گردشگری ادبی چیست؟ / پتانسیل ایران در گردشگری ادبی چقدر است؟

به گزارش صدای ایران، لیلا زارع دانش آموخته ارشد جهانگردی طی یادداشتی که در اختیار صدای ایران قرار داده است به بررسی گردشگری ادبی   پرداخته است.

گردشگری ادبی نوعی گردشگری فرهنگی است که به مکان ها و رویدادهایی از متون داستانی و همچنین زندگی نویسندگان آنها می پردازد. این می تواند شامل دنبال کردن مسیری باشد که توسط یک شخصیت داستانی طی شده است ، بازدید از مکان خاص مرتبط با یک رمان یا یک رمان نویس ، مانند خانه آنها ، یا بازدید از قبر شاعر. برخی از محققان جهانگردی ادبی را نوعی زیارت سکولار معاصر می دانند. همچنین مسیرهای پیاده روی از راه دور مرتبط با نویسندگان وجود دارد ، مانند راه توماس هاردی.

گردشگران ادبی به طور خاص علاقه مندند که مکان ها چگونه بر نوشتن تأثیر گذاشته و در عین حال نوشتن چگونه مکان را ایجاد کرده است.

برای تبدیل شدن به یک جهانگرد ادبی فقط به عشق کتاب و یک ذهنیت کنجکاو نیاز دارید. با این وجود راهنماهای ادبی ، نقشه های ادبی و تورهای ادبی برای کمک به شما در راه وجود دارد.

 همچنین بسیاری از موزه ها با نویسندگان مرتبط هستند و این موزه ها معمولاً در ساختمان های مرتبط با تولد نویسنده یا کار ادبی مانند خانه آنها نگهداری می شوند.

خانه جان شکسپیر ، اعتقاد بر این است که زادگاه شکسپیر ، در استراتفورد-از-آون است.
در حالی که بیشتر جهانگردی ادبی متمرکز بر آثار مشهور است ، آثار مدرن تری را که به طور خاص برای ترویج گردشگری نوشته می شوند ، داستان های گردشگری می نامند.
 داستان های مدرن جهانگردی می تواند شامل راهنماهای سفر در داستان باشد که به خوانندگان نشان می دهد چگونه از مکان های واقعی داستان های داستانی بازدید کنند. با پیشرفت های اخیر فن آوری در انتشار ، کتاب های داستانی گردشگری دیجیتال حتی می توانند به گردشگران ادبی اجازه دهند پیوندهای مستقیم به وب سایت های گردشگری مرتبط با داستان را دنبال کنند.

 این کار را می توان در دستگاه های جدید خواندن الکترونیکی مانند Kindle ، iPad ، iPhone ، تلفن های هوشمند ، تبلت ها و رایانه های رومیزی و لپ تاپ معمولی انجام داد.

 این پیوندهای درون داستان به خوانندگان این امکان را می دهد تا بدون جستجوی وب خود ، بلافاصله در مورد مکان های واقعی اطلاعات کسب کنند.

اولین رمان کلاسیک که از فناوری داستان نویسی گردشگری بهره برد ، کتاب "این طرف بهشت: نسخه گردشگری تعاملی" اثر اف. اسکات فیتزجرالد ، منتشر شده توسط ابتکار گردشگری ادبی جنوب شرقی در سال 2012 بود. نسخه گردشگری لینک های اینترنتی به تورهای دانشگاه پرینستون ، جایی که فیتزجرالد در آن حضور داشت را ارائه می دهد. در زندگی واقعی و جایی که قهرمان داستان در رمان آموری بلین حضور داشت. نسخه گردشگری همچنین پیوندهایی به مونتگومری ، آلاباما ، جایی که فیتزجرالد عاشق همسر آینده اش زلدا سایر شد ، دقیقاً مانند شخصیت خیالی آموری عاشق روزالیند شد.

علاوه بر بازدید از سایت های نویسنده و کتاب ، گردشگران ادبی اغلب به گردشگری کتابفروشی می پردازند ، از عناوین خاص مربوط به سایت ها و همچنین سایر کتابها و نویسندگان منطقه ای در کتابفروشی های محلی دیدن می کنند.

تاریخچه گردشگری ادبی

گردشگری ادبی یک فعالیت مدرن نیست و قبور شخصیت های ادبی همیشه مکان های مهم تورهای بزرگ اروپایی قرن 18 و 19 بوده اند.
  گردشگران در اولین تورهای بزرگ مسیری را طی می کردند که توسط نویسندگان کلاسیک توضیح داده شده است

گردشگران نخستین تورهای بزرگ، مسیری را که نویسندگان کلاسیک شرح داده بودند، دنبال می‌كردند. بعدها، شاعران دوره رمانتیک چون بایرون و شلی الهام‌بخش سفر این بازدیدکنندگان شدند. در ایران نیز سیاحان و سفرنامه‌نویسانی چون ناصرخسرو این نقش را بازی کردند و نوشته‌های آنان به‌عنوان یک ژانر ادبی افراد را ترغیب به سفر می‌كرد. البته این گردشگران بسیار فرهیخته بودند و از آگاهی فرهنگی و توانایی مالی برای چنین سفرهایی برخوردار بودند. برخی از گردشگران ادبی معاصر با این مسافران نخستین شباهت‌هایی دارند و به‌طور یقین علاقه به مضمون‌های ادبی هنوز محفلی برای طبقه متوسط با تحصیلات بالا است، ولی در سال‌های اخیر این نوع گردشگری با گسترش تنوع و تعدد جاذبه‌هایش عمومیت بسیار بیشتری پیدا کرده است. 

در طرف تقاضا چه کسانی با چه خصوصیاتی تمایل به این گردشگری دارند؟

معمولا گردشگران ادبی کسانی هستند که روزگاری از خوانندگان و علاقه‌مندان آثار شاعران و نویسندگان بزرگ و مشهور بوده‌اند. این علاقه‌مندان برای بازدید از محل زندگی یا محیط و آثاری كه نام آن‌ها در نوشته‌های ادبی آمده است، سفر می‌کنند. این گردشگران علاقه‌مند هستند که مکان‌هایی را ببینند که  الهام‌بخش شعرها و آثار و نوشته‌های نویسندگان و شعرای موردعلاقه‌شان بوده است.  البته برگزاری جشنواره‌های ادبی یکی دیگر از فعالیت‌های مرتبط با این گردشگری است.

در طرف عرضه چه سرویس ها و امکاناتی باید فراهم شود؟

به نظر می‌آید، پتانسیل کارهای خلاقانه فراوانی در گردشگری ادبی وجود دارد. به‌طور مثال می‌توان مسیری که در سفرنامه‌های معروف همچون سفرنامه ناصر خسرو یا مارکوپولو نوشته شده است را بازسازی کرد، یک تور گردشگری بر مبنای این سفرنامه و مسیر‌های نام برده شده در آن راه‌اندازی کرد. تاریخ ادبیات ما سرشار از آثاری است که در آن نام مکان‌ها و منازل مختلف آمده است. می‌توان بر مبنای آن‌ها تور سازماندهی کرد.  قطعا کسی که رمان کلیدر محمود دولت آبادی را خوانده باشد دلش می‌خواهد روستا‌های شمال خراسان که محل وقوع این رمان است را ببیند. خود آثار ادبی، یک رسانه تبلیغاتی برای گردشگری ادبی هستند.

سهم گردشگری ادبی از گردشگران دنیا چند درصد است؟ 

شاعران بزرگی در ادوار مختلف تاریخ در ایران زیسته‌اند، مقبره‌ها و آرامگاه‌های فراوانی در سراسر کشور از این شعرا وجود دارد. از خیام در نیشابور گرفته تا حافظ و سعدی در شیراز، از باباطاهر در همدان گرفته تا فردوسی در طوس مشهد و ده‌ها نمونه دیگر از این دست، که هرکدام به‌تنهایی می‌توانند یک قطب گردشگری ادبی در کشور باشند. خوشبختانه لااقل در این زمینه کشور ما پتانسیل بالایی دارد. قطعا هرکدام از این موارد که نام برده شد، می‌تواند برای کسب درآمد از گردشگران داخلی و خصوصا گردشگران خارجی علاقه‌مند به ادبیات غنی ایران مفید باشند. در واقع به جرات می‌توان گفت گردشگری ادبی می‌تواند درآمدزایی بالایی داشته باشد.

گردشگری ادبی از یک طرف درآمد سرشاری برای اقتصاد محلی و از طرف دیگر نقش بسزایی در اقتصاد کلان کشور دارد. از گردشگری ادبی می‌توان برای شناساندن و حفظ آثار ادبی و نوشته‌های به جا مانده از تاریخ  پرافتخار کشور استفاده کرد. ادبیات در واقع یکی از اجزای مهم میراث فرهنگی یک کشور است. با گسترش گردشگری ادبی می‌توان از این میراث پاسداری کرد. ادبیات خود، از عناصر قوام دهنده هویت ملی و تاریخی ما است. با گسترش گردشگری ادبی در واقع هویت ملی خود را هم تحکیم خواهیم کرد. در کنار منافع آنی اقتصادی که این گردشگری دارد، منافع راهبردی و بلند مدتی در زمینه امنیت ملی نیز خواهد داشت.

در شرایط فعلی باید سازماندهی و بسترسازی‌های لازم را انجام دهیم تا پتانسیل‌های موجود در ایران را بالفعل کنیم که در نتیجه آن جایگاه و اهمیت گردشگری ادبی ما بهتر مشخص شود.