راهنمای حفظ سلامت جنین در مراکز درمانی در اختیار مادران قرار می‌گیرد
دکتر صابر جباری در آیین افتتاحیه «نشست کشوری سلامت مادران و جوانی جمعیت» که صبح امروز سه‌شنبه، ۲۰ شهریور ماه در مرکز قلب و عروق شهید رجایی برگزار شد، اظهار کرد: بررسی‌ها بیانگر این است که نرخ باروری کشور به صورت آبشاری کاهش یافته است. پیش از انقلاب اسلامی، اجرای سیاست‌های تنظیم خانواده آغاز شده و پس از انقلاب اسلامی نیز تا مقطعی ادامه داشته است.
به گزارش صدای ایران از ایسنا،وی ادامه داد: سیاست‌های تنظیم خانواده و جمعیت در سال ۶۸ جدی شد و قانون «تنظیم خانواده» در سال ۷۲ به تصویب رسید و برای ۳ دهه اجرا شد.
رئیس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت با اشاره به وضعیت کنونی نرخ باروری در کشور گفت: بررسی‌ها بیانگر این است که کاهش نرخ باروری کشور متوقف شده است. بر این باور هستیم اگر خواهان داشتن جمعیت و جامعه سالم هستیم، می‌بایست از ظرفیت زنان متخصص استفاده کنیم. اگر از ظرفیت زنان متخصص برای اجرای سیاست‌های افزایش جمعیت استفاده نکنیم باید بگوییم که تحقق اهداف این سیاست‌ها سخت است.
وی با بیان اینکه وزارت بهداشت به موضوع زایمان طبیعی توجه کرده است، افزود: وزارت بهداشت به موضوع زایمان طبیعی توجه کرده و تصمیم بر این است که زنان را از سزارین به سمت زایمان طبیعی سوق‌دهیم. با توجه به سیاست‌های تنظیم خانواده طی ۳ دهه گذشته نسبت به ترویج و اطلاع‌رسانی زایمان طبیعی به خوبی عمل نکرده‌ایم.
وی با بیان اینکه قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» را برای ترویج سیاست‌های جمعیتی اجرا کرده‌ایم، افزود: قانون جوانی جمعیت دارای ماده‌های مختلفی است که هر کدام از آن به یک موضوع پرداخته است.
جباری با بیان اینکه ماده ۴۱ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در ارتباط با مراکز درمان ناباروری است، توضیح داد: در ماده ۴۱ قانون جوانی جمعیت آمده است که در راستای بند «ح» ماده (۱۰۲) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلف است حداکثر ظرف دوسال پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون، نسبت به تجهیز یا راه‌اندازی حداقل یک مرکز تخصصی درمان ناباروری سطح دو در سطح دانشگاه‌های علوم پزشکی و حداقل یک مرکز درمان ناباروری سطح سه به ازای هر استان اعم از دولتی و عمومی غیر دولتی در قالب نظام سطح‌بندی خدمات متناسب با الگوی جمعیتی اقدام‌کند.
وی با بیان اینکه نسبت به احداث مراکز درمان ناباوری و ارایه خدمات سطح دو اقدام کرده‌ایم، افزود: ۸۷ مرکز درمان ناباروری سطح دو در کشور ایجاد کرده‌ایم. هیچ مرکز درمان ناباوری سطح ۲ در کشور وجود نداشت، اما شرایط حال حاضر به نحوی است که در تمام دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور حداقل یک مرکز درمان ناباروری سطح ۲ وجود دارد.
رئیس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت درباره مراجعه به مراکز درمانی سطح ۲ نیز گفت: ۳۷هزار و ۴۹۲ نفر برای درمان ناباروری به مراکز سطح ۲ مراجعه کرده‌اند که موفقیت ۳۰ درصدی حاصل شده است.
وی درباره مراکز درمانی سطح ۳ ناباروری نیز گفت: ۱۲۶ مرکز درمان ناباروری سطح ۳ در تمام استان‌های کشور وجود دارد که از این تعداد ۵۰ مرکز دولتی و مابقی خصوصی هستند.
جباری با بیان اینکه ماده ۴۲ قانون جوانی جمعیت در ارتباط با تشخیص به موقع ناباروری برای درمان آن است، توضیح داد: بررسی‌ها بیانگر این است که پیش از تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در زمینه تشخیص ناباروری عملکرد مناسبی نداشتیم، اما اکنون شرایط تغییر کرده و توانایی تشخیص به موقع ناباروری را داریم.
وی ادامه داد: بر اساس ماده ۴۲ قانون جوانی جمعیت، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلف است دستورالعمل و راهنمای بالینی هماهنگ کشوری مربوط به پیشگیری، تشخیص به هنگام و درمان افراد نابارور و در معرض ناباروری را با رعایت شاخص‌ها و مفاد نقشه مهندسی فرهنگی کشور با بهره‌گیری از تخصص‌های مرتبط در قالب نظام سطح بندی خدمات ضمن ادغام در شبکه بهداشت با رویکرد بروزرسانی، حداکثر تا شش‌ماه پس از لازم الاجرا شدن این قانون تدوین و پس از تصویب وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ابلاغ کند.
جباری با بیان اینکه به منظور تقویت ماده ۴۲ و تشخیص به موقع ناباروری اقداماتی انجام داده‌ایم، افزود: به طور مثال، پزشکان عمومی در سطح یک ارائه خدمات درمانی می‌توانند نسبت به تشخیص ناباروری اقدام‌کنند. همچنین اجرای کامل نظام ارجاع می‌تواند سبب ساماندهی تشخیص زود هنگام ناباروری شود.
رئیس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت در بخش دیگری از صحبت‌هایش با بیان اینکه ماما‌ها با بیمه سلامت ایرانیان قرارداد منعقد کرده‌اند، اظهار کرد: حدود ۴۰۰۰ ماما با بیمه سلامت ایرانیان قرارداد منعقد کرده‌اند.
وی با بیان اینکه ارائه خدمات طب ایرانی در سطح سوم خدمات در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور اجرا شده، تصریح کرد: طب ایرانی را در نظام سلامت ادغام کرده‌ایم. ۴۸ دانشگاه علوم پزشکی کشور نسبت به ادغام طب ایرانی در نظام سلامت اقدام کرده‌اند و این خدمات در سطوح مختلف از جنین تا سالمندی ارائه می‌شود.
وی با بیان اینکه افزایش ظرفیت رشته زنان اجرا شده، گفت: افزایش ظرفیت دوره دستیاری تخصصی و افزایش ظرفیت دوره پذیرش دستیار تخصصی (فلوشیپ) نیز اجرا شده به نحوی که افزایش ظرفیت دوره دستیاری تخصصی از ۲۹۲ نفر به ۳۴۴ نفر رسیده است.
رئیس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت با بیان اینکه ماده ۴۴ قانون جوانی جمعیت در ارتباط با پوشش بیمه‌ای مادران است، افزود: در اجرای ماده (۷۰) و بند «د» ماده (۱۰۲) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه، وزارت بهداشت با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مکلف است کلیه مادران فاقد پوشش بیمه‌ای را طی دوران بارداری و شیردهی و همچنین کودکان را تا پایان پنج سالگی تحت پوشش خدمات درمان پایه بیمه‌ای قرار دهد.
وی ادامه داد: اگرچه کودکان کمتر از ۵ سال باید از پوشش خدمات درمانی برخوردار می‌شدند، اما در حال حاضر سن برخورداری از خدمات درمان رایگان را افزایش داده‌ایم؛ به نحوی که کودکان کمتر از ۷ سال در مراکز درمانی دولتی و دانشگاه‌های علوم پزشکی از خدمات رایگان درمانی برخوردار هستند.
جباری با بیان اینکه قانون جوانی جمعیت وزارت بهداشت را مکلف کرده است که نسبت به آموزش و ارائه راهکار‌های لازم در خصوص ناباروری اقدام کند، خاطرنشان کرد: بر اساس ماده ۴۷ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلف است با همکاری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی حداکثر سه ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون راهنمای مکتوب حفظ، مراقبت و سلامت جنین را با رعایت شاخص‌ها و مفاد نقشه مهندسی فرهنگی کشور، با توزیع در کلیه مراکز تشخیصی، بهداشتی، درمانی اعم از دولتی و غیردولتی در اختیار مادران قرار دهد.
وی ادامه داد: راهنما‌های متعددی مانند «راهنمای حفظ سلامت جنین» در مراکز درمانی در اختیار مادران قرار می‌گیرد.
رئیس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت با بیان اینکه بر اساس ماده ۴۸ قانون جوانی جمعیت موضوع کاهش اثرات روحی مسائلی مانند سقط جنین را در دستور کار قرار داده‌ایم، افزود: براساس ماده ۴۸ قانون جوانی جمعیت، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلف است با بازنگری دستورالعمل‌ها و متون آموزشی و ترویجی خود در جهت افزایش باروری و ثمرات بارداری و زایمان طبیعی در سلامت بانوان، هزینه‌های روحی، روانی و اقتصادی دوران بارداری را کاهش دهد و از القای هرگونه ترس و هراس نسبت به امر بارداری ذیل عباراتی از قبیل پرخطر و ناخواسته در شبکه بهداشت، ممانعت به عمل آورد.
وی ادامه داد: به طور مثال، عبارت «مرگ مادر» را تغییر داده و آن را «نظام پیشگیری از مرگ مادر» نامگذاری کرده‌ایم. ایران از منظر تقسیم‌بندی جغرافیایی سازمان جهانی بهداشت در منطقه مدیترانه شرقی قرار دارد. کشور از منظر میزان کاهش مرگ و میر مادران در وضعیت «متوسط رو به خوب» قرار دارد. میزان مرگ و میر مادران در ایران حدود ۲۳ است در حالی که کشور‌هایی مانند قطر کمتر است و کشور سودان بیش از ۳۰ است.
جباری در بخش دوم سخنان خود در ارتباط با ارائه پوشش مراقبتی برای زنان باردار گفت: وضعیت «پوشش مراقبت متناسب با سن (چند ماهگی بارداری) بارداری» در برخی نقاط مناسب و در برخی نقاط کشور نامناسب است.
وی با بیان اینکه شاخص سلامت مادران از اهمیت فراوانی برخوردار است، خاطرنشان کرد: به دنبال اقدامات انجام شده، شاخص سلامت مادران از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ روند افزایشی داشته، اما این مولفه به صورت ۱۰۰ درصدی نبوده است. به طور مثال، شاخص سلامت مادران در مناطق روستایی با چالش مواجه است.
رئیس مرکز جوانی جمعیت وزارت بهداشت با بیان اینکه ماده ۵۰ قانون جوانی جمعیت در ارتباط با ترویج زایمان طبیعی است، توضیح داد: بر اساس ماده ۵۰ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، وزارت بهداشت مکلف است که میزان سزارین را به صورت سالانه پنج درصد کاهش‌دهد. ترویج زایمان طبیعی چندان اثربخش نبوده و شواهد حاکی از آن است که رشت و ایرانشهر به ترتیب بیشترین و کمترین میزان سزارین را دارند.
جباری با بیان اینکه بر اساس ماده ۵۴ قانون جوانی جمعیت، وزارت بهداشت باید نسبت به حفظ محرمانگی اطلاعات اشخاص اقدام کند، گفت: بر اساس ماده ۵۴ قانون جوانی جمعیت، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلف است طی شش ماه از لازم الاجرا شدن این قانون، ضمن استقرار سامانه جامع نسبت به ثبت اطلاعات کلیه مراجعین باروری، بارداری، سقط و دلایل آن و زایمان و نحوه آن در کلیه مراکز بهداشتی، درمانی، آزمایشگاه‌ها، مراکز درمان ناباروری و مراکز تصویربرداری پزشکی اعم از دولتی و غیردولتی با رعایت اصول محرمانگی اقدام کند.
وی درباره اقدامات وزارت بهداشت برای الکترونیکی شدن مراحل اداری تولد فرزندان گفت: صدور گواهی ولادت الکترونیک به منظور شناسایی نواقص این سامانه به صورت آزمایشی در حال اجرا است. همچنین صدور امضای الکترونیک توسط روسای بیمارستان‌ها از دیگر اقداماتی است که به منظور الکترونیکی شدن مراحل اداری تولد فرزندان انجام می‌دهیم.
رئیس مرکز جوانی جمعیت وزارت بهداشت با بیان اینکه ماده ۵۵ قانون جوانی جمعیت در ارتباط با سقط جنین است، افزود: سقط جنین ممکن است به صورت «غیرعمدی» و یا «عمدی» انجام می‌شود. برخی سقط‌های غیرعمدی به واسطه اقداماتی خودخواسته صورت می‌گیرد. سقط جنین به صورت خودبخودی بالاست ما اقداماتی می‌تواند سبب افزایش سقط جنین غیرعمدی شود.
جباری با بیان اینکه ماده ۵۶ قانون جوانی جمعیت در ارتباط با برخورد با متخلفان مرتبط با سقط جنین است، تصریح کرد: بر اساس نظر فقها سقط جنین در هر ماه از بارداری معادل قتل نفس است و مشمول دیه می‌شود، اما زوج‌ها بر این باور هستند که سقط جنین تا پیش از چهار ماهگی هیچ مشکلی ندارد. به منظور جلوگیری از اقدام به سقط جنین توسط پزشکان نسبت به صدور احکامی مانند پرداخت دیه، حبس و ابطال پروانه طبابت اقدام کرده‌ایم. ابطال پرونده طبابت می‌تواند یک اقدام پیشگیرانه باشد.
وی در پایان گفت: سامانه ۱۹۰ وزارت بهداشت به منظور ثبت شکایات است و خط ۶ این سامانه مربوط به ثبت شکایات در حوزه جوانی جمعیت می‌شود. مردم می‌توانند مسائلی در ارتباط با چگونگی برخورد در بلوک‌های زایمان را گزارش دهند.