چرا پرتاب موشک آریان ۶ برای آژانس فضایی اروپا مهم است؟
انتظار‌ها در اروپا تقریباً به پایان رسیده است، چرا که قرار است موشک جدید «آریان ۶» تابستان امسال اولین پرتاب خود را انجام دهد. هنوز تاریخ دقیق این پرتاب اعلام نشده است، اما انتظار می‌رود این کار بین اواسط ژوئن تا پایان ژوئیه انجام شود.
آریان ۶ جانشین آریان ۵ است که سال‌ها دارایی بسیار مهمی برای آژانس فضایی اروپا محسوب می‌شد. از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۲۳، آریان ۵ برای ۱۱۷ پرتاب برنامه‌ریزی شد که ۱۱۲ مورد آنها موفقیت‌آمیز بود. راکت جدید، اما بلندتر، سبک‌تر و هر پرتاب آن مقرون به صرفه‌تر از آریان ۵ خواهد بود.
دکتر جوزف اشباخر، مدیر کل آژانس فضایی اروپا، در این باره می‌گوید: «آریان ۵ واقعاً اسب کاری اروپا برای بردن ماهواره‌های سنگین و متوسط به فضا بود. آریان ۶ مدرن‌تر، ارزان‌تر و همه‌کاره‌تر است. این بدان معناست که برای رها کردن ماهواره‌ها در مدار‌های مختلف زمین، انعطاف بیشتری دارد.»
او اضافه کرد: «ما همه‌روزه از زیرساخت‌های فراهم‌شده توسط ماهواره‌ها برای ناوبری، مخابرات و رصد زمین استفاده می‌کنیم. علاوه بر آنها، ماهواره‌های دیگری نیز هستند که توسط موشک‌های آریان به فضا پرتاب می‌شوند و وظیفه کاوش جهان را برعهده دارند.»
آژانس فضایی اروپا برای آریان ۶ ماموریت‌های ویژه‌ای در نظر گرفته است. یکی از آنها «پلاتو» یا فضاپیمای «گذر سیاره‌ها و نوسان‌های ستاره‌ها» (PLATO) است که یک رصدخانه پیشرفته محسوب می‌شود و قرار است پس از پرتاب در سال ۲۰۲۶ به دنبال جهان‌های قابل سکونت در اطراف ستارگانی مانند خورشید بگردد.
یک ماموریت دیگر فضاپیمای «آریل» (ARIEL) است که قرار است در سال ۲۰۲۹ همراه با موشک آریان ۶ به فضا پرتاب شود. این فضاپیما در ابتدا کار زیادی انجام نمی‌دهد و در واقع به سادگی در فضای دور از زمین به اصطلاح پارک می‌کند. اما به محض اینکه یک دنباله‌دار از لبه منظومه شمسی (یا از فضای میان ستاره‌ای) به سمت زمین بیاید، این فضاپیما برای بررسی و مطالعه آن وارد عمل می‌شود.
در میان دستگاه‌های نجومی‌ای که قرار است در سال ۲۰۳۵ توسط موشک آریان ۶ به فضا برده شوند، «لیسا» (LISA) و «آتنا» (ATHENA) قرار دارند.
لیسا اولین رصدخانه امواج گرانشی در فضا خواهد بود که ارتعاشات فضا-زمان را به روشی که ما نمی‌توانیم روی زمین (یا حتی در ماه) انجام دهیم، اندازه‌گیری می‌کند. آتنا یا تلسکوپ پیشرفته برای اخترفیزیک با انرژی بالا نیز جانشین رصدخانه پرتو ایکس فعلی «چاندرا» خواهد شد و انتظار می‌رود ۱۰ برابر بهتر از آن باشد.
دکتر اشباخر می‌گوید: «آریان ۶ این ماموریت‌ها را انجام خواهد داد. بزرگ‌ترین‌ها مطمئناً لیسا و آتنا هستند که در دهه آینده می‌آیند. ابزار‌های آژانس فضایی اروپا در زمینه درک و کشف راز‌های جهان به ما کمک می‌کنند و موشک آریان ۶ برای پرتاب این آنها به مدار ضروری است.»
آریان ۶ تعداد پرتاب‌های بیشتری نسبت به نسخه قبلی خود خواهد داشت و دسترسی به فضا را به طور معمول تضمین می‌کند، با این حال امید اصلی این است که نسخه‌های بعدی آن بتواند به عنوان یک وسیله نقلیه باری قابل استفاده مجدد عمل کند. اتحادیه اروپا از آژانس فضایی خواسته است تا سال ۲۰۲۸ این وسیله نقلیه را وارد مدار کند.
دکتر اشباخر می‌گوید: «ما امروز این قابلیت ورود مجدد به جو را در اروپا نداریم. این وسیله نقلیه مطمئناً چیزی است که ضروری است و ما می‌خواهیم این فناوری را توسعه دهیم، چرا که گامی بسیار مهم در اکتشاف جهان است. پس از چند بار پرواز، با اطمینان از قابلیت اطمینان و عملکرد، این موشک می‌تواند به یک وسیله نقلیه با خدمه تبدیل شود.»
البته این پروژه هنوز این طرح در حد گمانه‌زنی است و طراحی آن به عنوان وسیله نقلیه باری یا مسافری بستگی به نحوه تخصیص بودجه دارد.
با توجه به دسترسی تجاری به فضا، مقایسه‌های زیادی بین آریان ۶، فالکون ۹ اسپیس ایکس و فالکون هوی انجام شده است. هرچند آریان ۶ هزینه‌ها را تقریباً به نصف در مقایسه با آریان ۵ کاهش می‌دهد، با این حال قابل استفاده مجدد نیست و پرتاب با ناوگان فالکون نسبت به آن از مزیت مالی برخوردار است. فالکون هوی نیز از نظر حجم از آریان ۶ بیشتر بار حمل می‌کند.
به همین خاطر آژانس فضایی اروپا در حال حاضر به دنبال پرتابگر بعدی است که ممکن است در اواخر دهه ۳۰ میلادی به بهره‌برداری برسد. دکتر اشباخر می‌گوید: «ما به دنبال جانشین آریان ۶ هستیم که البته قابل استفاده مجدد باشد تا هزینه‌های بیشتری را کاهش دهد و آن را برای صنعت فضایی اروپا همه‌کاره‌تر کند.»
آریان ۶ تابستان امسال از مرکز فضایی اروپا در گویان فرانسه واقع در آمریکای جنوبی پرتاب خواهد شد.