چگونه فرزند خود را برای کلاس اول آماده کنیم؟
هر سال در روز نخست بازگشایی مدارس به ویژه برای کلاس اولی‌ها، والدین شاهد بی‌تابی فرزندان خود هستند که این موضوع حضور آنها در مدرسه را با مشکل مواجه می‌سازد و منجر به نگرانی هرچه بیشتر والدین می‌شود، اما والدین می‌توانند با استفاده از راهکار‌هایی کودک خود را برای این جدایی آماده کنند.
به گزارش صدای ایران از ایمنا،کودکانی که وابستگی شدیدی به والدین خود داشته باشند، برای حضور در مدرسه پریشانی شدید عاطفی و خلقی و احساساتی مانند اضطراب، نوسانات خلقی، افسردگی یا علائم فیزیکی مانند درد یا خستگی را تجربه می‌کنند، همچنین سعی دارند که والدین خود را متقاعد کنند که در خانه بمانند و بیرون نروند، همچنین کودک وابسته ممکن است از مدرسه فرار کند و غیبت خود را از والدین پنهان کند.
ارتباط کودک با والدین، از دوران نوزادی شکل می‌گیرد و این ارتباط نقش بسیار مهمی در توسعه روانی و اجتماعی او خواهد داشت، در دوره‌های ابتدایی زندگی، پدر و مادر و به ویژه مادر به عنوان منبع اصلی احساس امنیت و اعتماد به نفس برای کودکان خواهند بود، اما این ارتباط اولیه می‌تواند به یک وابستگی طولانی مدت و کاهش نیافتن وابستگی به والدین منجر شود و در چنین موقعیتی کودک تصور می‌کند که برای داشتن احساس امنیت همیشه باید در کنار والدین خود حضور داشته باشد.
احساس نیازمندی یکی از عوامل مهمی است که وابستگی کودکان به مادر را تشویق می‌کند و در دوران کودکی این نیازمندی‌ها می‌تواند به شکل مختلف عاطفی و فیزیکی بروز کند، همچنین این مسئله در سنین بالاتر سبب می‌شود تا همواره مادر منبع رفع نیاز باشد و کودک از ترس برآورده نشدن نیاز‌های خود، به مادر وابستگی بیش از حد پیدا کند.
هنگامی که کودکان به والدین خود وابسته می‌شوند، هرگونه تجربه یا ایده‌ای از جدایی می‌تواند به ایجاد ترس و ناامنی در آنها بینجامد، کودکان به دلیل اینکه در حال توسعه و یادگیری هستند به امنیت و ثبات نیاز دارند و نیاز به امنیت ممکن است زمان جدا شدن کودک از مادر نقض شود و تجربه‌های گذشته کودکان نیز می‌تواند ترس از جدایی را تقویت کند.
در این میان ورود به مدرسه برای کودک تغییری بزرگ در محیط زندگی او است که کودک از یک محیط آشنا و کنترل شده به محیطی جدید و ناشناخته منتقل می‌شود و این موضوع برای او به معنای جدایی از مادر و پدر برای مدت طولانی‌تری است.
نحوه تربیت و رفتار والدین؛ ریشه اصلی وابستگی کودک
شقایق چگونی، روانشناس و مشاور کودک و نوجوان در گفتگو با بیان اینکه هر فرد در مقطعی از زمان به یک فرد یا حتی موقعیتی وابسته می‌شود و این موضوعی طبیعی است، اظهار کرد: انسان در ابتدایی‌ترین مرحله زندگی، به مادر خود وابسته می‌شود و این وابستگی در بازه زمانی یک تا سه سالگی شدت خواهد داشت و علائم آن شامل تجربه اضطراب، پریشانی، بی‌تابی، گریه کردن و داشتن احساس ناامنی هنگام جدایی از مادر یا والدین می‌شود.
وی افزود: گاهی اوقات وابستگی به مادر یا هر دو والد در فرزند به نوعی تشدید می‌شود که عملکرد او را تحت تأثیر قرار می‌دهد و نمونه بارز تحت تأثیر قرار گرفتن عملکرد کودک، هنگام رفتن آغاز دوران تحصیل است، در واقع کودک هنگام قرارگیری در این موقعیت از خود مقاومت نشان می‌دهد تا از والد یا والدین خود جدا نشود و حتی ممکن است محلی که در آن حضور پیدا کرده است را ترک کند.
روانشناس و مشاور کودک و نوجوان با بیان اینکه جدایی کودک از والد یا والدین خود به ویژه برای آغاز تحصیل در مدرسه مهم‌ترین مشکلی است که بسیاری از خانواده‌ها با آن روبه‌رو می‌شوند، تصریح کرد: برخی از کودکان نمی‌توانند قبول کنند که نیمی از روز خود را بدون در کنار پدر یا مادر بودن طی کنند، از همین رو دست به بهانه‌جویی می‌زنند و بسیاری اوقات رفتار‌هایی نامناسب از خود نشان می‌دهند.
چگونی با اشاره به اینکه احساس ناامنی کودکان برای آغاز سال تحصیلی یا رفتن به پیش دبستانی و کلاس‌های فوق برنامه امری طبیعی و بی‌تابی آنها قابل درک است، ادامه داد: به طور کلی ریشه اصلی این وابستگی در نوع تربیت والدین مشاهده می‌شود و هنگامی که والدین و به ویژه مادر در طول تربیت کودک او را از خود حتی برای لحظه‌ای جدا نکرده باشد، طبیعی است که کودک به او وابستگی زیادی پیدا کند.
چگونه فرزند خود را برای کلاس اول آماده کنیم؟
وی با بیان اینکه والدین از کودکی باید فعالیت‌هایی انجام دهند که از وابستگی کودک کم کند، گفت: به همین منظور والدین می‌توانند فرزند خود را برای چند ساعت از روز به بستگان قابل اعتماد مانند پدربزرگ یا مادربزرگ بسپارند و هنگامی که کودک تجربه کند برای او بدون والدین تفاقی نمی‌افتد و والدین به سراغ او می‌روند، حساس وابستگی کمتری را تجربه می‌کند.
روانشناس و مشاور کودک و نوجوان اضافه کرد: تصویرسازی ذهنی برای کودکان از جمله دیگر عوامل تأثیرگذار در کاهش وابستگی آنها به شمار می‌رود و والدین می‌توانند با تعریف کردن اتفاقاتی از پیش دبستانی یا مدرسه و دوران تحصیل خود برای کودک، او را برای چنین شرایطی آماده کنند و اضطراب آنها را از ناشناخته بودن محیط کاهش دهند، البته والدین باید توجه داشته باشند که زیاده‌روی در تصویرسازی ذهنی برای کودکان از مدرسه یا پیش دبستانی می‌تواند منجر به موضع‌گیری کودک شود.
چگونی افزود: در صورت که وابستگی کودک به والد یا والدین خود بسیار زیاد باشد، والدین می‌توانند فرزند خود را در قالب بازی برای مدرسه و پیش دبستانی آماده کنند و به این منظور آنها می‌توانند در نقش یک معلم حاضر شوند و فرزند خود را از ابتدای روز در نقش یک مادر یا پدر برای مدرسه آماده و سپس او را به دست معلم بسپارند و کودک مدت زمانی را با والدین خود در نقش معلم سپری کند.
وی با بیان اینکه با داشتن خلاقیت والدین می‌توانند استرس، اضطراب و وابستگی کودک خود را به میزان زیادی کاهش دهند، خاطرنشان کرد: در صورتی که وابستگی کودک به والدین بسیار زیاد باشد، والدین می‌توانند وسیله‌ای مانند یک عکس، گیر سر یا حتی یک خوراکی را به عنوان نمادی از خود به فرزند بدهند تا آن را همراه داشته باشد و با دیدن آن احساس کند که والدین در کنار او حضور دارند.
نقش دوران پیش دبستانی در کاهش وابستگی کودک و آماده کردن او برای دوران تحصیل
سایه محبی، روانشناس و مشاور خانواده در گفتگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به اینکه وابستگی بیش از حد کودک به نزدیکان می‌تواند او را در معرض اختلالات رشد قرار دهد، اظهار کرد: در صورتی که کودک وابستگی زیادی به اطرافیان و به ویژه والدین خود داشته باشد، در انجام فعالیت‌های روزانه خود، دوست‌یابی، رفتن به مدرسه و حتی بازی دچار مشکل می‌شود و اعتماد به نفس و استقلال او تحت تأثیر این وابستگی قرار می‌گیرد.
وی با بیان اینکه دوران پیش دبستانی و مهدکودک اتفاقی است که می‌تواند جدایی را برای کودکان آسان‌تر کند، چراکه کودک در این دوره در محیطی غیررسمی و راحت جدایی از والدین را تمرین می‌کند، افزود: توصیه می‌شود به منظور افزایش مهارت تعامل کودک و کاهش استرس و اضطراب جدایی، کودک پیش از آغاز مدرسه به مهدکودک و پیش دبستانی فرستاده شود و در کلاس‌های فوق برنامه بدون همراهی والدین خود حضور یابد.
روانشناس و مشاور خانواده تصریح کرد: در این میان برخورد اولیه کودک با محیط تحصیل خود از اهمیت بالایی برخوردار است و توصیه می‌شود هنگامی که کودک برای نخستین بار با والدین خود در محیط مدرسه حضور پیدا می‌کند، هنگام جدایی، والدین با خوشحالی و چهره‌ای زیبا از کودک خود خداحافظی کنند و نگرانی، استرس، ناراحتی و غم از خود بروز ندهند، همچنین توصیه می‌شود هنگام این جدایی والدین بر حضور دوباره خود پس از اتمام ساعات مدرسه تاکید داشته باشند و به کودک اطمینان خاطر دهند که پس از گذشته چند ساعت مشخص به دنبال کودک می‌روند و او را به خانه باز می‌گردانند.
بدون خداحافظی از فرزند خود جدا نشوید
محبی با بیان اینکه والدین باید به فرزندان خود اطمینان دهند که هیچ خطری آنها را در مدرسه تهدید نمی‌کند، ادامه داد: بعضی اتفاقات از جمله بیماری شدید یک والدین و تجربه ترس از دست دادن او، جدایی والدین، مشکلات خانوادگی، محافظت و مراقبت بیش از حد از کودک، تغییر مداوم محل زندگی، ابتلای کودک به بیماری جسمی مزمن یا ترک کردن او بدون خداحافظی به مدت طولانی، از جمله مواردی است که می‌تواند در ایجاد اضطراب جدایی کودکان هنگام آغاز دوران تحصیل تأثیرگذار باشد.
وی گفت: ترک کردن کودک بدون اطلاع و خداحافظی از او و انجام این اقدام در زمانی نامناسب، به کودک احساس طرد شدن و دوست داشته نشدن می‌دهد و همین موضوع می‌تواند هنگام آغاز مدرسه و تحصیل برای او تداعی شود و کودک شرایط نامناسبی را تجربه کند، همچنین رشد ندادن مهارت‌های کودک به ویژه شناخت هیجان‌ها و راهکار‌های کنترل آنها می‌تواند در تشدید وابستگی کودک تأثیرگذار باشد.
روانشناس و مشاور خانواده اضافه کرد: والدین در چنین شرایطی باید از سرزنش کودک و مقایسه او با دیگر افراد پرهیز و می‌توانند برای بهبود شرایط، خاطره‌هایی از خود هنگام موقعیت مذکور را برای کودک تعریف کنند، همچنین در صورتی که احساس وابستگی کودک بیش از حد زیاد است، گاهی اوقات توصیه می‌شود کودک در فرصتی غیر از زمان مدرسه و پیش از آغاز دوران تحصیل، با مدرسه و معلم خود آشنا شود و از مدرسه بازدید داشته باشد.
ورود به مدرسه و آغاز تحصیل مرحله مهمی در زندگی کودکان است و آنها برای اولین بار تجربه حضور در مدرسه و کلاس درس را خواهند داشت؛ جدا شدن از والدین و قرار گرفتن در محیط جدید می‌تواند هیجان‌انگیز و در عین حال با نگرانی‌هایی نیز همراه باشد و برخی از کودکان با داشتن استرس، اضطراب و ناراحتی، از حضور در مدرسه اجتناب می‌کنند و در تعدادی از دانش آموزان وابستگی‌های عاطفی شدید گاهی به صورت اختلال اضطراب جدایی خود را نشان می‌دهد.
در این میان، والدین برای بهتر کردن شرایط برای فرزند خود باید دلیل اضطراب و ترس آنها از مدرسه را بررسی کنند، سپس احساسات او را بپذیرند و آنها را درک کنند، همچنین والدین باید به کودکان خود اطمینان خاطر دهند که از احساسات او باخبر هستند و کودک می‌تواند فعالیت‌های خوشایند و لذت بخشی را در مدرسه تجربه کند، همچنین تحسین کردن فرزندان و بالا بردن اعتماد به نفس و عزت نفس آنها می‌تواند راهکاری مؤثر برای بهبود اضطراب جدایی فرزندان محسوب شود.