تکدی گری و کودکان کار؛ واقعیتی تلخ و نیازمند درمان

دکتر فاطمه نکولعل آزاد* - یکی از حقایق تلخی که ما شهروندان هر روز در سطح شهر تهران به ویژه در چهار راه­ها، معابر عمومی، مکان­های شلوغ مانند پارک­ها، ورودی متروها و پاساژها می ­بینیم موضوع تکدی­گری و کودکان کار است. این موضوع که در نگاه اول فقر و نیازمندی عده­ای از شهروندان این کشور را به ذهن می­رساند سبب تحریک احساسات و عواطف برخی از مردم می­شود که با انجام کمک یا خرید کالا و خدمات کودکان کار به تداوم اقدام و عمل آنها کمک می­کنند. روشن است که کسی با کمک به نیازمندان و کار کردن عده­ای از شهروندان مخالف نیست اما باید به این نکته اشاره کرد که موضوعات یاد شده دارای لایه­ های دیگری نیاز می­باشد که آن را به یک معضل تبدیل کرده است:

اول اینکه تکدی­ گری الزاماً ناشی از نیاز نیست و در موارد زیادی به یک شغل پردرآمد تبدیل شده است. بدین معنی که گزارش­های مختلف تکدی‌گری را شغلی با درآمد خوب نشان می­دهد. به گونه ­ای که بسیاری را وسوسه می­کند، جامه گدایی بر تن کنند و در نقاط مختلف شهر به تکدی­ گری بپردازند. این ادعا درباره کودکان کار نیز صادق است. بدین معنی که همه کودکان کار که در سطح شهر دیده می­شوند الزاماً برای خود کار نمی­کنند بلکه در استخدام فرد یا افرادی هستند که از توان و ظرفیت آنها برای منافع خود بهره می­گیرند و در ازای کار خود، صرفاً غذا و جای خواب دریافت می‌کنند.

دوم اینکه در موضوع کودکان کار و تکدی­گری مسئله سوءاستفاده وجود دارد که در نهایت به فرهنگ اعتماد و یاری­رسانی ایرانی­ ها صدمه می­زند. بدین معنی که در موضوع تکدی­گری عده­ای که الزاماً نیازمند نیستند از احساسات و عواطف مردم جهت منافع شخصی خود سوءاستفاده می­ کنند. در واقع با فقیر و نیازمند نشان دادن خود سبب تحریک حس­ نوع­دوستی شهروندان می­ شوند. پیامد منفی این مسئله این است که در بلندمدت ممکن است شهروندان به خاطر بدبینی حتی به افراد نیازمند کمک نکنند. برای کودکان کار نیز چنین است. مردم نوع­دوست و مهربان تهران، با این تصور به خرید کالا و خدمات کودکان می­ پردازند که به آنها کمک کرده باشند اما از این نکته غافل هستند که در موارد زیادی خرید آنها کمکی به کودک کار نمی ­کند.

سوم اینکه علیرغم احترام به نیازمندان واقعی و باور به ضرورت کمک کردن به نیازمندان باید گفت که زیبنده شهر تهران که پایتخت کشور است، نیست که معابر عمومی و شلوغ آن به محلی برای سوءاستفاده عده­ای با جامه تکدی­گری و کودکان کار باشد. واقعیت این است که تکدی­گرهای غیر واقعی به از دست رفتن اعتماد شهروندان اهمیت نمی­دهند و سوءاستفاده‌کنندگان از کودکان نیز به امنیت و سلامتی آنها در چهارراه­ها و خیابان­ها اهمیت نمی ­دهند.

مسائل یاد شده در کنار موضوعاتی مانند سد معبر در معابر عمومی یا ایجاد مزاحمت برای رانندگان در خیابان­ها و چهارراه­ها و... این الزام را ایجاب خواهد کرد که شورای شهر بعدی و شهرداری باید به این موضوع ورود جدی کند. باید مسیر کمک به نیازمندان واقعی توسط شورای شهر مشخص شود و با کمک به کودکان نیازمند و هدایت آنها به سمت فرا گرفتن آموزش و مدرسه، از طریق نیروی انتظامی نسبت به شناسایی و برخورد با سوءاستفاده‌کنندگان از کودکان کار برخورد شود.

اینجانب اگرچه گل­فروشی کودکان معصوم را زیبا و آرامش بخش می­دانم اما بهره‌کشی از توان کودکان را زشت و ناپسند می­دانم. من با کمک به نیازمندان واقعی توسط شهروندان مخالف نیستم با تکدی­گری اعتماد «بر» و اعتماد «سوز» مخالفم. چه بسا که نیاز مردم به فال حافظ از طریق کودکان فال­فروش زیبا باشد اما تبدیل کردن کودک به برده‌کارِ عده­ای سودجو، بدون شک غیرانسانی و غیرشرعی است.