد را می گیرد. برخی مشکلات که به دنبال بروز آبسه کبدی، ممکن است رخ دهد به شرح زیر است:

·    انتشار عفونت به نواحی مختلف
·    پارگی آبسه و گسترش عفونت
·    ایجاد عفونت خون
·    آسیب به بافت‌های کبدی

عوارض جانبی آبسه کبدی

اگر آبسه کبدی درمان نشود و عفونت گسترش یابد، ممکن است عوارض جانبی جبران ناپذیری را برای افراد برجای بگذارد. برخی از این عوارض به شرح زیر است:

1.    دیسترس تنفسی حاد یا سندرم زجر تنفس حاد
2.    تجمع چرک در قفسه سینه یا آمپیم
3.    کاهش عملکرد مغز به دلیل وجود عفونت یا انسفالوپاتی
4.    التهاب دریچه‌های قلبی و پوشش داخلی یا اندوکاریت
5.    التهاب بافت پوشاننده شکم یا پریتونیت
6.    تجمع مایع اطراف ریه‌ها
7.    نوعی از عفونت خونی که سبب مرگ می‌شود یا سپسیس
8.    گسترش عفونت و انتقال آن به نقاط مختلف بدن
9.    نارسایی کبد
10.   نارسایی کلیه

علائم آبسه کبدی

علائم آبسه کبدی در افراد متفاوت، متغیر است. زیرا، این بیماری همه افراد را به یک گونه تحت تأثیر قرار نمی‌دهد و ممکن است شدت و نوع علائم در هر فردی متفاوت باشد. اما به طور کلی، علائم این بیماری به صورت زیر است:

تب و لرز

یکی از شایع‌ترین علائمی که در بیماری‌های عفونی بروز پیدا می‌کند، تب و لرز است. در بیماری آبسه کبدی نیز افراد دچار تب و لرز خواهند شد.

تهوع و استفراغ

یکی دیگر از علائم، حس تهوع و استفراغ در افراد است. همچنین، ممکن است که به صورت ناخواسته، افراد وزن خود را از دست بدهند.

خستگی و ضعف

هنگامی که بدن دچار عفونت و التهاب می‌شود، ماده‌ای به نام سیتوکینین ترشح خواهد شد. این ماده، باعث می‌شود از طریق انجام مکانیزم‌هایی، ضعف و خستگی عمومی بر فرد قالب شود.

از سوی دیگر، زمانی که آبسه رشد می‌کند و به بافت‌های کبدی می‌رسد، مکانیزم طبیعی کبد را دچار اختلال می‌کند. در واقع، وظیفه کبد دفع سموم از بدن، تولید صفرا برای هضم و سنتز پروتین‌های مختلف است.

زمانی که این عضو از بدن دچار آسیب شود، سموم در داخل بدن تجمع خواهند یافت و بدن، قابلیت جذب مواد مغذی را از دست می‌دهد. همه این عوامل سبب می‌شوند تا آبسه کبدی باعث بروز ضعف و خستگی در فرد بیمار شود.

درد شکمی

درد‌های شکمی در هنگام بروز آبسه کبدی، در ناحیه کبد احساس می‌شوند. به عبارتی، این درد در سمت راست بدن و بالای شکم حس می‌شود. به طور کلی، این درد حالتی مبهم، مداوم و تیز دارد که ممکن است به شانه و پشت نیز سرایت یابد.

از سوی دیگر، این احتمال وجود دارد که افراد مبتلا به این بیماری، علائم آبسه کبدی را به صورت حساسیت و تورم شکمی حس نمایند. در این موقعیت با لمس نواحی اطراف کبد، درد و حساسیت در فرد بروز خواهد یافت. همچنین، در کنار درد‌های شکمی در برخی موارد، توده قابل لمس خواهد بود.

زردی

در برخی از موارد، احتمال دارد آبسه کبدی به صورت زردی در افراد مشاهده شود. در این حالت ممکن است علائمی همچون زردی پوست و چشم‌ها، مدفوع کم‌رنگ و ادرار تیره بروز پیدا کند.

البته افراد باید این نکته مهم را در نظر داشته‌باشند که مشاهده این علائم، به معنای وجود قطعی آبسه کبدی نخواهد بود. بلکه این احتمال وجود دارد که این علائم با سایر بیماری‌های کبدی و یا گوارشی ظاهر شوند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت بروز نشانه‌های زیر، لازم است تا به پزشک متخصص مراجعه نمایید:

1.    وجود علائم آبسه کبدی
2.    درد شدید در ناحیه شکم
3.    کاهش هوشیار و یا سردرگمی
4.    تب بالا و مداوم
5.    بروز علائم ناشناخته در دوران عفونت کبدی و یا پس از درمان عارضه

دلیل ابتلا به آبسه کبدی چیست؟

این عارضه به علل مختلفی بستگی دارد و علائم آبسه کبدی نیز بسته به این علل متفاوت خواهد بود. به طور کلی علل آبسه به شرح زیر است:

·    عفونت‌های شکمی همچون آپاندیسیت، دیورتیکولیت، سوراخ در روده
·    عفونت خون
·    عفونت مجاری صفراوی
·    آندوسکوپی از مجاری صفراوی
·    آسیب و ضربه به کبد
·    برخی از انواع باکتری مانند اشریشیا کلی (در برخی شرایط این باکتری عامل ایجادکننده عفونت ادراری است)

همچنین، شایع‌ترین باکتری‌های ایجادکننده آبسه کبدی به شرح زیر است:

·    انتروکوک
·    اشریشیا کلی
·    کلبسیلا پنومونیه
·    باکتریوز
·    استرپتوکوک
·    استافیلوکوک اورئوس

آبسه کبدی با چه آزمایش‌هایی مشخص می‌شود؟

پزشکان متخصص پس از بررسی علائم آبسه کبدی و دریافت شرح حال از افراد مبتلا به این بیماری، آزمایشاتی را انجام خواهند داد. این آزمایشات، برای تأیید تشخیص احتمالی و یا رد آن‌هاست. برخی از مهم‌ترین این آزمایشات شامل موارد زیر است:

آزمایش خون

در این آزمایش، انواع مختلفی از فاکتور‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. به عنوان مثال، ممکن است تست برای شمارش کامل خون یعنی cbc و یا تست‌های مربوط به بررسی آنزیم‌های عملکردی کبد مانند alt و یا ast باشد.

آزمایشات تصویری

در این نوع از آزمایشات نیز بررسی‌های مختلفی صورت می‌گیرد. در این روش از سونوگرافی، تصویربرداری MRI و یا سی‌تی‌اسکن استفاده می‌شود.

آسپیراسیون

یکی دیگر از روش‌های تشخیصی آبسه کبدی، آسپیراسیون است. در این روش، پزشک متخصص با سرنگ، از مایع و یا بافت کبدی نمونه تهیه می‌کند و نمونه برای انجام ارزیابی به آزمایشگاه ارسال خواهد شد. این روش، یکی از راهکار‌هایی است که به شناسایی ارگانیسم عامل بیماری کمک می‌کند.

روش‌های پیشگیری از ابتلا به آبسه کبدی

بسیاری از افراد با این پرسش مواجه می‌شوند که آیا قبل از درمان آبسه کبدی، روشی جهت پیشگیری از این بیماری وجود دارد؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت، انجام برخی اقدامات جهت پیشگری از آبسه کبدی بسیار مؤثر خواهد بود. برخی از این روش‌ها عبارت است از:

رعایت بهداشتی فردی

یکی از مهم‌ترین و ساده‌ترین اقدامات جهت پیشگیری از آبسه کبدی، رعایت بهداشت فردی است. به این منظور لازم است تا دست‌های خود را به صورت مرتب با آب و صابون بشویید. البته، انجام این اقدامات قبل از خوردن غذا و بعد از مراجعه به دستشویی، بسیار تأثیرگذارتر خواهد بود. همچنین، این روش از گسترش باکتری و عوامل بیماری‌زا جلوگیری می‌کند.

درمان عفونت در صورت ابتلا

یکی دیگر از روش‌های پیشگیری از این عارضه، کنترل عفونت است. به عنوان مثال، عفونت‌هایی همچون آپاندیسیت، دیورتیکولیت و یا عفونت دندانی که قابلیت سرایت به کبد را دارند، باید به طور جدی بررسی و در صورت امکان درمان کامل آن‌ها انجام شود.

رعایت بهداشت موادغذایی

در هنگام استفاده از موادغذایی و یا آب، بهداشت کامل آن‌ها را مدنظر بگیرید. به عنوان مثال، شست و شو میوه و سبزیجات، پرهیز از مصرف موادغذایی خام و یا نیم پز، به ویژه غذا‌های دریایی، می‌تواند اقدام پیشگیرانه مؤثری باشد. زیرا، با انجام این اقدامات از گسترش منابع انگل و باکتری جلوگیری می‌شود.

انجام اقدامات احتیاطی در سفر

اگر قصد دارید به مناطقی سفر کنید که شیوع آبسه کبدی و یا بیماری‌های عفونی شایع‌ بوده، لازم است اقداماتی جهت پیشگیری انجام دهید. این اقدامات، ممکن است شامل مواردی همچون دریافت واکسن، رعایت بهداشت غذا و مصرف آب ایمن و پرهیز از قرارگیری در متاطق آلوده باشد.

البته نکته قابل توجه در این زمینه وجود دارد که این اقدامات پیشگیرانه به کاهش خطرات آبسه کبدی کمک می‌کنند؛ اما به طور کامل قابل تضمین نخواهد بود‌.
عوامل خطر آبسه کبدی

برخی از عوامل موجب می‌شوند تا احتمال ابتلا به ابسه کبدی در افراد افزایش یابد. به عنوان مثال:

جنسیت

به طور معمول، علائم آبسه کبدی در مردان در سنین پایین‌تری بروز پیدا می‌کند. اما، هیچ تفاوتی بین ابتلا خانم‌ها با اقایان در این بیماری وجود نخواهد داشت و افراد با هر جنسیت در معرص ابتلا به ابسه کبدی قرار دارند.

سن

یکی دیگر از فاکتور‌های خطر در ابتلا به ابسه کبدی، سن است. در زمانی که هنوز درمان انتی بیوتیکی وجود نداشت، بسیاری از آبسه‌های کبدی در اثر بروز آپاندیسیت در دهه چهل و یا پنجاه سالگی از سن افراد رخ می‌داد.

اما، با گذشت زمان و پیشرفت در زمینه آنتی بیوتیک درمانی و تشخیص زودهنگام این بیماری، سن ابتلا، به دهه شصت تا هفتاد سالگی از سن افراد تغییر کرد. از سوی دیگر، نوزادان به دلایلی همچون کاتاتریزاسیون ورید نافی و یا سپسیس، در معرض خطر ابتلا به ابسه کبدی قرار دارند.

همانطور که در مطالب ذکرشده اشاره شد، بیماری آبسه کبدی یک بیماری نادر است؛ اما در صورتی که درمان آبسه کبدی به درستی و در زمان مناسب صورت نگیرد، احتمال دارد حتی منجر به مرگ افراد شود. به همین دلیل، آگاهی از این بیماری و روش‌های پیشگیری و درمان آن برای افراد از ضرورت بالایی برخوردار است.

مؤسسه سلامت اول با ارائه خدمات پرستاری شبانه‌روزی، در تلاش برای بهبودی و آگاهی هرچه بیشتر به افراد است. این مجموعه، پرستاران متبحری را در خود جای داده‌است که به بیماران، سالمندان و کودکان در هر شرایطی یاری می‌رسانند. برای دریافت خدمات، کافیست با کارشناسان مجرب این مجموعه تماس حاصل فرمایید.