رواج مبادلات عجیب در کشور

گسترش تبادلات تهاتری کار را تا معاملات سنگین چندصدمیلیاردتومانی پیش برده است. زمانی دیده می‌شد که در شمال کشور برخی زمین‌های نه‌چندان باارزش یا خانه‌های روستایی با خودرو معاوضه می‌شد. این تعویض‌ها بیشتر در محله‌ها و بین آشنایان انجام می‌گرفت اما امروز این روش گویا رسمیت بیشتری یافته و در انواع آگهی‌ها از مبادلات پایاپای صحبت به میان می‌آید. این پدیده به گفته تحلیلگران اقتصادی پیامد دو اتفاق مهم در بازار است. نخست فقدان پول و کمبود نقدینگی و دوم ارزشمندشدن خودرو.

کمبود پول در بازار یکی از عواقب مهم و زودهنگام شدت گرفتن تحریم‌ها بود. رکود مسکن که دومین سال خود را می‌گذراند به دلیل کمبود نقدینگی در بازار و البته چند عامل موثر دیگر بر بازار سایه افکنده است. اما ایرانیان با آنکه نقدینگی‌شان کمتر شده است؛ بیکار ننشسته و به‌دنبال راه جایگزین برای رونق دادن به بازار و برطرف‌کردن احتیاجاتشان گشتند. وقتی دولت می‌تواند نیازهای کشور را با تهاتر تامین کند؛ مردم هم در اشل کوچک‌تر همین کار را می‌توانند الگوبرداری کنند. بنابراین بازار تهاتر روزبه‌روز داغ‌تر شد. اتفاق جالب در دو سال گذشته شدت گرفتن معاوضه‌ ملک و زمین و کارخانه با خودرو بود. افزایش تصاعدی قیمت خودرو که از دو سال پیش آغاز شد، خودرو را تبدیل به کالایی باارزش کرد؛ کالایی که با گذر زمان همتراز با تورم و چه بسا بیشتر افزایش قیمت خواهد داشت. این اتفاق در بازار خودرو، موضوع مبادله پایاپای ملک و زمین با خودرو را هر روز گسترده‌تر کرد.  امروز مبادلات در سطح کلان به‌صورت معاوضه صورت می‌گیرد. دیگر بحث تعویض یک واحد آپارتمان با یک دستگاه سونوتا نیست. مبادلات فراتر از اینها پیش رفته است. برای نمونه شهرکی ساحلی با مجموعه ویلاهایی لوکس، چند صد‌میلیاردتومان قیمت خورده است. صاحبش در بازار راکد فعلی می‌خواهد این ویلاها را هرطورشده به فروش برساند اما چند خودرو می‌تواند در این معامله طرف حساب شهرک ویلایی او شود؟ صاحب آگهی شهرک مزبور با خنده‌ای کوتاه به خبرنگار ما می‌گوید: ویلای خود را با نمایشگاه خودروتان معاوضه می‌کنم.

اتفاق دیگر در اقتصاد کشور آن است که علاوه بر صاحبان ملک و ویلا که حاضر به معاوضه شده‌اند صاحبان کارخانه‌ها، انواع مزارع و دامداری‌ها و مرغداری‌ها هم آگهی معاوضه واحد خود را با خودرو در روزنامه‌ها منتشر می‌کنند. تورقی در بخش فروش واحدهای تولیدی نامبرده می‌تواند انبوهی از مواردی را مقابلتان به نمایش بگذارد که حاضر به معاوضه شده‌اند. این یعنی فردی که تاکنون در واحد دامداری یا مزرعه یا حتی کارخانه تاسیسی خود مشغول فعالیت بوده؛ امروز سود را در داشتن خودرو می‌بیند تا ادامه فعالیت تولیدی‌اش. رکودی که در سطرهای بالا برای بازار مسکن از آن نام بردیم در سایر بخش‌های کشور هم وجود دارد. بر همین اساس نیز تمام تلاش دولت برای برطرف کردن این رکود البته با شرط کمتر تورمی‌شدن اقتصاد قرار گرفته است. چندسالی هست که خبر تعطیلی واحدهای تولیدی و رکود گسترش‌یافته در اقتصاد کشور را می‌شنویم اما امروز این رکود را با دیدن آگهی‌های معاوضه واحدهای تولیدی با خودرو به طور ملموس‌تری درک می‌کنیم. ذکر این نکته هم لازم است که در نیم‌سال اول جاری، دولت آمارهایی اعلام کرده که فارغ از همه نقدهایی که به آن شده است؛ از بهبودی اوضاع حکایت دارد.

با یکی از صاحب‌کارخانه‌ای در حومه تهران صحبت می‌کنم. بدون ذکر نامش سعی می‌کند برایم از مزایای این خرید بگوید. او که مرا خریدار کارخانه‌اش می‌پندارد توضیح می‌دهد که فعالیت کارخانه، تولید رنگ است. با استناد به گفته او این کارخانه به پای کارخانه‌های بزرگ نمی‌رسد اما می‌توان از آن درآمد درخور توجهی داشت. وقتی به او می‌گویم اگر سودآوری دارد چرا می‌خواهی با خودرو معاوضه کنی؛ وارد حواشی می‌شود که بیشتر به نظر بهانه می‌آید تا دلیل. او حاضر است خودرو بنز گروه S را بابت بخشی از قیمت کارخانه‌اش از خریدار بپذیرد.

در حوالی رودهن یک دامداری با 170راس گاو با وام بانکی به فروش می‌رسد یا معاوضه می‌شود. صاحب این آگهی اما بدون توجه به اینکه توضیحاتش ممکن است خریدار را از انجام این معامله منصرف کند؛ از کم‌بازده‌بودن واحدش می‌گوید. او خود را علی رمضانی معرفی کرده و اذعان می‌کند دامداری او گاوهای شیری پرورش می‌دهد. به گفته او کارخانجات لبنی شیرهای تولیدی را به قیمت‌های بسیار پایین خریداری می‌کنند. به طوری‌که از هزینه تمام‌شده تولید نیز بهای پرداختی آنها پایین‌تر است. او برای متقاعدکردن من برای خرید توضیح می‌دهد در صورتی که آشنایی با این حرفه دارید و از روابط مخصوص با واحدهای صنایع لبنی برخوردار هستید می‌توانید این دامداری را به سوددهی برسانید. رمضانی هم حاضر است با گرفتن چند خودرو یا ملک در تهران دامداری‌اش را واگذار کند.

نمونه‌های اینچنینی درخصوص مرغداری‌ها هم بسیار دیده می‌شود. در سال‌هایی که تب احداث مرغداری بالا گرفته بود؛ وزارتخانه متولی دست‌ رد به سینه هیچ متقاضی‌ای نمی‌زد. به این ترتیب مجوزها یکی پس از دیگری صادر و واحدها احداث می‌شد. کار به جایی رسید که بعد از مدتی ظرفیت‌های تولید آنقدر از میزان مصرف بالا گرفت که حالا به فکر صادرات افتادند و در مواقعی که بازارهای صادراتی خواهان تولیدات ما نبود هم این واحدها در معرض تعطیلی قرار گرفتند. در آگهی‌ها هم می‌توان به شمار زیاد مرغداری‌های قابل معاوضه رسید. خلاصه از مزارع گندم و تاکستان انگور و باغات سیب و گلابی گرفته تا واحدهای دامداری، مرغداری و پرورش ماهی را در آگهی‌های معاوضه می‌توانید پیدا کنید. انواع کارخانه‌ها و انبار، سالن و سوله هم که جای خود دارد.

در خلال این جست‌وجوها به مواردی برخوردم که با اصل آگهی مطابقت نداشت. از آنجا که روزنامه‌ها برای چاپ آگهی زمین، اسناد و مدارک زمین و نوع کاربری آن را از آگهی‌دهنده درخواست می‌کنند؛ فرد متقاضی با عوض‌کردن آگهی خود، آن را در بخش فروش ویلا و ملک به چاپ می‌رساند و در توضیحات آگهی خود پس از اشاره ضمنی به فروش ویلا، مشخصات زمین مورد نظرش را نیز می‌دهد. به این ترتیب هم آگهی خود را در کمترین زمان به چاپ رسانده و هم به مشتریانش اطلاعات زمین موردنظر را داده است.