منطقه جديد تنش در جنگ هاي بين المللي/ رقابت ايده ها در بستر وابستگي عمومي به رسانه ها

صداي ايران/ حميد سعادتي- دكتر سجاد عابدي رئيس مركز مطالعات امنيت سايبري ايران در يادداشتي به بررسي جايگاه فضاي سايبر در تنش ميان دولت ها پرداخته است كه در زير مي آيد.

 عملیات سایبری و آمادگی‌هایی که برخی کشورها کسب کرده‌اند نشان‌دهنده این امر است که رقابت تسلیحات سایبری آغاز شده است. این موضوع نشان‌دهنده عمق ورود فضای سایبری به عملکردهای راهبردی دولت‌ها است. این مسئله همچنین نشان می‌دهد که چنین حملاتی بسیار راهبردی هستند و احتمالاً در مرکز امنیت ملی هر کشور قرار دارند.

نگراني دولت ها از هك شدن و سرقت اطلاعات

در سال‌های اخیر مفهوم فضای سایبری به مثابه میدان جنگ دچار تحولات چشمگیری شده است که مهم‌ترین آن تأثیر مخرب مد نظر دولت‌ها، گروه‌ها و افراد از انجام این حملات است. مهم‌ترین نوع این نوع حمله هک کردن است که یکی از نگران‌کننده‌ترین موارد برای دولت‌ها و افراد به شمار می‌رود. ریشه اصلی این نگرانی حضور احزاب مختلف در این مسئله و سخت بودن ردیابی منشأ آن است.

نگراني ها  از ورود بدون مجوز به پايگاه داده در فضاي مجازي

یکی دیگر از دلایل همچنین به مشخص کردن پایگاه حمله و ارزیابی هزینه تأثیرات آن بازمی‌شود. فضای گسترده وب اکنون به محلی برای تنش، از جمله جاسوسی، ورود بدون مجوز، و کنترل پایگاه‌های داده‌ای تبدیل شده که ممکن است امنیت ملی برخی کشورها را تحت‌الشعاع قرار دهد. به دلیل وقوع چنین پیشرفت‌هایی بیشتر دولت‌ها مسئله فضای سایبری را در اولویت خود قرار داده‌اند و بر بسط سازوکارهای جلوگیری کننده تمرکز نموده‌اند.

جنگ سایبری یک مفهوم از بحران بین‌المللی است و به وسیله‌ای جهت گسترش جنگ که به فناوری اطلاعات وابسته است و رایانه‌ها و وب‌سایت‌ها را هدف قرار می‌دهد ارجاع دارد. جنگ سایبری شامل ورود مخفیانه به سامانه‌های خودکار، جمع‌آوری، فرستادن، خرابکاری، تغییر دادن، کدگذاری کردن اطلاعات و هم چنین تعبیه نرم‌افزار جاسوسی و دیگر ابزار هک در سامانه هدف می‌شود. این فضا پیرو این منطق است که اگر باروت نقشه جنگ‌های بین‌المللی را عوض کرد به دست گرفتن کنترل دولت‌های امروزی می‌تواند کشورهای عظیم را فلج کند و بدون شلیک حتی یک گلوله آن‌ها را به زانو درآورد.  این ایده در مرکزیت نسل پنجم جنگ‌های غیرمتعارف قرار دارد که می‌تواند توسط گروه‌ها، افراد، دولت‌ها و با استفاده از فناوری پیشرفته انجام شود.

حملات سایبری می‌توانند اهداف متعددی داشته باشند، هرچند همگی خطری واحد برای منافع اقتصادی دولت‌ها ایجاد می‌کنند. معروف‌ترین نوع حمله، اقتصاد یک دولت را هدف قرار می‌دهد و یا تلاش می‌کند بانک و حساب‌هایش را مورد سرقت قرار دهد. فضای سایبری و پیچیدگی به سرعت رو به افزایش آن به یکی از مهم‌ترین ابزار تنش‌های آینده که قادرند در بسیاری از جهات اثربخش باشند تبدیل شده است. راهبردهای مدرن نظامی به ارتش‌های هوشمند مبتنی بر کیفیت و نه کمیت بها می‌دهد. به بیان دیگر نیروهایی مهم‌تر هستند که بر فناوری پیشرفته و توان دست یافتن به بیشترین دستاورد با کمترین منابع مبتنی باشند.

در سال‌های اخیر جهان به دلیل بسط فضای عمومی به دو جهت دچار تغییر شده است: رشد فضای رسانه که به رقابت بیشتر میان ایده‌ها منجر شده، وابستگی رو به افزایش عمومی به رسانه، و به وجود آمدن فضای سایبری به مثابه یک منطقه تنش جدید را در پي داشته است.

اهميت فضاي سايبري در ارتش هاي مدرن

این شرایط بسیاری از کشورها را بر آن داشته پیشرفت‌های جهانی در این زمینه را دنبال کنند و خود را برای رویارویی با چالش‌های جدید از طریق تحکیم ابزار پدافند سایبری آماده سازند. دولت‌های مدرن و ارتش‌های پیشرفته اقدامات خود را بر فضای سایبری متمرکز کرده‌اند. این فضا برای تقویت آنها به کار گرفته شده است اما هنوز دارای نقاط آسیب پذیری است.
برای نمونه زیرساخت‌های حیاتی دولت‌ها (مثل برق، آب و حمل و نقل)، فرماندهی نظامی، شبکه‌های کنترل و فناوری‌های جدید جنگ همگی به فضای سایبری وابسته‌اند.

وزارت دفاع آمریکا پس از پی بردن به برتری چینی‌ها در این زمینه به موضوع بسیار علاقه‌مند شده است. دیگر کشورها هم مشاهدات مشابهی داشته‌اند، خصوصاً کره جنوبی و کشورهای مهم اروپایی. بر همین اساس وزارت دفاع آمریکا در اواخر سال ۲۰۱۲ تصمیم گرفت هزینه طرح آژانس تحقیقات پیشرفته پدافندی، که به طرح ایکس مشهور است، را تأمین کند تا فناوری‌های پیشرفته و انقلابی اینترنتی طراحی کند که بتواند جنگ‌ها را در فضای اینترنت درک، طراحی و هدایت کند. علاوه بر آن در اوت ۲۰۱۲ نیروی هوایی آمریکا اعلام کرد به دنبال ایده‌هایی جدید جهت (نابودی، جلوگیری، از بین بردن، ناتوان کردن، متوقف نمودن یا گیج کردن توانایی دشمن در استفاده از اینترنت به نفع خودش است).

تشكيل يگان هاي جنگ سايبري 

رقابت رو به جلو میان کشورها برای تشکیل ارتش سایبری و رویارویی با این چالش شایان توجه است. برخی کشورها موفق شده‌اند توانایی فائق آمدن بر حملات سایبری تهاجمی را به دست آورند در حالی که بیش از ۱۰۰ کشور یگان‌های جنگ سایبری تشکیل داده‌اند.

 تحلیل‌ها در رابطه با دولت‌های عربی نشان می‌دهد در این زمینه تلاش‌های مختلفی صورت پذیرفته، که بخش اعظم آن محرمانه بوده است، و نشانه‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد مراکش در این زمینه از مابقی کشورها پیشرفته‌تر است. کشورهای حوزه خلیج فارس همچنین در بهره‌برداری از این حوزه فعالیت کرده‌اند چرا که پیشرفت توانایی ایران برای آنها خطرساز است و ایران آماده است از توانایی خود جهت بسط تفکر ایدئولوژیک خود علیه کشورهای عربی بهره ببرد. مفسرین مسائل منطقه می‌گویند بعید نیست که همین موضوع در پس تحولات اعراب در زمینه فضای سایبری مستتر باشد.


در حال حاضر بسیاری از کشورها حملات سایبری تهاجمی را تحت لوای جاسوسی یا آماده‌سازی جنگی آغاز کرده‌اند. اقداماتی چون کار کردن با شبکه‌های برق جهت از کار انداختن آن‌ها در هنگامه جنگ، ایجاد بی‌ثباتی و بالا بردن احتمال سرایت بحران فرای فضای سایبری و به درون جهان واقعی از جمله این تلاش‌ها هستند. چنین عملیات‌هایی تنها به دولت‌ها محدود نمی‌شوند. افراد، گروه‌ها و سازمان‌ها هم می‌توانند این کار را انجام دهند. حملات سایبری می‌توانند به نوعی اعتراض مبدل شوند، همان طور که در مورد گروه انانیموس (هکرهای گمنام) دیده شد. این موضوع نشان‌دهنده عمق ورود فضای سایبری به عملکردهای راهبردی دولت‌ها است. این مسئله همچنین نشان می‌دهد که چنین حملاتی بسیار راهبردی هستند و احتمالاً در مرکز امنیت ملی هر کشور قرار دارند.