آفساید یعنی چه؟

صدای ایران- آفساید قانونی در ورزش فوتبال است. بر اساس این قانون بازیکنی که در موقعیت آفساید قرار دارد حق مشارکت فعال در بازی را ندارد. بازیکنی در موقعیت آفساید است که در هنگام زدن ضربه توپ توسط هم‌تیمیش هم جلوتر از توپ و هم جلوتر از بازیکن ماقبل آخر تیم حریف به دروازه حریف نزدیکتر باشد.

از آن‌جا که دروازه‌بان معمولاً نزدیک‌ترین بازیکن هر تیم به دروازه خودی است، موقعیت آفساید معمولاً به معنای جلوتر بودن مهاجم از آخرین مدافع تیم حریف تعریف است. در صورت تخطی از این قانون خطای آفساید اعلام شده و توپ در مالکیت تیم حریف قرار داده می‌شود.

وجود قانون آفساید از تمرکز بازیکنان در جلوی دروازه حریف جلوگیری کرده چون هیچ بازیکنی نمی‌تواند در نزدیکی دروازه حریف ایستاده و با صبر کردن برای توپ شانسی برای گل زدن داشته باشد و امکان ارسال پاس‌های بلند به نزدیکی دروازه حریف هم محدود می‌شود. به این ترتیب مدافعان نیز می‌توانند از دروازه خودی فاصله بگیرند و در جریان بازی مشارکت بیشتری داشته باشند. همه جای بدن جزو افساید محسوب میشود و هیچ محدودیتی ندارد.

البته آخرین ویرایش آفساید توسط فیفا در سال ۲۰۱۴ انجام شد، که تا قبل از آن آفساید فقط به موازات پاهای مدافع و مهاجم بود، و از سال ۲۰۱۵ تمامی بدن در موازات مدافع و مهاجم جزو خطای آفساید محسوب میشود.

موقعیت آفساید:

بازیکنی که جلو تر از مدافعین قرار بگیرد در موقعیت آفساید است . اگر یار خودی توپ را به او پاس بدهد ، او در موقعیت بازی قرار گرفته و بنابراین آفساید اعلام می شود . برای خنثی کردن آفساید ، مهاجم باید یار خود را از موقعیت آفساید بیرون آورد .در موقعیت آفساید بازیکن باید حرکت نکرده و عملا آن را نشان دهد (ساکن بماند). توجه داشته باشید که موقعیت آفساید بستگی به نظر داور دارد. تنها او است که شرکت یا عدم شرکت بازیکن در کار تیمی را تشخیص می دهد.

مهاجم آبی در سمت چپ تصویر به خاطر جلوتر بودن از مدافعان در موقعیت آفساید قرار دارد. اگر در این لحظه بازیکن آبی که توپ را در اختیار دارد به او پاس دهد، خطای آفساید اعلام می‌شود. خطی که به صورت نقطه چین مشخص شده است خط آفساید نام دارد .

بازیکن آبی که در نزدیکی نقطه پنالتی قرار دارد در موقعیت آفساید قرار ندارد، زیرا بازیکن صاحب توپ جلوتر از وی قرار دارد و در صورت پاس دادن به او خطای آفساید اعلام نمیشود. خط نقطه چین خط آفساید است .

آفساید در خطا (مدافعین):

بازیکنی که در یک خط با مدافعین قرار بگیرد آفساید محسوب می شود. جلو آمدن مدافعین موجب وضعیت آفساید در خط یا موقعیت آفساید می شود . 

توجه:

قانون آفساید همیشه مورد بحث بوده است. در ارزیابی صحیح آن اختلافاتی وجود دارد: آیا آفساید ازشلیک توپ محسوب می شود یا زمانی که توپ به منطقه آفساید می رسد ؟ اما آنچه مسلم است همه چیز از لحظه شلیک توپ تعیین می شود . بعد از اینکه توپ شلیک شد، مهاجم می تواند بازی خود را دنبال کند. اگر بازیکن هنگام شلیک توپ در آفساید نباشد، بنابراین آفساید اعلام نشده و او می تواند به بازی ادامه دهد. 

چگونه می توان از قرار گرفتن در آفساید پرهیز کرد؟

در بازی هوشیار باشید و بر جلو کشیدن مدافعین پیشی بگیرید. هنگامی که در آفساید قرار می گیرید در برگشتن درنگ نکنید. یک مهاجم هر چه بیشتر تحرک داشته باشد، احتمال بیشتری دارد که در تله آفساید گرفتار شود. 

سعی کنید در آفساید قرار نگیرید، زیرا ممکن است موقعیت مناسب برای حمله تیم خود را از بین ببرید، حال آنکه می توانستید به عقب برگردید و از موقعیت آفساید خارج شوید.

چگونه می توان در آفساید گیری موفق شد؟

جلو کشیدن مدافعین باید آشکار و سریع باشد . اگر یک بازیکن درنگ کند، امکان دارد نتوانید مهاجم را در آفساید قرار داده و در نتیجه تیم را در وضعیتی بسیار خطرناک قرار دهید. معمولا یکی از بازیکنان ( مدافع آزاد به علت موقعیت حساس خود ) این حرکت را فرمان می دهد. زمانی که می خواهید آفساید گیری کنید آنرا با صدای بسیار بلند اعلان نکنید، تنها یک علامت برای متوجه ساختن مدافعین کافی است. آفسایدی که در زمین مشخص باشد سودمند است . مدافعین بوسیله این حرکت جمعی فورا جلو رفته تا مهاجمین را غافلگیر کنند و مانع پیشروی آنها شوند. 

آفسایدگیری = یک تاکتیک:

سابقا از آفساید به منظور انجام دفاع بسیار فشرده استفاده می شد و تیم ها به اندازه امروز به آن مسلط نبودند . بنابراین آفساید گیری کمتر معمول بود . 

امروزه تیم ها از آفساید به عنوان تاکتیک دفاعی محض استفاده می کنند. 

آفساید گیری به آنها کمک می کند تا از دروازه خود دور شوند. مدافعین با نزدیک شدن به خط میانی زمین به تیم حریف فشار آورده و حریف را وادار می کنند برای رسیدن به دروازه مسیر زیادی را طی کند. 

آفساید گیری به نقش اصلی مدافع آزاد اهمیت داده است . او باید در تصمیم خود مبنی بر جلو بردن مدافعین قاطع باشد ،و همه مدافعین بدون لحظه ای درنگ به دستور او عمل کنند. مدافعی که آفساید گیری می کند باید به طور خودکار عمل کند. 

قوانین آفساید در فوتبال

۱- بازیکن A در حالی که مدافع D را در مقابل دارد توپ را به بازیکن B پاس می دهد. 

بازیکن B در آفساید قرار دارد چون زمانی که توپ به سمت او زده شده است بین او  و خط دروازه کمتر از دو مدافع قرار داشته است. 

۲- بازیکن A در حال دویدن با توپ می باشد و بازیکن D را نیز در مقابل دارد پاس بلندی به بازیکن B می دهد و او از موقعیت B1 به موقعیت B2 می رود . در این موقعیت بازیکن B در آفساید قرار ندارد . زیرا در زمانی که توپ به وسیله بازیکن A به او پاس داده شده در جلو توپ نبوده و دو مدافع در آن هنگام بین او و خط دروازه قرار داشته است . 

۳- بازیکن A یک پاس عرضی به بازیکن B که مدافع D را در روبروی خود دارد می دهد و خود در موقعیت A2 قرار می گیرد و از بازیکن B پاسی در موقعیت A2 دریافت می کند در این حالت او در آفساید قرار دارد. چون قبل از آنکه بازیکن B توپ را به جلو پاسی دهد بازیکن Aدر آفساید قرار داشته و بین او و خط دروازه کمتر از دو مدافع قرار گرفته اند . 

۴- بازیکن A توپ را سانتر می کند و بازیکن B که در آفساید قرار داشته است به جلو و به موقعیت B2 می آید و توپ را گرفته به جلو می رود . بازیکن B در آفساید قرار دارد . زیرا زمانی که توپ به وسیله بازیکن A سانتر شد در آفساید قرار داشته و دلیل آن این است که در جلو توپ واقع شده و بین او و خط دروازه کمتر از دو مدافع قار گرفته است . 

۵- بازیکن A توپ بلندی را به طرف دروازه می فرستد و باد مسیر توپ را تغییر داده و به طرف عقب بر می گرداند. بازیکن B از موقعیت B1 به B2 می آید . بازیکن B در آفساید است چون در زمانی که توپ در آخرین مرتبه به وسیله بازیکن A فرستاده شده در جلو توپ بوده و دو مدافع بین او و خط دروازه وجود نداشته است . 

۶- بازیکن A به طرف دروازه شوت می کند و توپ توسط دروازه بان (C) برگشت داده می شود و به بازیکن B می رسد . در مرحله اول بازیکن B در آفساید قرار ندارد زیرا توپ در جلوی او قرار گرفته است . اما بازیکن F در آفساید قرار دارد چون توپ در جلو او قرار نگرفته و او در جلو بازیکن B بوده و در زمانی که توپ به وسیله بازیکن B شلیک شده دو مدافع بین او و خط دروازه نبوده اند . 

۷- بازیکن A مستقیما به طرف دروازه شلیک می کند توپ پس از برخورد به دروازه بان به بازیکن B می رسد و توپ در جلو بازیکن B قرار می گیرد در حالی که دو مدافع بین او و خط دروازه وجود نداشته است . بازیکن B در آفساید قرار ندارد چون توپ در آخرین لحظه به وسیله دروازه بان که جزو مدافعین محسوب می شود یاری شده . 

۸- بازیکن A توپ را به طرف دروازه می فرستد. توپ پس از برخورد به تیرک های دروازه به زمین بر می گردد و بازیکن B توپ را می گیرد و به دروازه می کوبد. بازیکن B در آفساید قرار دارد چون ضربه به وسیله بازیکن A که هم تیمی او بوده است زده شده و همچنین زمانی که بازیکن A توپ را زده بازیکن B در جلوی توپ قرار گرفته و دو مدافع بین او و خط دروازه نبوده است . 

۹- بازیکن A به طرف دروازه شوت می کند و توپ پس از برخورد به تیرک دروازه بر می گردد . در این هنگام بازیکن A از موقعیت A1 به A2 می آید و توپ را برای بازیکن B پاس می کند . بازیکن B در آفساید قرار دارد . چون توپ در آخرین لحظه توسط بازیکن A که یکی از هم بازیکنان B می باشد بازی شده و در زمانی که بازیکن a توپ را به بازیکن B پاس می دهد و او در جلوی توپ قرار گرفته و دو مدافع بین او و خط دروازه نبوده اند . 

۱۰- بازیکن A به طرف دروازه شوت می کند. بازیکن D برای آنکه توپ را بگیرد از موقعیت D1 به D2 می رود . در این وضع توپ به پای او اصابت کرده و به طرف بازیکن B می رود و بازیکن B گل می زند بازیکن B در آفساید قرا ندارد زیرا با توجه به اینکه این بازیکن در جلوی توپ واقع شده و بین دو خط دروازه ۲ نفر مدافع وجود نداشته اند لیکن این یکی از مراحل استثنایی آفساید محسوب می شود و توپ در اخرین مرحله به وسیله یکی از مدافعان یاری شده و بازیکن A از حالت آفسایدی خارج گردیده و گل به حساب می آید . 

۱۱- بازیکن A به طرف دروازه شوت می کند و بازیکن B دروازه بان را سد می کند و به همین جهت بازیکن B نمی تواند توپ را بگیرد . بنابراین در این موقعیت گل محسوب نمی گردد . چون بازیکن B در آفساید قرار دارد . 

۱۲- بازیکن A به طرف دروازه شلیک می کند بازیکن B که قبلا در موقعیت آفساید بوده و از موقعیت B1 به B2 می آید و در مسیر توپ به طرف دروازه می رود . بازیکن B در آفساید قرار دارد . زیرا در جلو بازیکن A واقع شده و دو بازیکن مدافع بین او و خط دروازه در زمانی که بازیکن A با توپ بازی نموده وجود نداشته است . 

۱۳- بازیکن A به طرف دروازه شوت می کند . بازیکن B قبل از توپ از بازیکن E عبور می کند . بازیکن B در آفساید قرار دارد زیرا او در جلو بازیکن A واقع شده و دو بازیکن بین او و خط دروازه در زمانی که بازیکن A با توپ یاری کرده وجود نداشته اند . 

۱۴- بازیکن A ضربه کرنر را به طرف دروازه می فرستد و توپ به بازیکن B می رسد و این بازیکن توپ را به طرف دروازه شوت می کند . در این موقعیت توپ در حال گذشتن به وسیله بازیکن F لمس می شود . در این موقعیت بازیکن F در آفساید قرار دارد . زیرا بعد از زدن کرنر توپ در اخرین لحظه به وسیله بازیکن B بازی شده و این بازیکن یکی از هم تیمی های بازیکن F است و زمانی که بازیکن B با توپ بازی کرده بازیکن F در جلو توپ قرار گرفته و دو مدافع بین او و خط دروازه وجود نداشته اند . 

۱۵- بازیکن a ضربه کرنر را روی دروازه می فرستد و بازیکن b که ظاهرا در موقعیت آفساید قرار دارد توپ را گل می کند و گل محسوب می گردد زیرا کرنر آفساید ندارد . این یکی از موارد استثنایی قوانین آفساید است . 

۱۶- بازیکن A ضربه کرنر را روی دروازه می فرستد و توپ س از برخورد به مدافع B می رسد و او توپ را به دروازه شوت می کند . بازیکن B در آفساید قرار ندارد زیرا در آخرین لحظه به مدافع D برخورد کرده بوده است . 

۱۷- بازیکن A توپ را از اوت به طرف بازیکن B پرتاب می کند و سپس به طرف خط دروازه می رود و در موقعیت A2 توپ را از بازیکن B دریافت می کند . بازیکن A در آفساید قراردارد زیرا در جلوی توپ قرار گرفته و دو مدافع بین او و خط دروازه در زمانی که توپ از بازیکن B به طرف او زده شده وجود نداشته است . 

۱۸- بازیکن Aتوپ را از اوت به طرف بازیکن B پرتاب میکند و او توپ را گل می کند . ظاهرا بازیکن B در آفساید قرار دارد و آن توپ گل محسوب می گردد زیرا پرتاب اوت آفساید ندارد . یکی دیگر از موارد استثنایی قوانین آفساید . 

۱۹- بازیکن A اجازه ندارد که از منطقه حمله به منطقه دفاع بدود در این شکل در صورتی که بازیکن A در منطقه حمله قرار داشته آفساید است زیرا زمانی که آخرین مرتبه توپ به وسیله بازیکن B بازی شده بازیکن A1 نمی تواند خود را به طریق A2 در آورد . 

۲۰- در صورتی که بازیکنی در زمین خودش قرار داشته باشد و بعد داخل محوطه حمله شود آفساید نخواهد بود . بازیکن A1 در صورتی که در زمین خودش باشد و در صورتی که در جلوی توپ باشد و مابین او دو بازیکن مدافع نباشند و در این حالت اگر بازیکن B اخرین نفری باشد که ضربه می زند بازیکن A1 که به موقعیت A2 آمده آفساید نیست . در شکل در صورتی که بازیکن A1 در منطقه حمله قرار داشته باشد آفساید است چون زمانی که آخرین یار توپ به وسیله بازیکن B بازی شده نمی تواند خود را از طریق A1 به طریق A2 درآورد .

قوانین جدید آفساید:

بعد از اعتراضات بیشماری که در دنیای فوتبال به وجود آمده فیفا تغییراتی در قوانین فیفا ایجاد کرده است:

۱-  از این پس اگر پای تکیه گاه مهاجم (پای عقب) عقب‌تر از بدن مدافع باشد دیگر آن موقعیت آفساید به شمار نمی‌آید. این مسئله یعنی زمانی که تمام بدن مهاجم از مدافع جلوتر باشد آفساید اعلام می‌شود. این اتفاق توسط VAR بررسی می‌شود زیرا این تکنولوژی درصد خطای پایینی دارد و به این ترتیب حق تیمی پایمال نخواهد شد.

۲- زمانی که توپ در حال رسیدن به مهاجمی است که در آفساید قرار دارد اگر در میانه راه، برخوردی به مدافع حریف داشته باشد و حتی جهت حرکتش تغییر کند بعد از رسیدن توپ به مهاجم مورد نظر داور باید در سوت خود دمیده و آفساید اعلام کند.

۳- بر اساس اعلام IFAB در تصمیم‌گیری برای تشخیص بودن یا نبودن آفساید، مرز بین کتف و بازو به عنوان زیر بغل تعریف شده است و در تشخیص هند نیز این قسمت هند حساب نمی‌شود. از آنجایی که احتمال گلزنی با این قسمت از بدن وجود دارد، در صورتی که این قسمت از بدن در موقعیت آفساید باشد، داور باید آن را لحاظ و آفساید اعلام کند. پیش از این طبق قوانین، از نوک انگشتان دست تا قسمت انتهایی بازو در صحنه‌های آفسایدگیری، لحاظ نمی‌شد.

در موارد مشکوک به آفساید کمک داور باید پرچم خود را با تاخیر و پس از تعیین تکلیف صحنه خطرناک بالا بیاورد. دلیل این قانون جلوگیری نکردن از به ثبت رسیدن گل‌های سالم است.

آفساید نیمه اتوماتیک و نحوه کار آن:

فناوری  آفساید نیمه اتوماتیک  بسیار شبیه به همان فناوری خط دروازه است، اما به جای ردیابی خط ثابت دروازه، به صورت پیوسته بازیکنان را دنبال می کند. این سیستم با کمک هوش مصنوعی به داوران بازی اجازه می دهد تا در سریع ترین زمان ممکن آفسایدها را تشخیص دهند.

۱۲ دوربین نصب شده زیر سقف ورزشگاه حرکات توپ و حداکثر ۲۹ نقطه داده را برای هر بازیکن ثبت می‌کنند. ۵۰ بار در ثانیه برای محاسبه موقعیت دقیق آنها در زمین. ۲۹ مجموعه داده جمع آوری شده شامل اندام ها و اعضایی از بدن است که برای ایجاد آفساید در نظر گرفته می‌شود.

توپ مورد استفاده در این بازی ها دارای سنسور مرکزی است که داده ها را ۵۰۰ بار در ثانیه به اتاق ویدیو ارسال می‌کند و این امکان را مهیا می‌کند تا لحظه دقیق ضربه زدن به توب با دقت تمام تشخیص داده شود.

با ترکیب داده های ردیابی اندام بازیکنان و توپ و استفاده از هوش مصنوعی، این فناوری جدید هر زمان که توپ توسط مهاجمی که در زمان بازی با توپ هم‌ تیمی اش در آفساید قرار دارد، دریافت می‌شود، یک اعلان خودکار به اتاق ویدیو ارسال می‌کند.

برای تایید این اعلان، پیش از گزارش به داور اصلی بازی، تیم داوری ویدیویی به صورت دستی لحظه دقیق شوت که توسط داده ها ارائه شده و همچنین خط آفساید که به صورت خودکار محاسبه شده را بررسی می‌کند. این پروسه تنها چند ثانیه طول می‌کشد و فرآیند تصمیم گیری سریع تر و دقیق تری را فراهم می‌سازد.

هنگامی که یک گل آفساید زده می‌‌شود، یک پرچم نارنجی به‌ صورت خودکار ظاهر می‌شود. اپراتورهای ویدیویی از همان لحظه همه چیز را بررسی کرده و به تیم داوری اطلاع می‌دهند. میانگین کل این عملیات پیش از این سیستم ۷۰ ثانیه بود و حالا ۲۵ ثانیه است.

هنگامی که تصمیم گرفته شد و از طریق VAR به داور زمین اعلام شد، روند قبلی ادامه می‌یابد. یک بازسازی سه بعدی از موقعیت دقیق بازیکنان و توپ برای تماشاگران نشان داده می‌شود. این فرآیند زمانی انجام می‌شود که تصمیم پیش از این توسط داور گرفته شده باشد.

ترکیب انسان و هوش مصنوعی در روند تصمیم‌گیری باعث دقت بیشتر آن می‌شود و باعث میشود که کمتر حق تیم ها ضایع شود.

چندی قبل هم فرانک لمپارد، اسطوره باشگاه چلسی، در این باره گفت:

هیچ قانون شفافی در مورد آفساید وجود ندارد،می توانیم همه از آفساید صحبت کنیم و در نهایت با دیگران مخالفت کنیم، چون فصل الخطابی در مورد آن وجود ندارد.و از دلایل دیگر موافقین حذف این قانون که به شدت هم روی آن مانور می دهند میتوان به افزایش چشم گیر رد و بدل شدن گل در بازی ها اشاره کرد که معتقدند باعث بالارفتن جذابیت مسابقات می شود.

افراد زیادی هم نظری مخالف این گروه دارند وباور دارند وجود قانون آفساید از تمرکز بازیکنان در جلوی دروازه حریف جلوگیری کرده و هیچ بازیکنی نمی‌تواند در نزدیکی دروازه حریف ایستاده و با صبر کردن برای توپ شانسی برای گل زدن داشته باشد و امکان ارسال پاس‌های بلند به نزدیکی دروازه حریف هم محدود می‌شود. به این ترتیب مدافعان نیز می‌توانند از دروازه خودی فاصله بگیرند و در جریان بازی مشارکت بیشتری داشته باشند وادامه می دهند که فوتبال بدون قانون آفساید تبدیل به بازی در دو انتهای زمین می شود و اصلاً در میانه میدان حرکتی جریان نخواهد داشت.و این یعنی از بین رفتن پاس های کوتاه و کارهای ترکیبی و تکنیکی روی زمین و در در واقع فراموشی فوتبال زیبا.

قانون آفساید از زمان اجرایی شدنش در زمین های فوتبال یکی از پر حاشیه ترین قوانین فوتبال بوده است. به این دلیل که این قانون کاملا متکی بر نیروی انسانی (داور و کمک داور) بوده است حواشی و اشتباهات سهوی و عمدی و البته تاثیر گذار بسیاری در تاریخ فوتبال از اجرای این قانون نشات گرفته اند. آخرین مورد مناقشه آن می توان به گل تساوی منچستریونایتد برابر لیورپول در تساوی یک بر یک دو تیم اشاره کرد.

گل گونزالو هیگواین به آلمان در فینال جام جهانی ۲۰۱۴ که در موقعیت آفساید به ثمر رسید.

حقیقت امر این است که از پیدایش ابتدایی آفساید که به مسابقات فوتبال مدارس خصوصی انگلیس در سده نوزدهم بر می گردد که درآن مسابقات هر بازیکنی که جلوتر از توپ بود «آف هیز ساید» (off his side) محسوب می‌شد و دهه های ۱۸۶۰ و ۱۸۷۰ که با پیشرفت فوتبال، این قانون شکل رسمی و جدی تری به خودش گرفت و تا عصر حاضر، مورد همیشگی بحث و جدل تمام اهالی فوتبال بوده و کارشناس و مربی و بازیکن و هوادار هم ندارد و هر کسی که اندک علاقه و آگاهی به مستطیل سبز و قوانین اش داشته باشد در این مورد اظهار نظر می کند.

حال باید دید آفساید که تنها قانونی است که نوعی تاکنیک و حتی تعیین کننده روش بازی برخی تیم ها محسوب می شود و مربیان مطابق با شدت آفساید گیری از مدافعین کمتر یا بیشتری استفاده می کنند و خالق کلی لحظه احساسی و تراژدیک فوتبالی بوده است و بارها شاهد این تصویر بوده ایم که تیم هایی با زدن گل ،حتی شادی پس از گل را هم انجام دادند ولی به ناگاه با دیدن داوران کناری و سوت داور آرزوهایشان را بر باد رفته دیدند و حتی پیپو اینزاگی ،مهاجم فرصت طلب سالهای نه چندان دور میلان که به فرزند آفساید معروف است و لقب اش را از این قانون وام گرفته چه سرنوشتی پیدا می کند.