آمایش سرزمین راهبردی‌ترین موضوع امر توسعه در کشور است
به گزارش صدای ایران مهندس علی‌اکبر محرابیان امروز در رویداد سالانه روز پژوهش در دانشگاه علم و صنعت ایران با بیان اینکه ما دارای رتبه خوبی در جذب دانشجو در بین کشورهای جهان هستیم، گفت: در موضوع علم در طی ده‌ها سال گذشته، ورودی‌های خوبی داشتیم و توسعه دانشگاه‌ها و شاخص‌های ورود به دانشگاه، معیار خوبی برای این است؛ ولی در حوزه پژوهش و تبدیل علم به صنعت و تولیدات پژوهشی راه ناپیموده زیادی داریم و در ابتدای راه هستیم.
وزیر نیرو با اشاره به اینکه «در سال‌های پس از انقلاب، در حوزه آب و برق رشد خوبی داشته‌ایم»، خاطر نشان کرد: تقریبا ۵۷ درصد صادرات خدمات فنی و مهندسی جمهوری اسلامی در حوزه آب و برق است و در موضوعات تکنیکی، ساخت تجهیزات و قطعات پیشرفت چشم‌گیری داشتیم و به رتبه‌های ممتازی در حوزه‌های سدسازی و ... دست پیدا کرده‌ایم.
وی عنوان کرد: با وجود این پیشرفت‌ها، ولی اشکالات فراوانی در حوزه آب و برق، در موضوعات نرم‌افزاری وجود دارد و تمرکز پژوهش‌ها در این زمینه، می‌تواند راهگشای بسیاری از مشکلات و تنگناها باشد.
محرابیان توجه به موضوع آمایش سرزمین و توجه به استعدادهای ذاتی و منابع طبیعی کشور را راهبردی‌ترین موضوع امر توسعه در کشور دانست و گفت: همیشه این مقوله مورد توجه بوده؛ ولی این توجه باید علمی و کاملاً عملیاتی باشد.
وی تاکید کرد: در موضوع آمایش، بسیاری از توسعه‌های ما تابع شرایط آمایشی کشور نبوده و در این موضوع، هزینه‌های بالایی متحمل شده‌ایم.
وزیر نیرو موضوع مهم بعدی در حوزه آب و برق را ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا در آب و برق دانست و گفت: این تعادل کمک می‌کند، شاهد رضایتمندی مردم و تولید در کشور باشیم.
وی با اشاره به اهمیت موضوع انرژی‌های تجدیدپذیر گفت: انرژی‌های تجدیدپذیر در صدر موضوعات مهم جهان قرار دارد و ما باید به این موضوع توجه ویژه و عملیاتی داشته باشیم. توجه به این سه نکته، در موضوعات پژوهش حوزه آب و برق، اهمیت فراوانی دارد.
مدل‌های وارداتی حل‌کننده مشکلات ما نیستند
محرابیان با تاکید بر اینکه باید در پژوهش به دنبال مدل‌های بومی باشیم، خاطر نشان کرد: مدل‌های وارداتی، حل‌کننده مشکلات ما نیستند و ما صدمات بسیار از الگوهای وارداتی دیده‌ایم. هر کشوری تابع شرایط توسعه‌ای و وضعیت بومی خود است، ما در مدل‌هایی که باید ارائه بدهیم، باید به بومی‌سازی مدل‌های کلیدی و راهبردی توجه داشته باشیم.
توجه به یک‌پارچه‌سازی سیاست‌گذاری و مدیریت پژوهش
وزیر نیرو به لزوم توجه به یکپارچه سازی سیاست‌گذاری و مدیریت پژوهش اشاره کرد و گفت: آیا پژوهش‌ها تابع سیاست‌گذاری یکپارچه است یا ما پژوهش‌ها را به صورت نقطه‌زنی دنبال می‌کنیم؟ اگر نقطه‌زنی کنیم، بهره‌وری کاهش پیدا می‌کند. اگر سیاست‌گذاری‌ها یکپارچه باشد، اولویت‌ها شناسایی شود و پژوهش‌ها در زمان‌های مناسب برای حل مسائل انجام شود، بهره‌وری فوق‌العاده افزایش می‌یابد و پژوهش به راحتی کاربردی و تبدیل به اقتصاد پژوهش خواهد شد.
وی ادامه داد: در مقولات مختلف دانشمندان و دانشجویان را به انجام پژوهش و تدوین صدها مقاله تشویق کردیم؛ ولی آیا آن موضوع، موضوع روز ما بوده است؟ خیلی از موضوعاتی که برای آن‌ها هزینه فراوان کردیم، تنها تولید علم برای دیگران بوده و ما از این تحقیقات بهره‌برداری نکردیم.
وی مجدداً تاکید کرد: موضوع سیاست‌گذاری یکپارچه و اولویت‌گذاری در پژوهش، اهمیت بسیاری دارد و من انحرافات بسیاری در اعتبارات و... در این خصوص دیده‌ام.
اهمیت توجه به راه‌حل‌های نرم‌افزاری
محرابیان با اشاره به اهمیت انتخاب روش‌ها و راه‌حل‌های نرم‌افزاری، گفت: ما در راه‌حل‌های سخت‌افزاری مانند سدسازی و ایجاد نیروگاه‌ها و ... رشد خوبی داشته‌ایم، ولی آیا در حکمرانی آب و برق نیز چنین رشدی داشتیم؟ هرگز! در سد سازی، نیروگاه‌سازی جزو برترین کشورهای دنیا هستیم، در ساخت سازه‌های برقی و فناوری‌ها و .... پیشرفت‌های خوبی داشتیم، ولی در بهینه‌سازی مصرف چه کردیم؟ ما فاصله بسیار زیادی با نقاط ایده‌آل داریم.
وی تاکید کرد: آب و برق، زیربنای توسعه است، توسعه؛ بدون توجه به انرژی و آب بیهوده است و بدون توجه به این موارد، نباید منتظر رشد باشیم.
وزیر نیرو با بیان اینکه در محیط دانشگاه باید کاربردی صحبت کرد، هفت موردی را که دانشگاه می‌تواند کمک فراوانی به وزارت نیرو کند، تشریح کرد.
محرابیان گفت: اولین موضوع، «بهینه سازی مصرف» است. اگر در ظرفیت ساخت نیروگاه، بخواهیم نقطه پیک مصرف را مد نظر قرار بدهیم، باید سرمایه‌گذاری زیادی انجام دهیم و شاید این پیک مصرف، ساعت‌های محدودی اتفاق بیفتد. یکی از موضوعات مهم در دنیا، مدیریت پیک است؛ ولی برای این کار، هر کشور یک نوع تکنیکی انجام می‌دهد. دانشگاه می‌تواند در مدیریت پیک کمک زیادی به صنعت کند.
وی ادامه داد: با روش‌های نرم‌افزاری، روش‌هایی قابل ارائه هستند که می‌توان با به کار بردن آن‌ها، با سرمایه‌گذاری کم‌تر، انرژی بیشتری به دست آورد. موضوع بهینه‌سازی مقولات بسیاری دارد که مدیریت پیک، یکی از آن‌ها است.
وزیر نیرو، «افزایش راندمان تولید» را دومین موضوعی عنوان کرد که دانشگاه می‌تواند به صنعت کمک کند. دانشمندان همواره در هر موضوعی به دنبال افزایش راندمان تولید هستند. در صنعت آب و برق این موضوع نیاز به انقلاب اساسی دارد.
وی با ذکر مثالی ادامه داد: اگر کل صنعت کشور را در نظر بگیرید که میلیون‌ها اشتغال و هزاران هزار میلیارد ارزش افزوده برای کشور ایجاد کرده، حدود ۴۰ درصد GDP را به خود اختصاص داده است. کل میزان آبی که در این بخش استفاده می‌شود، ۲.۷ میلیارد مترمکعب است. نمی‌توان ادعا کرد که مصرف آب در بخش صنعت راندمان بالایی دارد، ولی می‌توان با تکنیک‌هایی که وجود دارد، این ۲.۷ میلیارد را به شدت کاهش داد. ولی حالا فرض کنیم این عدد، مصرف خوبی باشد.
محرابیان با بیان این موضوع که ایران در منطقه خشک قرار گرفته، افزود: متوسط بارش ایران در شرایط نرمال، یک‌سوم متوسط جهانی است. در سال‌های خشک این میزان نصف هم شده. به همین دلیل موضوع مدیریت آب محوری‌ترین موضوع در اقتصاد و رشد محسوب شود؛ چون ما دچار محدودیت هستیم.
وزیر نیرو مدیریت آب و بخش کشاورزی را به عنوان مورد سوم عنوان کرد و بدون نام بردن، به تولید یک محصول کشاورزی اشاره کرد که آب زیادی را مصرف می‌کند و گفت: تولید این محصول کشاورزی، در کل ۳۵ هزار نفر اشتغال ایجاد کرده، ولی مصرف آب آن ۴ میلیارد مترمکعب است و از نظر اقتصادی هم خیلی ضعیف است. میزان آب مصرفی آن را با میزان مصرف آب صنعت مقایسه کنید.
وی تاکید کرد: این که با این میزان آب، چگونه بالاترین اشتغال، رشد و رضایتمندی را داشته باشیم؛ مهم‌ترین موضوع پژوهشی است. مسیر توسعه ما از این مسیر است؛ محدودیت‌ها را همه می‌دانند.
محرابیان، کاهش هزینه‌ها و تلفات را موضوع مهم دیگری دانست و ادامه داد: در اغلب پروژه‌ها هزینه بالا و تلفات بالا وجود دارد و تکنولوژی بالا می‌تواند کمک کند چگونه از این هزینه‌ها جلوگیری کنیم. اینکه سد را با چه تکنولوژی و روشی بسازیم، در کاهش هزینه و بهره‌وری بسیار مهم است و انجام این کار، به عهده دانشگاه است.
وی به اهمیت کاهش زمان اجرای پروژه‌ها اشاره کرد و گفت: طولانی شدن پروژه‌ها، یکی از معضلات عظیم کشور است. ساختارهای اجرایی کشور هم معیوب است، ولی متدهای پژوهشی می‌تواند کمک کند که چگونه برنامه‌ریزی شود و زنجیره‌های فعالیت را بچینیم.
محرابیان «خودکفایی در قطعات و تجهیزات» را موضوع مهم دیگری دانست و گفت: لیست قطعات و تجهیزات مورد نیاز وزارت نیرو آماده است و ما آمادگی یک کار مشترک در حوزه آب و برق با دانشگاه‌ها را داریم.
وی تاکید کرد: ما دستگاهی هستیم که رضایتمندی مردم از همه چیز برای ما مهم‌تر است و نتایج همه پژوهش‌ها در نهایت باید به این مهم برسد. این هفت مورد نیازهای جدی ماست و می‌خواهیم با همکاری دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های زیر مجموعه وزارت نیرو به این پروژه‌های تحقیقاتی بپردازیم.
محرابیان با اشاره به این که یکی از ضعف‌های حوزه آب و برق، موضوع اقتصاد است؛ گفت: در این سال‌ها فقط خدمات مهندسی دادیم و در موضوع اقتصاد غفلت داشتیم. اینکه آیا انرژی را تقریبا رایگان در اختیار مردم قرار بدهیم، به نفع مردم است یا به ضرر مردم؟ این که قبل از هدفمندسازی یارانه‌ها، به طور قابل توجه برق را به قیمت بالاتری در اختیار مردم قرار می‌دادیم و به آن شکل مصرف را تنظیم می‌کردیم، به نفع مردم بود یا به ضرر آن‌ها؟ آیا منفعت مردم این است که برق را رایگان کنیم و برای ساخت نیروگاه از جیب دیگرشان پول برداریم؟
وی خاطر نشان کرد: ما دست نیاز خود را بر روی دانشگاهیان اساتید و پژوهشگران دراز می‌کنیم و خاضعانه از آن‌ها استمداد می‌طلبیم.