چگونه با نوجوان سرکش برخورد کنیم؟ + 7 راهکار

به گزارش صدای ایران، مرکز مشاوره یاسان، بهترین مرکز مشاوره و روانشناسی کودک و نوجوان در کشور در ادامه نکات و جزئیات مهمی را با شما والدین به اشتراک می گذارد تا بهتر بتوانید با رفتارهای ناهنجار فرزند نوجوان خود برخورد کنید.

نوجوانی مرحله‌ مهمی از زندگی است که در آن فرزند شما مستقل‌تر شده و هویتش به تدریج شروع به رشد و شکل‌گیری می‌کند. متأسفانه، در طول این مسیر، والدین و معلمان دچار سوتفاهم شده و به اشتباه بر برخی رفتارهای نوجوان برچسب مشکل یا ناهنجار می زنند. این در حالیست که والدین باید به جای تمرکز بر  روی "مشکلات رفتاری" سعی کنند تغییرات دوران نوجوانی را بشناسند و راهی برای نظم دادن به آن‌ بیابند.

وقتی فرزندان به سن نوجوانی می‌رسند، والدین احساس می‌کنند که دیگر مانند گذشته روی رفتارشان کنترل ندارند و همین ناتوانی باعث می‌شود که به رفتار آن‌ها برچسب مشکل‌دار بزنند.

تغییرات و فشارهای دوران بلوغ و نوجوانی

مغز و بدن در دوران نوجوانی مانند دوران کودکی دچار تغییرات شگرفی می‌شود. بزرگسالان اغلب بلد نیستند چگونه به این تغییرات واکنش نشان دهند. در حالی که یک کودک نوپا ممکن است این تغییرات را با گریه‌های بی‌وقفه نشان دهد، رفتار یک نوجوان، با زیر سوال بردن، سرپیچی از قوانین یا امتناع از انجام کاری که از او خواسته شده است، تغییر می‌کند. این باعث می‌شود فشار بیشتری روی والدین و معلمان وارد شود.

تغییرات خاصی که در نوجوانی رخ می دهد با نوسانات هورمونی شروع می شود که به شدت بر انتخاب ها و خلق و خوی فرزند شما تأثیر می‌گذارد. همچنین، مغز نوجوان ریسک را با پاداش یکی می‌داند و این اغلب باعث می‌شود بدون در نظر گرفتن عواقب، کارهایی را انجام دهد. نوجوانان مرحله‌ای از تفکر ریاکارانه را پشت سر می گذارند که در آن قوانین دیگران با قوانینی که خودشان از آنها پیروی می‌کنند متفاوت است.

آنها به سمت گروه‌های همسن و سالان خود جذب شده و به سمت "رفتارهای دسته‌جمعی" کشیده می‌شوند. آن‌ها ممکن است با مسئولان مدرسه دائم درگیر شوند.  این اتفاقات به دلیل تغییرات متعدد آمیگدال (بخشی از مغز که مسئول واکنش‌های احساسی است) رخ می‌دهد. به همین دلیل بیشتر نوجوانان در تنظم هیجانات خود با مشکل روبه‌رو می‌شوند. این وضعیت موجب می شودبرقراری ارتباط با دیگران برای آنها سخت و استرس‌زا باشد.

علاوه بر فشارهای داخلی، نوجوان شما در خارج (مدرسه و خانه) با فشارهایی برای دانشگاه رفتن، انتخاب شغلی مناسب و انطباق  با هنجارهای اجتماعی مواجه است. ضمن اینکه فشار رسانه‌ها بر زیبایی ظاهری و فشارهای ناشی از روابط را نیز باید به این موارد اضافه کرد.

والدین چگونه تغییرات دوران بلوغ را درک کنند؟

بهترین راه برای درک و رسیدگی به مسائل دوران بلوغ فرزند نوجوان شما این است که اطمینان حاصل کنید که تا حد امکان زمان با کیفیتی را کنار او هستید. این باعث می‌شود ارتباط سالم و دوطرفه را تقویت کنید؛ ارتباطی که فرزند شما در آن احساس حمایت کرده و برای گفتن اتفاقات مهم زندگی‌اش به شما اعتماد کند.

تفاوت بین چالش رشد و مشکل رفتاری را می‌توان به راحتی تشخیص داد. اگر در قضاوت کردن، برچسب زدن، نصیحت کردن یا محکوم کردن رفتار نوجوان خود عجله کنید، او احتمالاً حوادث را مخفی می کند تا رضایت شما را جلب کند.

گاهی اوقات یک اتفاق تنها می‌تواند مرحله ای از کاوش باشد. اما با حمایت شما، او به اندازه کافی اعتماد به نفس خواهد داشت که هم درسش را یاد بگیرد و هم از انجام رفتارهایی که بالقوه مضر هستند دست بردارد.

مشکلات رایج رفتاری نوجوانان

خشونت و پرخاشگری، فرار از مدرسه، دروغگویی، اختلاف در روابط و افت عملکرد تحصیلی را می‌توان از مشکلات رفتاری دوران نوجوان در نظر گرفت. علاوه بر این، نوجوانانی که در کودکی خود استرس زیادی را در دوران تحصیلی خود تجربه کرده‌اند، اغلب ممکن است به سرپیچی یا «بازیگوشی» کشیده شوند. خواندن مقاله با نوجوان عصبی چه کنیم؟ + علل پرخاشگری نوجوان و درمان آن را به شما توصیه می کنیم.

اعتیاد به مواد مخدر، الکل، پورن و بازی‌ها ویدئویی نیز از رایج‌ترین مشکلاتی است که نوجوانان با آن مواجه هستند. این مشکل با دسترسی آسان آنها به مواد یا عادات اعتیاد‌آور شدیدتر هم می‌شود؛ زیرا آنها زمان قابل توجهی را دور از خانه می‌گذرانند و امکان اینکه آنها دائم تحت نظر باشند وجود ندارد. همچنین فشار همسالان بر فرزند نوجوان شما بی تاثیر نیست. در صورت بروز این نوع مشکلات، نوجوان به شدت نیاز به کمک و حمایت حرفه‌ای روانشناس دارد.

نکاتی برای برقرای ارتباط موثر با نوجوانان

1. گوش کنید، سخنرانی نکنید: یک نوجوان ممکن است هرگز به شما اعتراف نکند که استرس دارد؛ زیرا ترجیح می‌دهد به صورت مستقل به مشکلات خود رسیدگی کند. با این حال، اگر به او گوش دهید، به احتمال زیاد، فرزندتان نیاز خود به حمایت و اعتماد شما را درک خواهد کرد. اگر برای او سخنرانی کنید، در عوض او هم دوست ندارد که همراهش باشید.

2. به جای کنترل کردن، نظم برقرار کنید: حد و مرزها و چهارچوب مشخصی داشته باشید که نوجوان تان در عین حال که از آزادی‌اش لذت می‌برد، حواسش به محدودیت‌ها باشد. او در این سن نیاز به آزادی دارد تا به طرف همسالان خود حرکت کند و از خانواده دور شود. اگر چهارچوب های شما تعادل را در این کار حفظ کند، او به مهارت‌های خوبی دست پیدا می‌کند؛ در غیر این صورت رفتارهایش ممکن است دردسرساز به نظر برسد.

3. الگو و مربی باشید: مطمئن شوید که روال و عادات شما شامل ارزش‌هایی است که دوست دارید در فرزندتان پرورش دهید. هنگامی که اشتباه می‌کند، به او کمک کنید تا از آن درس بگیرد و زمینه‌های ممکن برای تغییر و رشد را بشناسد.

4. به جای سرزنش از او حمایت کنید: حتی زمانی که فرزندتان بدرفتاری می‌کند یا دچار مشکلی می‌شود، هرگز او را شرمنده نکنید، به خصوص زمانی که مدرسه یا دیگران او را سرزنش می‌کنند. همچنین کورکورانه طرف فرزندتان را نگیرید.  هم به آنچه مدرسه یا دیگران می‌گویند، گوش دهید و هم برای گوش دادن حرف‌های فرزندتان وقت بگذارید. تا آنجا که ممکن است حرف هر دو طرف را گوش دهید و همه‌ی جوانب را در نظر بگیرید؛ سپس مطابق آن با فرزندتان برخورد کنید.

5. احساسات نوجوان را درک کنید: درک کنید که تغییرات عصبی و فیزیولوژیکی که یک نوجوان تجربه می کند طبیعی است. همچنین در اثر این تغییرات استرس شدیدی بوجود می‌آید که منجر به بدخلقی، رفتارهای پرخطر، عادات ناسازگار، آشفتگی در روابط و نوسانات تحصیلی می‌شود. از مقایسه زندگی خودتان در نوجوانی با او بپرهیزید؛ زیرا سبک زندگی در دو نسل کاملا متفاوت است. در عوض به او کمک کنید رژیم غذایی سالم را پیش بگیرد، ورزش کند، روابط متعادل برقرار کنند، انتخاب خوبی برای فعالیت‌های تحصیلی انجام دهد و اوقات فراغتش را بدون استفاده از تبلت، موبایل، رایانه یا بازی‌های ویدئویی بگذارند.

6. حمایت کنید نه قضاوت: تفاوت بین خطا و جرم را درک کنید و در صورت بروز مشکلات بر اساس اینکه فرزندتان مرتکب جرم شده یا فقط اشتباهی از او سر زده، با او برخورد کنید.

7. غفلت نکنید و از کسی کمک بگیرید: هرگز مشکلاتی مانند افسردگی، اضطراب شدید، بحران رابطه، استرس ناشی از امتحان و اعتیاد در نوجوان خود را نادیده نگیرید و حتما از یک درمانگر کمک بگیرد.

برای دریافت نوبت از بهترین روانشناس نوجوان به سایت مرکز مشاوره یاسان به آدرس www.yasanclinic.ir مراجعه کنید یا به شماره ۰۹۹۳۵۹۶۸۰۱۰ از طریق واتس اپ پیام دهید.